رمزارز و لزوم نگاه چند بعدی به اقتصاد

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، مبحث رمز ارز یا کریپتوکارنسی مدت هاست در سطح جهان مطرح شده است و کشور هایی که تحت فشار تحریم و تورم هستند نیز مثل ونزوئلا از این ارز های دیجیتالی استقبال کرده و تلاش های جدی برای ایجاد ارز های دیجیتال ملی خودشان انجام داده اند . به دنبال جدی شدن و داغ شدن این مبحث در ایران اخباری مبتنی بر استخراج پنهانی ارز های دیجیتال در سوله های خصوصی و خرید و فروش این ارز ها در بعضی صرافی ها و قابلیت این ارز ها برای دور زدن تحریم ها مطرح شد و ایران نیز از گود دور نماند و پیشنهاد هایی مبنی بر ایجاد زیرساخت های مناسب برای رمز ارز ملی را مطرح کرد. از این رو، در بررسی و تحلیل ارز دیجیتال، اقتصاد و اکوسیستم با کارشناسان این حوزه صحبت کردیم . خلاصه ای از گزارش چاپ شده در ماهنامه بانکداری آینده شماره 34 را در  ذیل می خوانیم.

رمز ارز ها و مسئله ی اعتماد جمعی

مبحث اعتماد توسعه ی رمز ارز ها مسئله ی به غایت مهمی است زیرا تمام شبکه ی بلاک چین که رمز ارز ها بر روی آن پیاده می شوند از طریق اعتماد بین فردی شکل گرفته است.

از این رو حمیدرضا مختاریان مدیر عامل شرکت داده ورزی سداد معتقد بود: «بخش عمدهای از اعتماد به رمز ارز به نحوه مدیریت بنیاد آن رمز ارز بر میگردد. این بنیاد وقتی قرار است پروتکل جدیدی اضافه شود تعیین می کند با چه مکانیسمی تایید، تصویب، اجرا و عملیاتی شود.  مردم جامعه نیز براساس مدیریت بنیاد رمز ارز در مورد آن به تصمیم می‌رسند و به عنوان مثال در مورد اعتماد به رمز ارزی مانند بیت‌کوین تصمیم میگیرند. وقتی مردم این بنیاد را به عنوان متولی پروتکل بیت‌کوین میبینند به آن اعتماد میکنند؛ بنابراین اگر احساس کنند در این بنیاد تصمیماتی گرفته میشود که به نفع عموم نیست اعتماد به رمز ارز دیگر وجود نخواهد داشت. »

او در ادامه به اکوسیستم رمز ارز ها  و مسئله اعتماد جمعی اینگونه پرداخت : « از ارکان اصلی دیگر، پذیرندگان هستند. به‌عنوان نمونه علت بالا رفتن قیمت بیت کوین در چند مقطع، بازارهایی بود که فقط بیت کوین را میپذیرفتند. با اینکه حجم زیادی نداشتند؛ به آن‌ها کمک ‌میکرد که انحصاری باشند و موجب شد پیک‌های قیمتی خاصی روی بیت کوین به وجود آید. زیرا نقطه پذیرشی وجود داشت که برای آن فقط باید از بیت کوین استفاده میکردند.

بخش مهم دیگر این اکوسیستم، صرافی‌ها و اکس چنج‌هایی هستند که ارزهای کشورهای مختلف را به ارز دیجیتال تبدیل میکنند و از چند جهت حائز اهمیت هستند. علت این اهمیت بدان جهت است که صرافیها نقطه ورود و خروج و کنترل هستند. بسیاری از کشورهایی که قصد کنترل ارز رمزها را دارند؛ مکانیزم ضد پولشویی خود را در این نقطه قرار می‌دهند. به این ترتیب وقتی پولی وارد یا خارج ‌می‌شود از این طریق کنترل میکنند که میزان، حجم پول و منشا آن پول کجاست. کاربرانی هم وجود دارند که برای تبادل یا ذخیره ارزش از آن استفاده کنند.

