یارانِ در خطر/تکه پازل گم شده پرداخت کجاست؟

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، اقلیم پرداخت در ایران همواره مورد گزند پیرامونی ها بوده است. چنین شرایطی باعث شده تا این صنعت برای موقعیت های مختلف دست به نوآوری هایی بزند از جمله تولد فین تک های پرداخت که به شکل رسمی پرداختیار می گوییم. این بازیگران اما دقیقا کجای اقلیم پرداخت قرار دارند؟

آقايان محمدرضا مانی يكتا؛ مدير اداره نظارت بر نظام های پرداخت بانک مركزی، فرهاد فائز؛ مديرعامل شاپرک، محمدمهدی تقی‌پور؛ مديرعامل به‌پرداخت ملت و محمدمهدی شريعتمدار؛ مديرعامل جيبيت در میزسخن «پرداختیاری، اکنون آینده » ابعاد مختلف اکوسیستم پرداختیاری را بررسی کرده اند. بخش اول این میزگرد را با عنوان ” پرداخت‌یاران چگونه متولد شدند؟اکنون کجا هستند؟ ” و بخش دو م را با عنوان “ترکیب و نحوه رفتار ذینفعان بازار پرداخت” با هم خواندیم که در بخش نهایی با ما همراه باشید.

* آقای مانی‌یکتا لطفاً صحبت‌های‌تان را با این رویکرد که پرداخت‌یارها در آینده چه وضعیتی خواهند داشت جمع‌بندی کنید؟

مانی‌یکتا: پنج الی شش ماه است که در بانک یک مسئولیت نظارتی را بر عهده گرفته‌ام و با توجه به چالش‌هایی که وجود دارد، می‌توانم بگویم که سال 1402 سال نظارتی است؛ در واقع ما خلأ‌های نظارتی داشتیم و بانک مرکزی در بسیاری از نقاط با آگاهی چشم‌پوشی می‌کرد و ورود فعالانه نداشت و یک مقدار منفعل عمل می‌کرد و بسیاری از موارد را هم شناسایی نکرده است؛ طبیعتاً باید به این موارد بپردازیم تا این بنیه و زیرساخت را تقویت کنیم؛ ساختمان‌سازی به یک پی محکم نیاز دارد و اگر این پی را مستحکم نکنید تفکر بلندمرتبه‌سازی تفکر اشتباهی است؛ اگر قرار است رشد و توسعۀ خوبی در فضای پرداخت‌یاری داشته باشیم حتماً باید سازۀ زیرساختی آن را که جزو الزامات نظارتی و مبارزه با پولشویی و شفافیت است فراهم کنیم.

مشابه مکانیزمی که لااقل تا به امروز در مورد پرداخت‌یاری از نظر فنی و اجرایی در کشور اجرایی شده است با این شکل و شمایل در بسیاری از کشورها وجود نداشته در واقع به نوعی چرخ را از نوع اختراع می‌کنیم؛ ولی سعی کرده‌ایم رویکرد تعاملی داشته باشیم و با کمک دوستان برنامه‌ریزی و خلأهای نظارتی‌مان را شناسایی کنیم و با یک برنامه‌ریزی منطقی آنها را پوشش دهیم؛ طبیعتاً اگر به نقطة ثبات منطقی برسیم که ممکن است 100 درصدی نباشد؛ ولی قابل قبول باشد در آن صورت می‌توانیم با آرامش و قدرت بیشتر، افق بلندمدت‌مان را طراحی کنیم.

بنابراین معتقدم تا انتهای سال 1402 درگیر ملاحظات نظارتی هستیم در عین حال برای مباحث توسعه‌ای در حوزۀ پرداخت‌یاری برنامه‌ریزی می‌کنیم؛ اگر با کمک دوستان موفق شویم سال 1403 سال خوبی خواهد بود لااقل می‌توانیم انتظار داشته باشیم با توجه به برنامه‌ریزی‌های بانک مرکزی در توسعۀ زیرساخت‌های پرداخت در سال جاری، در سال 1403 پرداخت‌یارها در فضای اجرایی بتوانند در حوزه‌های نوآورانۀ جدید نقش خوبی ایفا کنند.

