کهربا روی نُت EMV/ یک گام کلیدی در تحول اکوسیستم پرداخت
بیش از دو دهه است جامعه صنعت پرداخت کشور در ایران با هدایت بانک مرکزی همواره در تلاش بوده تا با استفاده از آخرین دستاوردهای فنی و علمی پرداخت، مشتریان در هنگام خرید، تجربه بهتری را داشته باشد؛ اگرچه عوامل برونزا و از همه مهمتر دیوار تحریمها اجازه نداده است شبکه پرداخت کشور در اتصال به شبکه جهانی زمینه پیادهسازیهای استانداردهایی چون EMV را پیادهسازی کند؛ اما در عین حال با بومیسازی آنها در مسیری حرکت کند که هم همپای جهان ارائه خدمت کند و هم اینکه برای اتصال به شبکه جهانی آمادگی حداکثری را داشته باشد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، زیستبوم پرداخت در کشور ما دارای روایتی متفاوت از جهان است. در عین حال تجربه عملی نشان میدهد که با همت همة ذینفعان اکوسیستمی موفق در این عرصه ایجاد شده است.
بیش از دو دهه است جامعه صنعت پرداخت کشور در ایران با هدایت بانک مرکزی همواره در تلاش بوده تا با استفاده از آخرین دستاوردهای فنی و علمی پرداخت، مشتریان در هنگام خرید، تجربه بهتری را داشته باشد؛ اگرچه عوامل برونزا و از همه مهمتر دیوار تحریمها اجازه نداده است شبکه پرداخت کشور در اتصال به شبکه جهانی زمینه پیادهسازیهای استانداردهایی چون EMV را پیادهسازی کند؛ اما در عین حال با بومیسازی آنها در مسیری حرکت کند که هم همپای جهان ارائه خدمت کند و هم اینکه برای اتصال به شبکه جهانی آمادگی حداکثری را داشته باشد.
در یکی از آخرین رویدادها بانک مرکزی با همکاری شرکت خدمات انفورماتیک، بانک صادرات، گروه فناوری اطلاعات بانک صادرات و شرکت ایرانکیش به تحول در زیستبوم پرداخت با پیادهسازی «پلتفرم پرداخت مبتنی بر استاندارد EMV با استفاده از قابلیت NFC» کرده است.
این مراسم که با حضور سید جعفر صدری، مدیر امور فناوری اطلاعات بانک صادرات؛ صادق فرامرزی، مدیرعامل هلدینگ فناوری بانک صادرات؛ رضا محمدی، معاون توسعه بازار ایرانکیش؛ امیرحسین آقامحمدی، رئیس اداره کل خدمات نوین بانکی بانک صادرات؛ محمد ناصری، مدیر پروژه کهربای بانک مرکزی؛ وحید مهدوی، مدیر امور مشتریان بانکی ایرانکیش و وحید حسنی، مدیر نرمافزار شرکت ایرانکیش در محل برج غدیر بانک صادرات برگزار شد. مهران محرمیان، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی به صورت آنلاین حضور پیدا کرد؛ همچنین پیمان منعم طبری، مدیرعامل ایرانکیش نیز غیر حضوری در مراسم شرکت کرد.
خلاصه ای از این مراسم در سایت های خبری منتشر شد که متن کامل این مراسم در ماهنامه بانکداری آینده نیز منتشر شده است که با هم می خوانیم:
پیام معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی
مهران محرمیان، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی که به دلیل مشغله کاری موفق به حضور در مراسم نشد طی سخنانی به بیان نظرات خود پرداخت.
مهران محرمیان تصریح کرد: استاندارد EMV در قالب شبکه پرداخت کشور باید کلید میخورد؛ اگر میخواستیم در شرایط عادی این کار را انجام دهیم نیاز به یک سرمایهگذاری سختافزاری بزرگ بود و در شرایط تحریم نمیتوانستیم این سرمایهگذاری را انجام دهیم. در چنین شرایطی از قابلیت موبایلهای هوشمند استفاده کردیم. در واقع کارت مغناطیسی را داخل موبایل میبریم و موارد مربوط به EMV را داخل این فرایند، اجرایی کردیم. در نهایت با استفاده از تکنولوژی NFC روی کارت خوان تراکنش انجام میشود.
امروز به دور از نگرانی از کرونا، گوشی موبایل را نزدیک دستگاه پوز قرار میدهید و یک تجربه کاربری خیلی خوب خواهید داشت. در حالی که معمولاً بالا بردن امنیت، تجربه کاربری را سختتر میکند. در این محصول، همزمان با اینکه مسئله امنیت را بالا میبریم، تجربه کاربری را هم بهبود بخشیدیم. کاربر، دیگر کارتش را جایی نمیکشد و با این اتفاق پدیده اسکیمرها و کلاهبرداریها شکل نمیگیرد. امیدواریم همة شرکتهای پرداخت به زودی به این قابلیت مجهز شوند و آن را عملیاتی کنند.
