این اسب سرکش را می توان رام کرد؟!

فناوری اطلاعات با درنظر گرفتن همه جوانب ارزش آفرینی آن در همه شئون زندگی فردی و اجتماعی تحول بزرگی را در تمدن انسانی پدید آورده که حتی تصور دوران پیش از آن امری دشوار است.

این فناوری چنان در تاروپود هویت انسان قرن بیست و یکم تنیده شده و چنان زندگی ما را در ابعاد مختلف شخصی یا اجتماعی در حوزه ­های مختلف از ارتباطات و آموزش گرفته تا کسب و کار و اقتصاد متاثر کرده که مانند جریان الکتریسیته در همه جا وجود دارد و تصور زندگی بدون فناوری اطلاعات به زودی غیرممکن خواهد بود.

از سوی دیگر دامنه تغییرات و نوآوری­ ها در عرصه فناوری اطلاعات چنان با رشد و شتاب در حال پیشروی است که گویا هر روز در مسیر حرکت این اسب تندپا منظره ­ای بدیع برای اولین بار ظاهر می­ شود، فضایی که هیچ شباهت و قرابتی با تجارب پیشین بشریت ندارد، ظهور فناوری­هایی مانند موبایل، شبکه های اجتماعی، رمزارزها، متاورس، واقعیت افزوده و … که تا چند دهه قبل اصلا قابل باور و تصور نبودند، امروز به پیشروترین و جذاب ترین بخشهای زندگی بشری شده اند و البته این هنوز ابتدای راه است.

در چنین شرایطی، تلاش برای مهارکردن جریان پرقدرت و پرشتاب فناوری اطلاعات به مثابه یک اسب سرکش و مهارناشدنی که با تمام سرعت رو به جلو حرکت می­کند، تا چه اندازه امری ممکن و اساسا سودمند است؟

آنچه مسلم است هرگونه تصمیم به کنترل یا تلاش برای بازدارندگی این اسب سرکش فناوری اطلاعات احتمالا به مـثابه پارادوکسی عمل خواهـد کرد که منجر به ایجاد ابهام، پیچیدگی و ســرخوردگی بیشـتر خواهد شـد اما در عین حال هم نمی توان آن را افسارگسیخته و سرکش به حال خود وانهاد، پس چه باید کرد؟

اگرچه فناوری بخش عظیمی از تجربه ما را از جهان متحول کرده و فرصت­ها و کارآمدی بیشتر و کیفیت بالاتری را در ابعاد مختلف زندگی در اختیار قرار داده اما علیرغم این فواید، چالش­هایی نیز برای بشر به همراه داشته از جمله موضوع حفظ حریم شخصی، امنیت اطلاعات، حفظ و حراست از اصول انسانی و اخلاقی. بنابراین اگرچه فناوری همه چیز است اما به تنهایی داروی همه مشکلات نیست، بلکه استفاده هوشمندانه از فناوری است که منجر به خلق دنیایی متفاوت و سودمندتر خواهد شد.

در نهایت اینکه اگر بخواهیم از مزایای سوارکاری این اسب تیزپا با سرعت، مسیرهای تعالی را طی کنیم باید مجهز شویم و با شتاب رو به جلو حرکت کنیم. برنامه­ ریزی مبتنی بر آینده­ نگاری و در عین حال واقع­ بینانه در سطح ملی/صنعت و شرکت­ها، تغییر در قوانین و مقررات و ساختارها، تن دادن به روش­های تنظیم­ گری نوین، رها کردن ابزارهای کنترلی و نظارتی غیرموثر (ولی قدرت­بخش به صاحبان این ابزارها)، قابلیت محوری به جای منبع محوری و سامانه محوری و سرلوحه قراردادن بهبود تجربه مشتری از جمله راهکارهای جسورانه ولی متناسب و موثرند.