نگاه ایرانی ها به زندگی چگونه است؟

اینها نتایجی است که یک پژوهشگر به نام دکتر حسین محققی کمال، دانش آموخته مقطع دکتری رشته سلامت و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی در طی تحقیقات پایانامه ش به دست آورده که برای اطلاعات بیشتر می توانید ادامه گزارش را بخوانید.

دکتر حسین محققی کمال، اولین دانش آموخته مقطع دکتری رشته سلامت و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی در پایان‌نامه خود تحت عنوان تحلیل وضعیت رفاه اجتماعی ایران: ارزیابی سری زمانی چهار دهه اخیر (ازسال 1347 لغایت 1390 ) که به تازگی از آن دفاع کرده است، به بررسی و ارزیابی وضعیت رفاه اجتماعی در استان های مختلف کشور پرداخته است.

او درباره نتایج به دست آمده در تحقیق خود گفت: «بر اساس تحقیق انجام شده، علاوه بر ارزیابی استانی وضعیت رفاه اجتماعی به تفکیک 31 استان کشور و مقایسه آنها با یکدیگر، نتایج ارزیابی وضعیت استان ها در مولفه‌های رفاه اجتماعی و بیانگرهای آنها که شامل (نرخ بیکاری، نرخ مالکیت مسکن، نرخ ثبت نام در مدرسه، نرخ باسوادی افراد بالای شش سال، نرخ مرگ و میر نوزادان، امید به زندگی، پوشش بیمه ای، تورم، نابرابری درآمدی و تولید ملی ناخالص سرانه) می‌شود، به دست آمده است.

پایتخت با سوادترین استان کشور

او افزود: «نتایج به دست آمده از ارزیابی وضعیت استان ها به تفکیک شاخص های رفاه اجتماعی، نشان می دهند که استان تهران در دو بیانگر «نرخ باسوادی و امید به زندگی» از بهترین وضعیت در میان استان های کشور بهره مند است ولی به لحاظ سه بیانگر «نابرابری درآمدی، مالکیت مسکن و پوشش بیمه ای» وضعیت مناسبی ندارد و به ویژه که از نظر بیانگر «نرخ مالکیت مسکن »، بدترین وضعیت را در میان استان های کشور داراست.

به گفته او، بر اساس ارزیابی انجام شده در دیگر استان ها، در زمینه «نرخ بیکاری»، استان خراسان جنوبی کمترین نرخ و استان خوزستان بالاترین نرخ بیکاری را دارند. پژوهشگر کشور اضافه کرد: «استان تهران کمترین «نرخ مالکیت مسکن» و استان مازندران بالاترین نرخ را در این بخش داراست.

او ادامه داد: «بر اساس این یافته‌ها در «نرخ ثبت نام در مدرسه» استان های البرز، چهارمحال و بختیاری، فارس، لرستان، خراسان شمالی و جنوبی و زنجان از بیشترین نرخ ثبت نام درمدرسه و استان قزوین از کمترین نرخ بهره مند است.

دکتر محققی کمال گفت: «نتایج این ارزیابی نشان می دهد که در خصوص «نرخ باسوادی افراد بالای شش سال»، در استان سیستان و بلوچستان، کمترین و در استان تهران، بیشترین نرخ باسوادی را شاهد هستیم ضمن آنکه کمترین «نرخ مرگ و میر نوزادان» در استان های البرز، گیلان و تهران و بیشترین آن در استان های سیستان و بلوچستان و کردستان مشاهده می شود.»

امید به زندگی از مرکز تا کناره‌های ایران

او با اشاره به یافته‌های خود در خصوص «نرخ امید به زندگی» گفت: «یافته‌ها نشان می‌دهد استان های البرز و تهران، دارای بیشترین نرخ و استان های کردستان، سیستان و بلوچستان و ایلام کمترین نرخ امید به زندگی را از بدو تولد دارند.» همچنین از نظر «پوشش بیمه ای»، استان های خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری بهترین وضعیت و استان های قم و البرز در میان دیگر استان ها، کمترین پوشش بیمه ای را دارند.»