ضرورت حرکت
سیدجعفر صدری، معاون فناوری اطلاعات بانک صادرات، به عنوان اولین سخنران حضوری مراسم از ضرورت حرکت گفت.
وی افزود: امروز حدود 270 میلیون کارت در شبکه بانکی داریم که سرانه مشتریان چیزی بیش از سه کارت است. به نظر میرسد این سرانه بالاست و تعدد کارت، هم مشکلاتی نظیر نگهداری برای مشتریان و هم مواردی نظیر کلاهبرداری و هزینه پشتیبانی بالا برای شبکه بانکی به همراه داشته است. یکی از مباحثی که از قدیم در این حوزه مطرح بود مهاجرت شبکه کارتی کشور از مغناطیسی به هوشمند است. به جهت اینکه ایران کار با شبکة کارتی را با کارت برداشت (Debit) آغاز و رشد تراکنشهای کارتی بر روی یک شبکه آنلاین چرخش کرده است موضوعاتی از جمله نگهداری این شبکه گسترده و هزینههای مترتب و نیز کلاهبرداری و ارائه سرویس پایدار همیشه مطرح بوده است. این کار در سایر کشورهای توسعهیافته به ویژه کشورهای عضو اتحادیة اروپا شکل و شمایل دیگری داشته و از ابتدا سعی شده است که این کار به سمت استفاده از کارتهای هوشمند برود. به ویژه زمانی یوروپی، مسترکارت و ویزا سه غول حوزه کارت اعتباری تصمیم به ایجاد استانداری در این حوزه تحت عنوان EMV کردند که هم بتوانند تراکنشهای آفلاین و هم آنلاین را مدیریت کنند.
پایه و مبنای این استاندارد بر اساس فیزیک کارت هوشمند است چیزی که در ایران آن را شبکه بانکی کمتر تجربه کرده است؛ زیرا زیرساخت شبکه کارتی کشور با تراکنشهای آنلاین و بر مبنای فیزیک کارت مغناطیسی ایجاد شده بود و با گذشت حدود دو دهه تراکنشها روی شبکه آنلاین با سهولت و پایداری خوبی انجام میشد. تجربه این بحث که شبکه به سمتی برود که فیزیک کارتهای هوشمند با رعایت استاندارد EMV جایگزین کارتهای مغناطیسی فعلی شود با اجرا در برخی از بانکها خیلی موفقیتآمیز نبود. با گذر زمان و افزایش تعداد تراکنشها، حوزه رگولاتوری نیز سعی کرد که در سالهای نه چندان دور، کار را به سمت این مهاجرت ببرد و شبکه زیرساخت بانکی کشور را مجاب به رعایت استاندارد EMV کند؛ اما واقعیت امر این بود که هزینه هنگفتی باید چه به لحاظ سختافزاری و چه تغییرات زیرساخت نرمافزاری و پلتفرمی هم در سمت پذیرندگی و هم در سمت صادرکنندگی مصروف میشد که همین امر موجب شد که عملاً این پروژه خیلی موفق و قابل اجرا نباشد.
در کشورهای اروپایی به این دلیل که پایه و اساس از کارت هوشمند شروع شده بود گسترش و جا انداختن استاندارد EMV به راحتی صورت گرفت و در حال حاضر حدود پنج سال است که بیش از 90 درصد تراکنشهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا روی کارتهای هوشمند و با رعایت استاندارد EMV انجام میشود؛ اما کشورهای دیگر پیشرو مثل آمریکا نیز دیرتر به این طرح پیوستند؛ چون زیرساخت آنها مانند ما استفاده از کارت مغناطیسی و صدور آنلاین تراکنشها بود که آنها نیز در نهایت مجاب به این مهاجرت شدند و در دو سال اخیر بیش از 50 درصد از تراکنشهای شبکه پرداخت آنها بر بستر EMV شکل گرفته است.
راهکار کاهش هزینه
صدری افزود: با توجه به هزینه هنگفت مهاجرت و عدم امکان این رویکرد بهتر بود به دنبال پروژهای با هزینه معقولتر و امکانپذیری لازم بگردیم. در نتیجه پروژه جدیدی تعریف شد تا ما بتوانیم از ابزار موبایل، همان استفاده کارت هوشمند را داشته باشیم؛ یعنی بتوانیم، کارت هوشمند را با رعایت EMV بر روی موبایل اپلیکشن شبیهسازی کنیم و در آن تسری دهیم. در واقع بانک مرکزی، ما و شرکت خدمات انفورماتیک و شرکتهای پیاسپی پروژهای را آغاز کردیم تا اپلیکیشنهای موبایل بر اساس استاندارد EMV بتوانند بدون حضور فیزیک کارت و بر روی شبکه پایانه فروش با رمز اول یا بدون رمز، تراکنش آنلاین بر روی شبکه شاپرک انجام دهند.
