ابلاغ دستورالعمل صدور کارتهای اعتباری با عقد مرابحه /ممنوعیت دریافت کارمزد از دارنده کارت مرابحه

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک همایش "ابعاد فقهی، حقوقی و اجرایی عقود مرابحه، استصناع و خرید دین" در حالی روزز چهار شنبه هفته گذشته بدون حضور نماینده ای از اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی برگزار شد که از یک سو گسترش صدور کارت های  اعتباری گره از بسیاری از مشکلات فعلی در حوزه بانکداری الکترونیک را باز خواهد کرد از سوی دیگر طی دو ماه اخیر دو دستورالعمل مربوط به کارتهای اعتباری و کارت اعتباری میزان بر اساس عقد مرابحه به بانک ها ابلاغ شده است.

روز چهارشنبه گذشته بسیاری از فعالان بانکی در سالن همایش های الزهرای بانک مرکزی جمع شده بودند تا از زبان طراحان و تدوین کنندگان سه عقد  مرابحه، استصناع و خرید دین با  ساختار فقهی ، حقوقی و مقرراتی این عقود جدید آشنا شوند.

در این میان یکی از عقودی که با توجه به شدت نیاز آن برای گسترش بانکداری الکترونیک محسوس می نماید عقد مرابحه  است که بستر مناسب صدور کارتهای اعتباری را مشتریان شبکه بانکی  فراهم میکند. در این میان با توجه به استقبال چشم گیر شبکه بانکی از همایش مذکور فرصت مناسبی برای اداره نظامهای پرداخت بود تا با معرفی یک نماینده در بخش پنل یا سمینار همایش به سوالات موجود پاسخ دهد. اما به هر دلیل کسی از اداره نظامهای  پرداخت در همایش حضور نداشت.

ضرورت اجرایی شدن شاپرک برای صدور کارت اعتباری

در غیاب نماینده اداره نظام های پرداخت این امیرحسین امین آزاد، مدیر اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی بود که از زاویه دید حقوقی با ارائه یک مقاله درباره سه عقد مرابحه استصناع و دین به صورت خیلی گذرا به کارت اعتباری پرداخت. همچنین سید عباس موسویان نیز در میان سخنان خود چند جمله ای در این باره سخن به میان آورد. در عین حال خبرنگار پایگاه خبری بانکداری الکترونیک طی گفتگوی کوتاه با امین آزاد پاسخ برخی سوالات را از وی دریافت کرد.

امین آزاد در گفتگو با پایگاه خبری بانکداری الکترونیک ضمن اینکه از ابلاغ « دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه » به بانک ها خبر داد  درباره چگونگی عملیات کارت اعتباری هنگام انجام تراکنش گفت:وقتی کارت کشیده می شود همزمان دو عملیات انجام می شود از یک طرف بانک کالا را در تملک خود در می آورد به طوریکه بانک با فروشگاه مورد نظر یک قرارداد بسته مبنی بر اینکه مشتریان از همه کالاهای فروشگاه بتوانند استفاده کنند بنابراین کسی که کارت اعتباری بانکی را دارد که با فروشگاه قراردادبسته می تواند از فزوشگاه خرید کند و زمانیکه کارتش را در pos مربوطه می کشد همزمان دوعملیات صورت می گیرد عملیات اول خرید کالا برای خود بانک وبعد فروش آن کالا توسط بانک به خریدار با یک سود مشخص.

امین آزاد با بیان اینکه این دستور العمل به بانک ها ابلاغ شده  گفت: بر اساس دستورالعمل بانک ها  باید یکسری زیرساخت های نرم افزاری وسخت افزاری را مهیا کنند تا امکان اجرای دستورالعمل و صدور کارت اعتباری فراهم شود.

وی افزود:امیدواریم با توجه به اینکه یکی از فعالیت های اصلی بانک های اسلامی در دنیا عقد مرابحه وعمدتا بر مبنای کارت اعتباری است بانک های ما هم بوانند در این زمینه فعالیت کنند .

مدیر اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی خاطر نشان کرد: قاعدتا این ارتباط باید از طریق شاپرک باشد که هماهنگی های لازم در حال انجام است به طوریکه بانک ها با اداره نظام های پرداخت یکسری جلساتی نیز داشته اند به هر حال زیرساخت های ترنزکشن های باید قاعدتا مرکزی باشد .

