بازگشت نرخ سود بین بانکی به ۲۰ درصد

 طبق این اطلاعات، نرخ سود بین بانکی در هفته منتهی به ۳۰ تیر به ۲۱.۳۱ درصد رسیده بود که بیشترین نرخ سود بین بانکی در سال ۱۴۰۱ بود.

این نرخ پس از اعتراض فعالان بازار سرمایه و مدیریت بانک مرکزی از هفته نخست مرداد وارد مدار نزولی شد. نرخ سود بین بانکی در هفته نخست مرداد به ۲۱.۱۳ درصد رسیده بود که نسبت به هفته منتهی به ۳۰ تیرماه ۰.۱۸ درصد کاهش داشت.روند نزولی نرخ سود بین بانکی در دومین هفته مردادماه نیز تداوم داشت و در پایان هفته منتهی به ۱۳ مرداد به ۲۰.۶۴ درصد رسید.

این درحالی است که در روز چهارم مرداد ماه جاری، مدیران ارشد بازار پول و سرمایه در یک نشست مشترک بر کاهش نرخ سود بین بانکی به توافق رسیدند تا از این مسیر، رونق به بازارسرمایه بازگردد. هرچند دراین خصوص کارشناسان نظرات مختلفی دارند به طوری که برخی از آنها معتقدند که نرخ سود بین بانکی رابطه معناداری با شاخص‌های بورس ندارد اما درمقابل کارشناسان بازارسرمایه اعتقاد دارند که یکی از دلایل ریزش‌های اخیر شاخص بورس به رشد نرخ سود بین بانکی مربوط بوده است. بررسی روند نرخ سود بین بانکی در سال گذشته و جاری نشان می‌دهد، از ۵۱ هفته سال ۱۴۰۰، نرخ سود در ۱۶ هفته زیر ۱۹ درصد و در ۱۴ هفته زیر ۲۰ درصد بوده و حتی در یک هفته به زیر ۱۸ درصد هم رسیده است؛ در سال‌جاری نیز از ۱۸ هفته، نرخ سود در ۱۵ هفته پایین‌تر از ۲۱ درصد بوده و صرفاً در هفته‌های پایانی تیر به بالای ۲۱ درصد رسیده است.

برای اجرای سیاست‌های پولی دو راه وجود دارد؛ ابزار مستقیم و ابزار غیرمستقیم. ابزارمسقیم ابزارهایی است که بانک مرکزی از طریق آن بانک‌ها را به سمت نرخ و حجم تسهیلات مدنظرش هدایت می‌کند و نیازمند نظارت قوی بانک مرکزی است. در ابزار غیرمستقیم بانک مرکزی به شیوه دستوری عمل نمی‌کند. بلکه سعی می‌کند با توجه به مکانیسم بازار و جریان عرضه و تقاضا، روندهای پولی را مدیریت کند. عملیات بازار باز، سپرده قانونی و تسهیلات قانونی ابزارهای سیاستگذاری غیرمستقیم را تشکیل می‌دهند. بانک مرکزی به وسیله عملیات بازارباز، بانک‌ها را به سمت اهداف خود هدایت می‌کند. به عبارت دیگر عملیات بازار باز ابزاری است که بانک مرکزی با مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی تلاش می‌کند به هدف اصلی خود که کنترل تورم است، برسد. برهمین اساس از سال ۹۷ مقدمات عملیات بازار باز فراهم و از اوایل سال ۹۹ اجرایی شده است.

هم‌اکنون یک بازار بین بانکی وجود دارد که همه بانک‌های کشور در آن فعال هستند. بانک‌ها در این بازار، نیازهای نقدینگی روزمره خود را با استفاده از منابع یکدیگر مرتفع می‌کنند؛ به این شکل که بانک‌هایی که مازاد دارند، منابع خود را در اختیار بانک‌هایی که کمبود دارند می‌گذارند و این نقل و انتقال با نرخ سود بین بانکی انجام می‌شوند.

اگر در بازار بین بانکی منابع کم باشد، باعث افزایش نرخ در بازار می‌شود و اگر منابع در این بازار زیاد باشد، منابع مازاد باعث کاهش نرخ سود بازار بین بانکی می‌شود. بانک مرکزی از طریق منابع بازار بین بانکی، کمبودها و مازادها را پیش‌بینی می‌کند و مدیریت این نرخ را در دست خود می‌گیرد و از طریق این نرخ بر سایر نرخ‌های اقتصاد اثر می‌گذارد.

بانک مرکزی با دو ابزار که در اختیار دارد نرخ سود بازار بین بانکی را کنترل می‌کند؛ خرید و فروش اوراق دولت به‌صورت قطعی و خرید و فروش این اوراق به‌صورت بازخرید.

در روش نخست، اگر بازار با کمبود منابع مواجه باشد بانک مرکزی اوراق بهادار دولتی یا اوراق بدهی بانک‌ها را از بانک‌ها می‌خرد و پول در اختیار آنها قرار می‌دهد و به این شکل، با تزریق منابع نرخ را مدیریت  یا تثبیت می‌کند.در روش دوم، بانک مرکزی در صورتی که بازار بین بانکی با مازاد منابع مواجه باشد، اوراق را به بانک‌ها فروخته و در سررسید، برعکس اوراق را از آنها خریداری می‌کند.

ابزار بعدی بانک مرکزی تسهیلات قاعده‌‌مند است. برای کنترل دامنه نرخ سود، بانک مرکزی اجازه نمی‌دهد نرخ از حدی بالاتر یا پایین‌تر رود و کف و سقفی وضع می‌کند.وضع نرخ کف به این معناست که اگر بانکی منابعی پایین‌تر از نرخ سود بازار خواست نزد بانک مرکزی سپرده‌گذاری کرده و بانک مرکزی با نرخ سود کف به آن بانک، منابع را می‌دهد.

تعیین نرخ سقف نیز به این معناست که اگر بانک‌ها نتوانستند از یکدیگر قرض بگیرند، با گذاشتن وثیقه نزد بانک مرکزی، می‌توانند با نرخ سقف، تسهیلات بگیرند.در واقع، نرخ سود بین بانکی در یک دالان حرکت می‌کند.هدف، کنترل نرخ سود است و مقدار و حجم پول، متغیری در دست بانک مرکزی است تا به وسیله آن نرخ سود را کنترل کند.

منبع: رجا