یک سؤال
صدری با طرح این سؤال که این پروژه چه مزیتی دارد؟ خاطرنشان کرد: یکی از مسائلی که در کارتهای مغناطیسی مطرح است کلاهبرداری از طریق اسکیمینگ کارت است. با اجرای این پروژه این نوع کلاهبرداریها به صفر رسیده و با تجمیع کارتهای مشتری بر روی یک اپ موبایل امنیت ناشی از گم شدن کارت و حمل آن نیز کاهش مییابد؛ بنابراین یکی از مزیتهای این پروژه توسعه و ارتقاء امنیت در شبکة پرداخت فعلی است.
مزیت دوم که برای مشتریان میتواند بسیار جذاب هم باشد عدم حمل فیزیکی کارت است. اینکه بتوانیم بدون داشتن فیزیک کارت یا کارتها تراکنش آنلاین روی پوز انجام دهیم؛ بنابراین از منظر مشتری این سرویس سهولت به دنبال آورده و از نظر بانک هم تنوع محصول و هم تکمیل سبد محصولات به حساب میآید. این مزیت احتمالاً سرمنشأ توسعه پروژه و سرانجام خوبی برای این خدمت باشد.
بدون رمز (Pinless) بودن تراکنشهای خرد
معاون فناوری بانک صادرات افزود: از مباحث دیگری که به صورت جدی مطرح است و نتوانستهایم در ایران در مورد آن خیلی موفق باشیم؛ بحث بدون رمز (Pinless) بودن تراکنشهای خرد است. طی سالهای اخیر در حوزه کیف پول، اقدامات خوبی صورت گرفته است و سال گذشته سند بالادستی خوبی هم در این زمینه توسط بانک مرکزی تهیه شد و طی این سالها کیف پولهایی در سطح کشور شکل گرفته است؛ اما این کیف پولها به صورت جزیرهای عمل کرده و مشتریان بر روی دامنة گستردهای از پذیرندگان نمیتوانند از آنها استفاده کنند، با اینکه انجام تراکنش آنلاین سهولت بیشتری نسبت به تراکنش کیف پولی داشته و بلافاصله بعد از انجام عملیات، کسر از حساب انجام میشود؛ اما فارغ از بحث کیف پول الکترونیکی با وضعیت پایداری که زیرساخت پرداخت کشور دارد؛ اگر امکانی فراهم کنیم تا پذیرش ریسک معقولی، یک سری از تراکنشهای خرد را به صورت بدون رمز برای مشتریان عرضه کنیم؛ جذابیت زیادی برای مشتریان داشته باشد؛ البته درصد این ریسک قاعدتاً میتواند از سمت بانک و با توجه به اعتبار مشتری متفاوت باشد؛ بنابراین بحث سوم جذابیت این خدمت میتواند همین اجازه انجام تعدادی تراکنش با سقف مالی محدود بدون دادن رمز اول کارت باشد. این اجازه، امکان انجام تراکنشهای بزن برو (Tap&Go)را فراهم میکند.
با توجه به انجام بیش از سه میلیارد و 300 میلیون تراکنش شاپرکی در تیرماه سال جاری که سهم بیش از 90 درصدی آن برای حدود 10 میلیون پایانههای فروش بوده است بالطبع به نظر میرسد سمت و سوی درستی برای فاز اولیه این طرح در نظر گرفته شده است. در فاز اول امکانی مهیا شده که پایانههای فروش مجهز به تکنولوژی NFC، بتوانند تراکنشهای آنلاینی را که از طریق اپهای موبایل هوشمند و با نزدیک کردن به پایانه فروش صورت میپذیرد انجام دهند. به گفته صدری فازهای بعدی هم برای این پروژه تعریف شده است که دوستان آن را در ادامه توضیح خواهند داد.
آینده درخشان طرح
صدری تصریح کرد: با توجه به اینکه این پروژه کاملاً از استاندارد EMV تبعیت کرده است و نظر به وجود امکان PinLess بودن برخی از تراکنشها و تکمیل و تنوع سبد خدمات به مشتری، به نظر میرسد آینده درخشانی برای این خدمت در پیش رو باشد؛ البته با یک شرط اصلی و آن اینکه پذیرندههای بیشتری مجهز به این امکان و ارائه این سرویس به مشتریان شبکه پرداخت کشور باشند؛ نگاه به گذشته نشاندهنده این موضوع بوده که پروژههایی در شبکه پرداخت موفق بودهاند و زمینه پذیرندگی بالایی از سمت مشتری داشتهاند که به صورت محدود و جزیرهای کار دنبال نشده است. با توجه به اینکه بانک مرکزی زحمت تولیت این پروژه را برعهده داشته و امکان پیوستن بانکها و شرکتهای پیاسپی دیگری هم به این شبکه وجود دارد، احتمالاً بتوانیم آینده خوبی برای این پروژه پیشبینی کنیم؛ البته در این سالها همیشه دیدهایم که مشتریان با کارت فیزیکی مأنوستر هستند و ارتباط بهتری برقرار میکنند. این به آن دلیل است که فرهنگ استفاده از شبکه پرداخت و بانکداری الکترونیک با ظهور کارت در کشور ایجاد شده است. شاید بازنگری در نحوة تسهیم کارمزدهای شاپرکی به ویژه تراکنش خرید بتواند کمک شایانی به تغییر ذائقة مشتریان کند. امیدوارم همه با هم بتوانیم این پروژه را پیش ببریم و شاهد موفقیت جدیدی در شبکه پرداخت کشور باشیم.