او درباره وضعیت رفاه اجتماعی استان های کشور در بخش «نرخ تورم، نابرابری درآمدی و سرانه تولید ناخالص ملی» که از دیگر شاخص های تحقیق بوده است گفت: «نتایج نشان می‌دهد نرخ تورم در استان های گیلان و خوزستان، کمترین رشد و استان های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان، بالاترین رشد نرخ تورم را دارند.» او گفت: «استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خراسان رضوی، البرز و تهران در زمینه «نرخ نابرابری درآمدی» دارای بالاترین نرخ و استان های چهارمحال و بختیاری و کردستان دارای کمترین نرخ نابرابری درآمدی هستند.» به گفته این پژوهشگر، در زمینه «نرخ سرانه تولید ناخالص ملی» یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، استان های سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی از کمترین نرخ و استان های کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان از بیشترین نرخ سرانه تولید ناخالص ملی برخوردارند.»

یزد مرفه‌ترین و سیستان و بلوچستان کم‌رفاه‌ترین

در مجموع چنان که دکتر محققی کمال در تحقیقات خود بدان دست یافته مقدار شاخص ترکیبی رفاه اجتماعی در میان استان های مختلف کشور، تفاوت های چشمگیری دارند؛ به طوری که استان یزد با امتیاز 28.01 بهترین عملکرد را در شاخص رفاه اجتماعی کشور داشته و در مقابل استان سیستان و بلوچستان با امتیاز 5.83 حائز رتبه آخر در میان 31 استان کشور شده است. او در این باره گفت: «در سطح بندی استان های کشور بر اساس شاخص رفاه اجتماعی نیز، استان های مرکزی نسبت به استان های حاشیه ای و مرزی، امتیاز و رتبه بالاتری را در شاخص مزبور کسب کرده اند.»

دکتر محققی کمال، پژوهشگر این تحقیق برای ارزیابی رفاه اجتماعی در چهار دهه اخیر و همچنین ارزیابی استانی آن، از متدولوژی ساخت شاخص های ترکیبی اتحادیه اروپا و سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه استفاده کرده است. این محقق جوان کشورمان در این زمینه گفت: «این متدولوژی که برای اولین بار در ایران معرفی و استفاده شده است، بیشتر در علوم اجتماعی و علوم اقتصادی کاربرد دارد و به اعتقاد من چون شاخص جدید مطالعه ما که از طریق این متدولوژی ساخته شده است، دارای ابعاد بیشتر و متنوع تری است، لذا می تواند به ارزیابی واقع بینانه تر وضعیت رفاه اجتماعی ایران کمک کند.»

رفاه مردم بعد از جنگ سیر صعودی داشت

بر اساس بررسی های این محقق رفاه اجتماعی مردم ایران فراز و فرود های بسیاری را طی چهار دهه گذشته، داشته است ولی به طورکلی بعد از جنگ تحمیلی (1368 تا 1390 ) روندی صعودی را تجربه کرده است. این روند طی چهاردهه گذشته با تغییراتی به شکل U همراه بوده است و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در اواسط دوره مورد بررسی، عامل اصلی برای کاهش رفاه اجتماعی در ایران محسوب می شود که به تدریج آثار خود را بر وضعیت رفاه مردم گذاشت به طوری که بیشترین کاهش رفاه جامعه ایرانیان در سال 1368 مشاهده می شود.

دکتر محققی کمال، وضعیت رفاه اجتماعی در ایران را از سال 1368 تا 1390 با تغییراتی اندک، کلا رو به رشد توصیف کرد. او گفت: «در این تحقیق، «نرخ ارز، رشد اقتصادی، درآمدهای نفتی، صنعتی شدن، جنگ تحمیلی، پیروزی انقلاب اسلامی، کسری بودجه دولت، میزان نقدینگی و مخارج دولت» به عنوان عوامل تاثیرگذار بر تغییرات رفاه اجتماعی در طول چهار دهه اخیر، در نظر گرفته شده اند.»

امید به رفاه با افزایش صنعتی شدن و کاهش نقدینگی

محقق کشورمان تاکید کرد که هر چه عامل «صنعتی شدن» در جامعه، بیشتر و عامل «نقدینگی» در جامعه، کمتر باشد، می‌توان امیدوار بود که به رفاه اجتماعی نزدیک تر شده ایم. گفتنی است در این تحقیق 9 عامل تاثیرگذار «نرخ ارز، رشد اقتصادی، درآمدهای نفتی، صنعتی شدن، جنگ تحمیلی، پیروزی انقلاب اسلامی، کسری بودجه دولت، میزان نقدینگی و مخارج دولت» بر تغییرات رفاه اجتماعی، براساس فراوانی نظرات 25 تن از متخصصان حوزه های مختلف رفاه اجتماعی (در دو مرحله) در ایران، استخراج شده است.