ساختار مقرات  کارتهای اعتباری

« دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه » در قالب 21 ماده در نیمه دوم شهریور ماه از تصویب کمیسیون اعتباری و شورای پول و اعتبار گذشته است.

بر اساس این دستورالعمل مؤسسه اعتباری  موظف است پیش از صدور کارت مرابحه، تمهیدات لازم برای استفاده از کارت مزبور را برای دارندگان آن فراهم نماید. یعنی ساختار حقوقی و نزم افزاری که بتواند همزمان دو قرار داد خرید و فروش بین بانک فروشنده و مشتری انجام شود.

در ماده سوم می خوانیم : صدور کارت مرابحه صرفًًا بر مبنای قرارداد مرابحه بین مؤسسه اعتباری و متقاضی میسر است، که به موجب آن مؤسسه اعتباری به وسیله کارت مرابحه، کالا و خدمت مورد تقاضای دارنده کارت را به صورت نقد از پذیرنده کارت خریداری کرده و در قالب قرارداد مرابحه به دارند ه کارت واگذار می کند و دارنده کارت متعهد است مطابق قرارداد، بدهی ناشی از خرید کالا و خدمت را به مؤسسه اعتباری بازپرداخت نماید.

نکته اساسی دیگر آن است که مؤسسه اعتباری مجاز به اخذ هزینه یا کارمزد از دارندة کارت به ازای هر تراکنش یا به صورت نسبتی ازمبلغ هر تراکنش نیست.

در همین حال مشتری چنانچه بخواهد زودتر از موعد مقرر بدهی خود را به بانک بپردازد از تخفیفاتی که از قبل مشخص شده برخوردار خواهد شد. همچنین کسانی که دارای چک برگشتی یا بدهی غیر جاری به بانک هستند نمیتوانند از کارت مرابحه استفاده کنند.

همچنین چنانچه دارنده کارت در موعد مقرر بدهی خود را پرداخت نکند بعد دو ماه کارت وی مسدود و پس از 6 ماه ابطال خواهد شد.

همچنین سقف اعتبارات دوره ای کارتهای مرابحه را بانک مرکزی در ابتدای هر سال تعیین خواهد کرد.

متن کامل دستورالعمل

به استناد ماده ( ٩٨ ) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و آیین نامه و دستورالعمل

که از این پس به « دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه » ؛ اجرایی عقد مرابحه

اختصار"دستورالعمل" نامیده می شود، تصویب می گردد:

ماده ١-  در این دستورالعمل، عناوین ذیل به جای عبارات مربوط بکار می روند:

بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

مؤسسه اعتباری: بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی است که تحت نظارت بانک مرکزی می باشد.

کارت مرابحه: کارت اعتباری که مؤسسه اعتباری می تواند به وسیله آن و در چارچوب آیین نامه و دستورالعمل اجرایی

عقد مرابحه و مفاد این دستورالعمل، به مشتریان خود اعتبار اعطاء نماید.

سقف اعتبار: حداکثر اعتباری که مؤسسه اعتباری در اختیار دارنده کارت قرار م یدهد تا صرفًا برای پرداخت مبلغ خرید

کالا و خدمت مورد استفاده قرار گیرد.

تسهیلات: میزانی از اعتبار استفاده شده توسط دارنده کارت پس از دوره تنفس که بر اساس شرایط مقرر در این

دستورالعمل در قالب تسهیلات مرابحه به وی اعطاء می گردد.

دارندة کارت: شخص حقیقی که کارت مرابحه به نام وی صادر می شود.

پذیرندة کارت: شخصی که با پذیرش کارت مرابحه، وجوه حاصله از فروش کالا یا ارائه خدمت ر ا از طریق پایانة

فروش فیزیکی یا مجازی دریافت می نماید.

ماندة کارت : میزان سقف اعتبار پس از کسر مانده تسهیلات.

صورتحساب: اعلامیه ای که مؤسسه اعتباری مطابق با این دستورالعمل، برای دارنده کارت ارسال نمو ده و در آن

خلاصه عملکرد کارت مرابحه در یک دوره زمانی یک ماهه را به وی اعلام می نماید.

مهلت تنفس: مهلت ده روزه ای که مؤسسه اعتباری پس از صدور صورتحساب به دارنده کارت م ی دهد تا برای تایید

صورتحساب و تعیین نحوه بازپرداخت میزان اعتبار استفاده شده اقدام نماید.

تاریخ اعتبارکارت: تاریخ قید شده بر روی کارت که دارنده آن می تواند حداکثر تا آن تاریخ، از امکانات کارت مذکور

استفاده نماید.