مدل روز دنیا
به گفته صدری، این مدل، مدل روز دنیاست و از این مدل بسیار زیاد استفاده میشود و توجیهپذیر است؛ حال میتوان بر اساس کردیت مشتری، 200 هزار تومان را به 500 هزار تومان افزایش داد و 10 تراکنش انجام شود؛ چون در این بخش اکانت مشتری دائم بهروز میشود و ما نگرانی از اینکه در این مدت از کیف پول آفلاین او چیزی کسر شود و یک کیف پول در نظر بگیریم، نداریم؛ چون در ایران روش متفاوتی وجود دارد در اینجا آنلاین پول از حساب کسر میشود فقط نگرانی ریسکی است که ممکن است در اختیار فرد دیگری باشد و رمز اول داشته باشد در اینجا میتوان از مدل استورینگ استفاده کرد.
صدری در پاسخ به یکی از سؤالات مطرحشده از سوی خبرنگاران درباره جایگاه بانک صادرات در طرح پرسید و اینکه بانک چطور میتواند به الگوی استفاده از NFC در سراسر کشور تبدیل شود؟ گفت: نکتهای که در صحبت همة دوستان مطرح و به آن اشاره شد، بحث تکمیل سبد محصول برای مشتریان است. ما قصد داریم کاری کنیم تا مشتریان با توجه به ابزاری که در اختیار دارند تنوع خدماتی بیشتری داشته باشند و این امکان برای آنها مهیا شود که از ابزار موبایل هوشمند هم بدون داشتن فیزیک کارت تراکنش آنلاین انجام دهند. این یک مزیت اولیه و در راستای تکمیل سبد محصول است.
بانک صادرات ایران با توجه به اینکه حدود 25 میلیون کارت فعال در دست مشتریانش دارد، طبعاً نسبت به بانکهای دیگر باید دغدغه بیشتری داشته باشد تا به مشتریانش از روشهای مختلف، خدمات ارائه کند. این پروژه به نظر راهکار خوبی برای بانک صادرات باشد. از طرفی به دلیل اینکه بیش از 800 هزار پایانه فروش متصل به حسابهای بانک صادرات در حال حاضر در کشور وجود داشته و با گسترش طرح امکان ارائه این سرویس بر روی پایانههای فروش بیشتری برای کارتهای فعال بانک مهیا میشود، از این جهت احتمالاً مورد استقبال هم قرار گیرد؛ البته با ارائه این سرویس بر روی اپلیکیشنهای صاپ و همراه بانک نیز مطمئناً مشتریان بیشتری، ترغیب به استفاده از این روش خواهند شد.
نکته حائز اهمیت دیگر برای گسترش طرح، بحث فرهنگسازی و آموزش مشتریان برای شناساندن این پروژه است که به نظرم علاوه بر بانکها، شرکتهای پیاسپی هم میتوانند به این مجموعه اضافه شوند تا بتوانیم مشتریان را به سمت استفاده از این محصول هدایت کنیم.
وی پاسخ به این سؤال که در واحدهای صنفی از طریق چه سیستمی به پذیرندگان اطلاعرسانی کنید؟ عنوان کرد: قطعاً به مرچنتها و پذیرندگان آموزشهای لازم ارائه خواهد شد؛ اما همه باید با یکدیگر هماهنگ باشند و بتوانند فرهنگسازی کنند و امکانات آموزشی هم در سطح مشتریان و هم در سطح پذیرندگان را مهیا کنند.
به طور معمول در کشورهایی که این نوع پروژهها به لحاظ کسب و کاری ناموفق بودهاند؛ چون اولاً به صورت جزیرهای عمل کردهاند و دیگر اینکه فرهنگسازی درست و به موقع برای استفادة مشتریان از طرح صورت نگرفته است؛ البته نکته دیگری که باید توجه داشته باشیم اینکه با ارائه این محصول چه مزیتی نصیب مشتری میشود و چه ارزش افزودهای به مشتری میدهیم؟ اگر نتوانیم ارزش افزودة جذابی را تبیین کنیم و برای مشتری جا بیندازیم او به سمت همان روش قبلی و استفاده از کارت میرود؛ اما اگر بتوانیم مثلاً مزیت بدون رمز اول یا تجمیع کارتها در اپ موبایل را برای او روشن کنیم، قطعاً میتوانیم با فرهنگسازی و کمک شرکتهای PSP این محصول را در بین مشتریان جا بیندازیم.