* چه نقاطی می‌توانست بهبود داده شود ولی تاکنون بهبود داده نشده است که می‌تواند نقطۀ حرکت جدیدی باشد؟

مانی‌یکتا: از نظر من بحث تعامل، اهمیت بسیاری دارد؛ یعنی تعامل بین رگولاتور و بانک مرکزی و ذی‌نفع این فضا که اصلی‌ترین ذی‌نفع آن پرداخت‌یاری است برآیند مثبتی نداشته است؛ به تعبیر دیگر تعامل آنقدر قوی نبوده تا این فضا را بالغانه کند. در واقع هر جا آمدیم رگولیشنی انجام دهیم پرداخت‌یار ناراضی بوده است؛ در صورتی که اگر تعامل بالغانه باشد و پرداخت‌یار دغدغه‌های رگولاتور را بداند و رگولاتور هم درک درستی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های پرداخت‌یار داشته باشد در فرآیند تنظیم‌گری چالش به وجود نمی‌آید؛ چون دو طرف چه از نظر مخاطرات و ملاحظات نظارتی و چه از نظر نگرانی‌هایی پرداخت‌یار نسبت به فضای کسب و کار و بازار خود درک درستی از فضا دارند.

همچنین ببینید

* آقای فائز لطفاً صحبت‌های خود را با توجه به پیش‌بینی‌تان از وضع آینده جمع‌بندی کنید.

فائز: آنچه می‌بینم این است که شرکت‌های پرداخت‌یار بیش از گذشته خود را با ضوابط و اسناد بالادستی مطابقت می‌دهند. طی پنج الی شش ماه گذشته، اقدامات بسیاری خوبی صورت گرفته است. وقتی این اتفاق بیفتد و شرکتهای پرداخت یار به واسطۀ رعایت الزامات، از فضای کنترلی خارج شوند؛ قاعدتاً فرصت می‌کنند تا به توسعۀ کسب و کار خود هم فکر کنند.

در پاسخ به این سؤال که چه کسب و کارهایی فرصت می‌کنند تا توسعة خود را دنبال کنند؛ باید بگویم که به اندازۀ خودشان صاحب نظر نیستم که در این مورد نظر بدهم؛ ولی آنچه مشاهده می‌کنم این است که تعداد درخواست‌های پرداخت‌یاری افزایش یافته است و قطعاً فکر و ایده‌ای در پس آن قرار دارد که باعث شده تا تعداد درخواست‌ها این همه افزایش یابد. والّا با وجود سخت‌گیری‌هایی که در حوزۀ فعالیت در رمزارز و تجمیع وجوه و امثالهم داشتیم؛ حتماً دوستان فکر و تأمل خوبی برای فعالیت در زمینه های مجاز دارند. یا حداقل بهتر است بگویم که ما در شاپرک چنین انتظاری داریم و به همین دلیل هم، ارائه طرح های کسب  و کاری در صدور مجوز موثر است.

پیش‌بینی من برای سال 1403 این است که دوستان در چارچوب ضوابط فعالیت می‌کنند و میزان نارضایتی رگولاتور از آنها بابت عدم رعایت الزامات، به شدت کاهش می‌یابد و حتماً از سایۀ حمایتی رگولاتور هم برخوردار خواهند شد تا بتوانند به توسعۀ کسب و کار خود بیش از گذشته بپردازند.

نکتة مهم دیگر هم اینکه، تقریباً همة شرکت‌های پرداخت‌یار از فضای موجودی که در حوزۀ تخصصی پرداخت وجود دارد و پیش از این شکل گرفته، بهره می‌برند و طرح یا ایده‌ای نو برای تحول در حوزه پرداخت از ایشان دیده نمی شود. امیدوارم این حوزه هم در کانون توجه پرداخت یارها قرار گیرد.

* آقای تقی‌پور لطفاً صحبت‌های خود را با ارائة پیش‌بینی‌تان از آینده جمع‌بندی کنید و بگویید که کدام نقاط بهبود نیافته که امروز می‌تواند بهبود یابد.

تقی‌پور: اگر مقداری از فضای پرداخت‌یاری فاصله بگیریم باید بگویم که خوشبختانه با اتمام پاندمی کرونا اقتصاد خود را ریکاوری می‌کند نه تنها در دنیا بلکه در کشور نیز چنین روندی را مشاهده می‌کنیم؛ من به شخصه امیدهای سرمایه‌گذاری و اتفاقات جدید را مشاهده می‌کنم که این امر منجر به این شده تا افراد برای دریافت مجوز اقدام کنند و یکی از حوزه‌هایی که به شدت مورد استقبال واقع شده حوزة فین‌تک و فناوری‌های مالی است.