تراکنش : عبارت است از فعل و انفعالات مالی که در آن وجهی از یک حساب به حساب دیگر منتقل می شود.

ماده ٢- مؤسسه اعتباری موظف است پیش از صدور کارت مرابحه، تمهیدات لازم برای استفاده از کارت مزبور را

برای دارندگان آن فراهم نماید.

ماده ٣ – صدور کارت مرابحه صرفًًا بر مبنای قرارداد مرابحه بین مؤسسه اعتباری و متقاضی میسر می باشد، که به

موجب آن مؤسسه اعتباری به وسیله کارت مرابحه، کالا و خدمت مورد تقاضای دارنده کارت را به صورت

نقد از پذیرنده کارت خریداری کرده و در قالب قرارداد مرابحه به دارند ه کارت واگذار م ی کند و دارند ه

کارت متعهد است مطابق قرارداد، بدهی ناشی از خرید کالا و خدمت را به مؤسسه اعتباری بازپرداخت

نماید.

ماده ٤ – مؤسسه اعتباری مکلف است شرایط قرارداد مرابحه را در متن قرارداد صدور کارت مرابحه با دارنده کارت ،

قید نماید.

ماده ٥ – به منظور نظارت و کنترل بر حساب تسهیلات مرابحه از طریق کارت اعتباری میزان، مؤسسه اعتباری

موظف است اطلاعات مربوط به تسهیلات مذکور را در حساب معین جداگانه ای ذیل سرفصل "حساب

تعهدات بانک بابت کارتهای اعتباری" نگهداری نماید.

ماده ٦ – چنانچه دارنده کارت زودتر از تاریخ مقرر در سررسید تسهیلات، نسبت به بازپرداخت بدهی خود اقدام

نماید، مشمول جدول تخفیفات خواهد شد.

تبصره  مؤسسه اعتباری باید در قرارداد کارت مرابحه ، جدول تخفیفات مربوط به خرید کالا و خدمت را تعیین و به

اطلاع دارنده کارت برساند.

ماده ٧ – در صورت بازپرداخت صورتحساب در مهلت تنفس توسط دارندة کارت ، مؤسسه اعتباری موظف است

مجموع تخفیف تعیین شده در قرارداد را برای دارندة کارت اعمال نماید

ماده ٨-  مؤسسه اعتباری نمی تواند کارت مرابحه را برای متقاضیانی که دارای سابقه چک برگشتی در شبکه بانکی

بوده و یا بدهی غیرجاری به مؤسسات اعتباری کشور دارند و یا جزو مشتریان بد حساب موضوع ماده ١٩ این

دستورالعمل هستند، صادر نماید.

ماده ٩ – دارنده کارت مرابحه صرفًا می تواند تا میزان مانده کارت، نسبت به خرید کالا و خدمت اقدام نماید.

ماده ١٠ – مؤسسه اعتباری مکلف است قبل از صدور کارت مرابحه ، از برگشت اصل و سود تسهیلات اعطایی

اطمینان حاصل کند.

ماده ١١-  مؤسسه اعتباری مکلف است در قرارداد مرابحه با دارندة کارت، موارد ذیل را به روشنی ذکر نماید:

– سقف اعتبار ؛

– نرخ سود تسهیلات مرابحه؛

– جدول تخفیفات؛

– مدت اعتبار کارت؛

– مهلت تنفس؛

– دوره بازپرداخت تسهیلات؛

– نرخ و روش محاسبه وجه التزام تاخیر تادیه دین، مطابق با ضوابط؛

– نوع و میزان وثایق؛

– حق اشتراک سالیانه؛

– روش های ارسال صورتحساب، زمانبندی و نحوه تنظیم آن؛

– نحوه اعتراض به صورتحساب و شیوه رسیدگی و داوری در خصوص آن؛

– ضوابط مربوط به نگهداری، استفاده و صدور کارت المثنی در صورت فقدان یا سرقت کارت مرابحه.

ماده ١٢ – صورتحساب ارسالی به دارندة کارت باید حداقل مشتمل بر موارد ذیل باشد:

١- سقف اعتبار؛

٢- مبلغ اعتبار استفاده شده؛

٣- مبلغ تسهیلات؛

٤- مانده کارت؛٥- مبلغ وجه التزام تاخیر تأدیه دین؛

٦- میزان تخفیف اعطایی.