آرزوی سالیانه ما در حوزه پرداخت
صادق فرامرزی، مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات بانک صادرات (صاد) دومین سخنران آیین رونمایی از پرداخت مبتنی بر استاندارد EMV بود. صادق فرامرزی که یکی از مهمترین عوامل اجرای این طرح است، گفت: شبکه پرداخت در 15 سال گذشته به شکلی رشد کرده و طبیعتاً طی این مدت وزن تمرکز بر پایانههای فروش در این شبکه بسیار سنگینتر از حوزههای دیگر است.
چند سالی است که این رشد نامتوازن باعث شده سایر حوزهها به شکلی جا مانده و احتمال موفقیت آنها کمتر شوند. حوزههایی که در این سالها بیشتر به آنها پرداخته شد بحث EMV و QR و کیف پول بود انتظار بازار این بود که حوزه QR زودتر رونمایی شود هر چند با توجه به اشباع بازار از سمت پایانههای فیزیکی فروش، این راهحل در مکانهایی به جز مثلاً تاکسیها احتمال موفقیت کمتری دارد.
بحث کیف پول به دلیل سهولت استفاده از کارت و اقبالی که مردم به کارت دارند احتمال نمیدهیم که موفقیت آن در کوتاهمدت امکانپذیر باشد؛ چون دلیلی برای استفاده از کیف پول به جای کارت فیزیکی به ویژه با مدل کارمزد فعلی وجود ندارد مگر در پروژههای خاص اما به هر حال کیف پول از پروژههایی است که قطعاً حضورش در حوزه پرداخت واجب است.
به نظر میرسید که تصمیم گرفته شده که روی بحث EMV تمرکز زیادی نشود؛ چون حضور کارتهای EMV در کشور تقریباً خیلیخیلی کم است و در این سالها تمرکزی روی تأمین کارتهای مبتنی بر EMV نبوده است. از طرف دیگر میدانیم که در حوزه پذیرندگی خوشبختانه بسیاری از شرکتها اقدمات خوبی انجام دادهاند. کاری که در شرکتهای مختلف در این سالها صورت گرفته است تجهیز بیش از یک و نیم تا دو میلیون پایانه فروش به ابزار پذیرش ابزارهای مبتنی بر EMV است که در این میان شرکت ایرانکیش در هفت سال گذشته به طور ویژه در این مورد سرمایهگذاری کرده و بیش از 650 هزار پایانه فروش NFC Enabled در شبکه فروش دارد. همکاری 15 ساله بانک صادرات و ایرانکیش در کنار تعداد زیاد کارتهای صادره توسط بانک صادرات و تعداد بالای پوزهای ایرانکیش ترکیب مناسبی را برای این پروژه مهیا کرده است.
اتفاقی که امروز افتاده است قابلیت توسعه به حوزهها و بانکهای دیگر دارد و این اتفاق به زودی خواهد افتاد. نکتهای که به عنوان مزیت این طرح محسوب میشود.
برای چه به خانه برمیگردید؟
فرامرزی بیان کرد: اگر از خانه بیرون بروید و چیزی را جا بگذارید احتمال اینکه بازگردید چقدر است؟ مگر اینکه موبایلتان را جا بگذارید در این صورت حتماً بازمیگردید. موبایل یکی از ابزارهایی است که همیشه همراه ماست به نظر میرسد بیشتر از کارت. بنابراین با این تفاسیر به نظر میرسد امکان توسعه این پروژه بسیار زیاد است؛ اگر اخیراً سفری به کشورهای همسایه کرده باشید متوجه میشوید که اقبال به استفاده از کارتهای EMV چقدر بالا رفته است. فروشگاهی را نمیبینید که از شما بخواهد کارت بکشید؛ بلکه به صورت Tap انجام میدهند این اتفاق در کشورهای اطراف جاری شده است.
آنچه در آینده باید توسعه یابد حوزه مدیریت کارت و مشتری است؛ بسیار امیدواریم آرزوی سالیانه ما در حوزه پرداخت به زودی جامع عمل پوشانده شود و بحث کردیت و اعتماد شکل بگیرد و سقف عددهای خرید به صورت هوشمند انتخاب و مدیریت شوند.
برگ برنده طرح
فرامرزی افزود: برگ برنده این پروژه زمانی است که بتوان آن را در حوزة صادرکنندگی همزمان با پذیرندگی توسعه داد. تجربه کشورهای دیگر نشان میدهد که علاقهمندی نزد دارندگان کارت بسیار بالاست؛ یعنی تجربه مشتری خوبی دارد و حس خوبی به مشتریان میدهد؛ بنابراین اگر در حوزة صادرکنندگی این اتفاق بیفتد که عدم الزام به تایپ رمز اول محدود به محدوده خاص نشود توسعه زیادی پیدا میکند.
