بانکها باید به جای بنگاه داری «بنگاه سازی» کنند/ خلق پول بانکی باید صرف توسعه کشور شود
محمد امینی رعیا کارشناس اقتصادی، دلیل مخالفت با انباشت ملک و سهام یا به اصطلاح بنگاه‌داری بانکها را محروم شدن بخش‌های مولد اقتصاد از خلق پول دانست و افزود: بر اساس تجربه‌های جهانی و با توجه به شرایط خاص اقتصاد ایران، استفاده از ظرفیت خلق پول بانکها برای ایجاد بنگاه‌های کارآمد و بهره‌ور در بخش‌های اولویت‌داری که حاکمیت تعیین می‌کند، با شروطی همچون داشتن استراتژی خروج از بنگاه، به رونق تولید و سرمایه‌گذاری در کشور کمک می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک محمد امینی رعیا کارشناس اقتصادی در گفتگو با مسیر اقتصاد رسالت نظام بانکی کشور را خدمت رسانی به تولید ملی در بخش‌های مولد دانست و افزود: استفاده از قدرت خلق پول بانک برای اموری همچون خرید و انباشت ملک و املاک یا سهام شرکت‌هایی که در بخش‌های مولد فعال نیستند، به طور حتم یک امر مضموم است و نهادهای نظارتی و به طور خاص بانک مرکزی باید برای جلوگیری از آن تدابیری را اتخاذ کند.
انباشت ملک و سهام بانکها به بزرگ شدن اقتصاد کشور کمک نمی‌کند
وی با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی بزرگ شدن کیک اقتصاد، مسئله اول اقتصاد ایران است، افزود: اینکه خرید ملک و سهام یا اصطلاحا «بنگاه‌داری بانکها» مضموم است، از این بابت است که در جهت بزرگ کردن کیک اقتصاد کشور نیست و بخش‌های مولد را رونق نمی‌دهد. در واقع بانکها با چنین اقداماتی نه تنها بخش‌های مولد را از ظرفیت خلق پول خود محروم می‌کنند، بلکه به رونق بخش‌های غیرمولد که رقیب سرمایه‌گذاری مولد هستند نیز کمک می‌کنند و برآیند تجربیات بنگاه داری بانکها این را نشان می دهد، هرچند موارد مثبت هم بوده است.
امینی رعیا ادامه داد: بانکها معتقدند در شرایطی که نرخ سود تسهیلات به شکل دستوری پایین تعیین شده و به دلیل نبود نظام اعتبارسنجی قابل اتکاء، بسیاری از متقاضیان، تسهیلات را به سمت بخش‌های مولد نمی‌برند و حتی در برخی موارد اقدام به برگشت منابع نمی‌کنند، خرید ملک و سهام دست کم بخشی از سود آن‌ها را تضمین می‌کند. اما این توجیه منطقی نیست و بانکها در شرایط عادی و با ثبات باید صرفا به تسهیلات‌دهی به بخش‌های مولد اقدام کنند.
بانکها باید به جای انباشت ملک و سهام، «بنگاه سازی» کنند
وی ضمن اشاره به وضعیت نامطلوب سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران با وجود ظرفیت‌های فراوان، افزود: در اقتصادی که ظرفیت‌های خالی جدی دارد و سرمایه‌گذاری مختل شده، حتما سرمایه‌گذاری بانکها به تسهیلات دهی اولویت دارد. برای حاکمیت نیز تمرکز منابع در حوزه‌های پیشران اقتصاد اولویت دارد و می‌تواند از ظرفیت سرمایه‌گذاری بانکها در این جهت استفاده نماید. بنابراین سرمایه‌گذاری بانکها اولا باید در پروژه‌های ملی باشد و دیگر اینکه باعث ایجاد انحصار نشود و بانکها در یک فرآیند مشخص بنگاه سازی کنند و بعد از مدتی از آن خارج شوند.
این کارشناس اقتصادی ضمن اشاره به تجربیات سایر کشورها در استفاده از ظرفیت بانکها برای بنگاه سازی گفت: به طور مثال کره جنوبی در دهه ۶۰ حوزه های مدنظر و پیشران را مشخص کرد و بانکها را ملزم نمود که بخش قابل توجهی از منابع خود را در این بخش‌ها تخصیص دهند. بانکها باید به انتخاب خودشان در پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کنند و بعد از مدتی با استراتژی خروج، الزاما از بنگاه خارج شوند.
امینی رعیا در پایان ضمن تاکید بر اینکه مشکلات کشور در زمینه‌های این چنینی به کار تحلیلی عمیق و ارائه راهکار کاربردی نیاز دارد و با اقدامات شعاری نمی‌توان انتظار پیشرفت کشور را داشت، گفت: در مجموع آنچه با توجه به تجربیات سایر کشورها و شرایط اقتصاد ایران قابل تجویز است، این است که بانک باید با قدرت خلق پول خود ملزم به بنگاه سازی در بخش‌های توسعه‌ای کشور شود و سپس از بنگاه خارج شود؛ در این صورت ضمن رونق تولید و سرمایه‌گذاری در کشور با استفاده از ظرفیت خلق پول، بانکها نیز به سمت تخصصی شدن و کمک به تولید ملی سوق داده می‌شوند و از انحراف تسهیلات دهی آن‌ها کاسته می‌شود.