تبصره  مؤسسه اعتباری مکلف است در صورت درخواست دارنده کارت، جزئیات مربوط به تسهیلات اعطایی کارت

مرابحه را برای حسابرسی و کنترل، از طریق رو شهای متعارف به دارندة کارت اعلام نماید.

ماده ١٣ – حداکثر سقف اعتبار کارت مرابحه در شبکه بانکی کشور به صورت سالیانه توسط بانک مرکزی تعیین و

اعلام خواهد شد.

ماده ١٤ – مؤسسه اعتباری باید کلیه استانداردها و مشخصات فنی و اجرایی اعلام شده از سوی بانک مرکز ی و

اصلاحات بعدی آنها را به هنگام صدور کارت مرابحه رعایت نماید.

ماده ١٥ – مؤسسه اعتباری موظف است صورتحساب را در پایان هر دوره یک( ١) ماهه و به روش توافق شده، برای

دارندة کارت ارسال نماید.

تبصره ١:  دارندة کارت مکلف است چنانچه صورتحساب را تا هفت( ٧) روز پساز پایان هرماه دریافت نکرده باشد،

مراتب را شخصًا از مؤسسه اعتباری پیگیری نماید.

تبصره ٢: در صورت تأخیر در صدور صورتحساب توسط مؤسسه اعتباری، دوره تأخیر به مهلت تنفس افزوده

می شود.

ماده ١٦ – مهلت اعتراض به صورتحساب، حداکثر ده( ١٠ ) روز پس از صدور صورتحساب می باشد. رسیدگی به

اعتراض و پاسخگویی به دارندة کارت، حداکثر ظرف سه( ٣) روز کاری انجام م یپذیرد.

تبصره  چنانچه مؤسسه اعتباری، اعتراض دارنده کارت را قابل قبول بداند، موظف است بلافاصله صورتحساب را

اصلاح و برای دارندة کارت ارسال کند.

ماده ١٧-  چنانچه مطالبات مؤسسه اعتباری ظرف مدت دو( ٢) ماه پس از مدت زمان بازپرداخت، وصول نشده یا

توافقی برای وصول آن حاصل نشود، کارت مرابحه باید موقتًا مسدود شده و امکان استفاده از میزان اعتبار باقیماندة

آن به حالت تعلیق درآید. مؤسسه اعتباری مکلف است مراتب را به روشتوافق شده به دارندة کارت اعلام کند.

تبصره ١:  در صورتی که ظرف ٦ ماه پس از صدور صورتحساب، مطالبات مؤسسه اعتباری از دارندة کارت وصول

نشود، مؤسسه اعتباری ملزم به ابطال کارت مرابحه و انجام اقدامات مقتضی به منظور وصول مطالبات خود می باشد. تبصره ٢  در صورتی که بنا به دلایل ذکر شده در این ماده، کارت مرابحه دو( ٢) بار مسدود شود، مؤسسه اعتباری

ملزم به ابطال آن می باشد.

ماده ١٨ – مؤسسه اعتباری می تواند در صورت عدم استفاده دارندة کارت ظرف مدت شش ( ٦) ماه از اعتبار کارت

مرابحه، مطابق با مفاد قرارداد، نسبت به ابطال زودتر از موعد کارت مرابحه اقدام نماید.

ماده ١٩ – در صورتی که کارت مرابحه به دلیل عدم ایفای تعهدات دارنده کارت توسط مؤسسه اعتباری باطل شود،

مؤسسه اعتباری مکلف است دارندة کارت را به عنوان مشتری بدحساب به بانک مرکزی معرفی نماید.

ماده ٢٠ – اعطای مجدد کارت مرابحه ، پس از بازپرداخت کامل دیون دارنده کارت , منوط به سپری شدن شش( ٦)ماه

در مورد کارتهای مرابحه مسدودی و پنج ( ٥) سال در مورد کارتهای مرابحه ابطال شده می باشد.

ماده ٢١-  مؤسسه اعتباری مجاز به اخذ هزینه یا کارمزد از دارندة کارت به ازای هر تراکنش یا به صورت نسبتی از

مبلغ هر تراکنش نیست.

تبصره : مؤسسه اعتباری می تواند هزینه های صدور و تمدید کارت مرابحه را در مفاد قرارداد مرابحه قید نماید.

"دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه" در ٢١ ماده و ٨ تبصره در سی و یکمین و چهل و یکمین

پنجم مرداد و 16 شهریور سال جاری  در کمیسیون اعتباری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید.

متن PDF دستور العمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه مرابحه