در ادامه حتماً بانکها باید در حوزه آموزش، تبلیغات و فرهنگسازی کمک کنند. خبر خوب اینکه این محصول از ابتدا مراحلی را گذرانده است و امروز به صورت SDK در اختیار پرداختسازها قرار میگیرد. به زودی در اپلیکیشن صاپ این امکان رونمایی خواهد شد. با وجود این امکان در حوزه صادرکنندگی محدودیتی نخواهیم داشت، از آنسو در حوزه پذیرندگی به تعداد کافی پوز در کشور وجود دارد و پیاسپیها باید تقسیمبندی درست را انجام دهند و بقیه به مقبولیت مربوط است که آیا مردم این محصول را میپذیرند یا نه و آن در صورتی است که بحث فرهنگسازی آن با جدیت و بحث اعتبار حل شود به شکلی که Tap And Go اجرایی شود. در این صورت مردم به راحتی آن را قبول میکنند.
موفقیت برای همه است
پیمان طبری، مدیرعامل شرکت ایرانکیش نیز که به دلیل فوت یکی از بستگان نزدیک نتوانست در مراسم رونمای از «پلتفرم پرداخت مبتنی بر استاندارد EMV با استفاده از قابلیت NFC» حضور پیدا کند به صورت آنلاین در مراسم سخنرانی کرد.
وی گفت: بانک مرکزی موفق شد با استاندارد EMV، تکنولوژی NFC را راهاندازی کند. تکنولوژی NFC را پشتیبانی کند و گوشیهای هوشمندی هم که باید این تکنولوژی را هدایت کنند وجود دارند.
مهمترین کاربرد NFC، پرداخت پول از طریق گوشیهای هوشمند است. امروز کاربر، اطلاعات مربوط به کارت خود را در گوشی ذخیره میکند و در زمان خرید، گوشی را به دستگاه NFC خوان ایرانکیش نزدیک میکند تا پرداخت انجام شود. سیستم مبتنی بر NFC مذکور، تحت استاندارد EMV است که این نشان از امنیت بسیار بالای آن دارد. از سویی برای استفاده از اپلیکیشن مذکور نیز شما نیاز به استفاده از یک رمز ورود دارید؛ سپس با ورود به نرمافزار، پرداخت غیر تماسی از طریق NFC را انتخاب و با نزدیک کردن گوشی به دستگاه کارتخوان مجهز به این تکنولوژی، پرداخت را انجام میدهید. در کنار این برای مبالغ کمتر میتواند حتی نیاز به ورود رمز کارت نیز نباشد تا پرداخت سریعتر و راحت تر دربارۀ مبالغ نه چندان زیاد را تجربه کنید. از سویی ورود به این عرصه قطعاً باعث ایجاد کسب و کارهای مرتبط با آن در آینده نیز خواهد شد. حذف کاغذ و عدم نیاز به رول هم یکی دیگر از اتفاقات خوب است.
برای آنکه کارت اعتباری ایرانکیش بتواند این پروژه را عملیاتی کند، باید به شاپرک 2 ارتقا پیدا میکرد خوشحالیم که جزو اولین شرکتها در پیوستن به شاپرک 2 بودیم. اولین نمونه آزمایشی این نوع پرداخت بعد از آن به اجرا رسید. برای این کار کارتخوانهای ایرانکیش که مجهز به قابلیت NFC بودند، مجهز به پذیرش پرداختهای موبایل شدند. در فاز نخست نرمافزارهای مربوط ایجاد شد و امروز پرداختها بر اساس این شیوه انجام میشوند.
اپلیکیشن ملی
ناصری، مدیر پروژه کهربای بانک مرکزی، در مورد اهمیت این پروژه گفت: صمغی که از درختان ترشح میشود بعد از سفت شدن حالت کهربا پیدا میکند که حشرات را نیز دربر دارد رنگ آن نیز کهربایی است نماد پروژه کهربا نیز سمبلی از صمغ درختان است که هم رنگ آن نشاندهنده موضوع است و هم پروانه بودن آن به نوعی کهربا را القا میکند.
در پروژه کهربا تراکنش با نزدیک کردن کارت به پوز انجام میشود؛ عمل نشستن کارت روی پوز و برداشتن آن دقیقاً همانند فرود یک پرنده و سپس بلند شدن آن است؛ به همین دلیل نام این پروژه کهربا گذاشته شده و پرداخت موبایلی مبتنی بر EMV است.
تراکنشها در کهربا مبتنی بر کارت هستند؛ البته درست است که کارت در آن حضور ندارد؛ ولی کارت به صورت غیر مستقیم در اپلیکیشنی ذخیره میشود و با استفاده از کارت و رمز اول، تراکنش انجام میشود.