در این میان شرکت‌های پرداخت‌یاری یکی از نزدیک‌ترین شرکت‌ها به این فضا هستند. به نظرم در آینده اتفاق خوبی برای پرداخت‌یارها می‌افتد؛ البته طی یک الی دو سال اخیر هم رشد خوبی داشتند و امسال و سال آینده هم رشد خواهند داشت. خوشبختانه پرداخت‌یارها از دیگر افراد این اکوسیستم جلوتر هستند.

این فضا در حال رشد وحشتناک و قارچ‌گونه است به همین دلیل خیلی موانع را با خود از بین می‌برد؛ حال چرا این فضا رشد می‌کند؛ چون در آن خلق ارزش اتفاق می‌افتد. معتقدم رگولاتور هیچ وقت با فضایی که در آن ارزش‌آفرینی رخ می‌دهد مشکلی ندارد؛ معمولاً رگولاتور به فضاهایی که خاکستری هستند و مشکلاتی ایجاد می‌کنند وارد می‌شود؛ این مسئله در فین‌تک و فناوری‌های مالی اتفاق نمی‌افتد.

نکتة دیگر اینکه کشور نیز فضای آماده‌ای برای این توسعه دارد؛ یکی از فضاهایی که می‌توانیم با کمترین هزینه آن را توسعه دهیم فضاهای نرم است و یکی از بخش‌های فضای نرم که همه به شدت روی آن تمرکز دارند حوزة فین‌تک است که پرداخت‌یار یک بازیگر بسیار مهم آن محسوب می‌شود و در آینده به گونه‌ای خواهد شد که پی‌اس‌پی‌ها دنبال آن خواهند بود که چرا تعداد پرداخت‌یارهای‌شان کم است یا رگولاتور بپرسد که چرا امسال افراد کمتری وارد این حوزه شده‌اند و دنبال این باشند که پرداخت‌یارها چه سرویس‌هایی می‌خواهند تا رشد مورد انتظارشان رخ دهد.

* آقای شریعتمدار در جمع‌بندی صحبت‌های‌تان بگویید که اکوسیستم پرداخت‌یاری چقدر  کامل است؟

شریعتمدار: الزامات پرداخت‌یاری به ویژه در حوزه‌های بینارشته‌ای محدودکننده هستند؛ ولی روندی که تا به امروز طی شده و همان بحث مداراگری این اجازه را داده است تا حوزه‌ها تا حدی بینارشته‌ای شوند. از نظر بلوغ نسبت به کشورهای اتحادیۀ اروپا هنوز نمرۀ خیلی خوبی نمی‌گیریم؛ حتی شبکۀ پرداخت ایران از نظر سرعت جزو بهترین‌های دنیاست؛ ولی از نظر تنوع خدمت و تکثر بازیگر جای کار بسیاری دارد. به نظر طی چند سال آینده این اتفاق می‌افتد و فین‌تک‌ها هم نقش جدی‌ای ایفا خواهند کرد.

* سطح انتظارات‌تان را از بانک مرکزی و شرکت شاپرک و شرکت‌های پرداخت طی دو الی سه جمله بیان کنید.

شریعتمدار: تداوم روند مدارا و نظاره‌گری در بحث تنظیم‌گری (تنظیم‌گری دیرهنگام) را مفید می‌دانم؛ چون بسیار کمک‌کننده است باز شدن نسبت به موضوعاتی که بینارشته‌ای هستند در واقع من مجبور نباشم برای هر اقدامی یک نهاد ثبت کنم؛ چون بسیار پرهزینه می‌شود در واقع من باید یک مدیرعامل جدا و یک مدیرمالی جدا و صورت‌های مالی جداگانه داشته باشم و این دو انتظار می‌تواند انتظارات فعلی بنده باشد.

نکتة دیگر که می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد اینکه دو نهاد بخش خصوصی و نهاد حاکمیتی در بحران‌های نظارتی یا مباحث تخلفاتی خیلی با فاصله از یکدیگر تصمیم‌گیری می‌کنند در صورتی که اگر به صورت مداوم‌تر و نگاه مثبت‌تر پیش بروند بسیاری از مسائل پیشگیری یا دیتای لازم تأمین می‌شود.