تراکنش در پروژه کهربا سه نقش اصلی دارد؛ پذیرنده، صادرکننده و اپلیکیشن که هر کدام باید در کنار دیگری نقش خود را به درستی ایفا کنند تا یک تراکنش موفق صورت گیرد.
نقش اول پذیرندگی بر عهده شرکتهای ارائهکننده پرداخت است. این شرکتها باید سوئیچ خود را به شکلی پیادهسازی کنند تا بر بستر NFC با نزدیک شدن گوشی به دستگاه پوز تراکنش انجام شود.
نقش دوم صادرکنندگی بر عهده بانکهاست. بانکها باید بتوانند کارتهای بانکی را در اپلیکیشنهای مختلف ثبت و احراز هویت کنند و پیامی را که در این اپلیکیشن تولید میشود در سوئیچهای خود دریافت و شناسایی کنند؛ چون پیامی که مبتنی بر کارت و بر بستر EMV صادر میشود با تراکنشهای خرید معمولی متفاوت است.
در واقع بانکها در نقش صادرکنندگی باید دو اقدام انجام دهند؛ یکی پیادهسازی و تغییر در سوئیچشان و افزودن این قابلیت به کارتهایشان و امکان احراز هویت به طوری که کسی که کارت را ثبت میکند شناسایی و احراز هویت شود. نکتۀ دیگر اینکه باید پیام تراکنشهای EMV را بشناسند و از تراکنشهای معمولی تفکیک کنند.
نقش سوم که بر عهده برنامکهای موبایل است هم بانکها میتوانند آن را بر عهده بگیرند هم شرکتهای ارائهکننده خدمات پرداخت. هر کدام از اینها که برنامک موبایل داشته باشند، میتوانند SDK مورد نیاز را از بانک مرکزی دریافت کنند و آن را در داخل برنامک خود قرار دهند و بعد از اینکه از شرکت کاشف تأییدیههای لازم را دریافت کردند کارت بانکهایی را که آماده هستند در داخل آنها تعریف کنند تا مشتریان با استفاده از انتخاب کارتی که در این برنامک تعریف شده است تراکنش خود را در زمان محدودی انجام دهند.
همانطور که دوستان در توضیحات خود بیان کردند سیاست بانک مرکزی بر این است که تراکنشها تا سقف 200 هزار تومان و طی پنج تراکنش به طوری که مجموع آن از 100 هزار تومان بیشتر نشود بدون ورود رمز اول انجام شود؛ البته اگر مشتری بلافاصله پس از وارد کردن رمز اول تراکنش را انجام داد میتواند پنج بار دیگر از آن استفاده کند.
نکته مهم در این پروژه «تپنگو» است که در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد و طی آن مشتری میتواند بدون باز کردن اپلیکیشن، تراکنش خود را انجام دهد از این امکان میتوان در بسیاری از کسب و کارها از جمله پرداخت هزینة مترو استفاده کرد؛ البته ریسک این کار باید مورد بررسی قرار گیرد و قطعاً سیاست بانک مرکزی بر این نیست که تراکنشها با مبالغ بزرگ با امکان تپنگو انجام شوند.
در مسیر اجرا
محمدی، معاون توسعه بازار ایران کیش در این مراسم به بیان نقطه نظرات خود پرداخت و گفت: کرونا به یکی از دغدغههای زندگی ما تبدیل شده است. درست است که میگویند میشود تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد؛ ولی عزیزان نیز به درستی اشاره کردند که در این شرایط یکی از الزامات این بود که تماس افراد را با سطوح کاهش دهیم و یکی از راهکارها برای این موضوع همین پروژه است که میتواند برای سلامتی تکتک عزیزان در کشور مؤثر باشد. آقای فرامرزی اشاره کردند که ایرانکیش به عنوان یکی از بزرگترین دارنده پوزهای با قابلیت NFC این افتخار را داشت که در کنار بانک صادرات در این پروژه همکاری داشته باشد. این همکاری چند وجهی بود. امیدوارم شاهد پویایی و گسترش روزافزون این پروژه باشیم.
نقش ایرانکیش و مسیر تکمیل پاتلایف
معاون توسعه بازار ایران کیش افزود: این پروژه چند وجهی است که یکی از وجوه آن بحث پذیرندگی کارتها روی پوزهاست که این اپلکیشن توسط ایرانکیش آماده شد و مباحث برنامهنویسی آن بر عهده ایرانکیش بوده است. مدل بیزینسی آن مدل مرسوم شاپرکی و تراکنش کارت پرزنت است.
محمدی افزود: ما به عنوان یک مزیت این قابلیت را به پذیرنده ارائه میکنیم. شرکت ایرانکیش بیش از یک میلیون پذیرنده در سراسر کشور دارد؛ ولی ما فعلاً قصد نداریم تمام پوزها این قابلیت را داشته باشند؛ بلکه صنفهایی را مورد هدف داریم تا مزیت رقابتی ایجاد کنیم و سبد دریافت مبلغشان را تکمیلتر کنیم همانطور که میدانید به دلیل شیوع بیماری کرونا استفاده از درگاههای اینترنتی افزایش یافته است این محصول نیز میتواند به عنوان بخشی از حوزه پرداخت به پذیرنده کمک کند و مشتری بیشتری را به سمت او سوق دهد.
تعاملپذیری سرلوحه کار
امیرحسین آقامحمدی؛ رئیس اداره کل خدمات نوین بانکی بانک صادرات نیز در این مراسم به سخنرانی پرداخت. وی گفت: اپلیکیشنهای مختلف با فرمهای مختلف وارد حوزه کیف پول شدند و اقداماتی انجام دادند که اواخر سال گذشته مستندی در این حوزه توسط رگولاتور با حمایت شبکه بانکی تهیه شد که بحث تعاملپذیری سرلوحه کار است که امیدوارم این موضوع هم حل و فصل شود؛ اما همانطور که دوستان فرمودند زیرساختی که برای این موضوع مهیا شده است زیرساخت وضعیت فعلی کشورمان است که اگر شاپرک 2 پیشتیبان شود عملاً شبکه شتاب و شاپرک میتوانند از این امکان استفاده کنند. نقطهای که شاید کمی ما را نگران کند از این جهت که توسعة این محصول برای مشتری جذاب نباشد جایی است که پذیرنده باید تردد داشته باشد. با توجه به رویکردی که در بانک مرکزی وجود داشته است و آمادگی شرکتهای PSP به نظر میرسد این رویکرد هم به این سمت و سو میرود که تردد پذیرندهها با توجه به اینکه امروز 13 میلیون پایانه فروش در کشور داریم؛ بیش از 90 درصد تراکنشهای حوزه شاپرک از طریق این درگاه عبور میکند. ایرانکیش حدود یک میلیون و 300 هزار پایانه فروش دارد که حدود 800 پایانه آن مجهز به NFC هستند. با توجه به اینکه تکنولوژی QR میتواند به این موضوع اضافه شود در واقع سهم قابل توجهی که مجاز به NFC نیستند، میتوانند روی QR هم کار کنند. این پروژه احتمالاً جذابیت زیادی برای مشتریان دارد و بتواند به سرعت عملیاتی شود.
اتفاقاً این پروژه جزیرهای نیست؛ وقتی بانکها در برنامههای موجود، میتوانند کارهای خود را ثبت کنند و پذیرندگان مختلف میتوانند در این طرح شرکت کنند نشان میدهد که این یک پکیج کامل است از بانک، PSP و همه درگیر هستند و میتوانند با یکدیگر تفاهم داشته باشند.
فرهنگسازی کنیم
وحید مهدوی، مدیر امور مشتریان بانکی ایرانکیش نیز بعد از انجام تراکنش آزمایشی روی دستگاه کارتخوان توضیح داد: یک کارتخوان داریم که دو منظوره است یعنی هم میتوان کارت کشید و هم میتوان از پروژه EMV استفاده کرد. این کارتها قبلاً داخل برنامههای مورد تأیید بانک مرکزی تعریف شده است و بانک مرکزی در حال حاضر SPK این موضوع را در اختیار شرکتهای PSP و بقیة شرکتها قرار میدهد. امیدوارم بتوانیم از ناحیه صادرکنندگی و برنامههای مختلف این موضوع را توسعه دهیم و فرهنگسازی کنیم. برای اینکه خرید انجام دهیم کارت بانک صادرات در داخل نرمافزار ریما تعریف شده است؛ وقتی کارت را به کارتخوان نزدیک میکنیم و رمز را وارد میکنیم خرید انجام میشود. در حال حاضر به پین نیاز است ولی دوستان در تلاشاند تا یک مبلغ مشخصی دیگر به پین نیاز نباشد. به صورت کلی برای NFC در بیش از 764 هزار پایانه شرکت ایرانکیش لحاظ شده است که امروز بیش از 40 هزار پایانه قابلیت انجام این تراکنش را دارند و به صورت پایلوت نیز پنج هزار پایانه بانک صادرات به این شکل هستند که هم پذیرندگی و هم صادرکنندگی برای بانک صادرات وجود دارد. برندهای مختلف نیز موضوع NFC را در داخل دستگاههای خود در نظر گرفتهاند.
در مورد بحث پذیرندگی نیز باید بگویم که بیشترین پراکندگی پوزهایی که دارای این ویژگی هستند در تهران داریم و بعد از تهران در شهرهای بزرگ که فرهنگسازی میتواند از این شهرها آغاز شود و ما میتوانیم شاهد استفاده از روشهای جدید پرداخت مثل NFC و بحث QRکد و کیف پول را در آینده داشته باشیم.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده شماره 52