بخش دیگری نیز وجود دارد که نقش بسیار تأثیرگذاری دارد و آن صندوق های سرمایه‌گذاری در این حوزه است. صندوق‌های سرمایهگذاری وقتی مشاهده کردند قیمت بیت‌کوین در حال افزایش است و به سمت ارزشمند شدن میرود بخشی از سرمایه خود را به کریپتوکارنسی‌ها آوردند و به شکلگیری اکوسیستم کمک کردند. بانک‌های مرکزی و دولتی با قانونی یا غیرقانونی اعلام کردن، اخذ مالیات یا معافیت مالیاتی، اخذ ارزش افزوده یا معافیت آن، برخورد خوب یا بد بر توسعه این اکوسیستم اثرگذارهستند.

بنابراین می‌توان گفت که رمز ارزها صرفا یک پروتکل یا عنصر نیستند که باعث پیدایش و توسعه اعتماد می‌شود. بلکه این کل اکوسیستم است که افراد به آن اعتماد میکنند. وقتی جامعه میبیند که مجموعه‌ای با این ابزار کار میکند، میپذیرد و به آن اعتماد می کند. در طول زمان اعتماد به وجود آمده توسعه پیدا می کند و بر اثر توسعه اعتماد، اعتبار رمز ارزها گسترش می یابد.»

ضرورت استفاده از رمز ارز

حسین اسلامی، معاون توسعه کسب و کار داده ورزی پارسیان در این خصوص گفت:«یک زمانی ارزش پول مبتنی بر ذخیره طلا بود؛ ولی اکنون از این وابستگی خارج شده است و دیگر چاپ پول با پشتوانه طلا انجام نمی‌شود. دولت‌ها مجبور شدند این مساله را کنترل کنند و ارزش پول ملی مبتنی بر قدرت اقتصاد کشور را به ارمغان بیاورند.

 اگر این کنترل یک پلتفرم شود و یک نظام اجماع وجود داشته باشد احتمال اینکه تبادلات مالی شفاف‌تر شود، افزایش مییابد. این موضوع هم مثل بقیه موضوعات در فناوری‌های نوین یک مساله جدید است و هر کشوری برای خود یک نوع تجربه را خواهد داشت. من معتقد نیستم که همه کشورها نیاز به رمز ارز ملی داشته باشند. در شرایط فعلی هم جز چند ارز خاص، سایر ارزها مورد استفاده همه کشورها نیست. در مورد بیت‌کوین، برخی این بحث‌ها را فناوری امنیتی می‌دانند که از نهادهای نظامی صادر گشته است. از این نگاه با رونق گرفتن ارزرمز‌ها، قدرت حکومت‌ها کاهش و قدرت شرکت‌های فراملی افزایش مییابد.

قبلا در کشورها رسانه‌ها در اختیار دولت مرکزی بود و ماهواره و اینترنت وجود نداشت؛ در شرایط کنونی دولت مرکزی نمی‌تواند خیلی در این زمینه اثرگذار باشد. شبکه‌های جدید ماهواره‌ای و اینترنتی به وجود آمده و قدرت متمرکز دولت‌ها بر روی رسانه‌ها کمرنگ شده است. در مورد cryptocurrency هم فکر کنید اگر این اتفاق بیفتد در این صورت دولت و بانک مرکزی چه چیزی برای کنترل در دست دارد؟ چرا ابزارهای فیس‌بوک و اپل گسترش پیدا کرده است؟ آیا فقط به خاطر وسیله آن است؟ مساله‌ای فراتر وجود دارد و آن اعتمادی است که مردم به این وسیله‌ها دارند.»

فقرا، قربانیان رمز ارز ها؟

فرزاد خندان، مدیرعامل شرکت داده‌ورزی سیمیاگران در این باره گفت: « با دیجیتال شدن هزینه زندگی را برای آدم‌های فقیر بالا میرود. باید نگران آدم‌های فقیر بود. وقتی فردی فقط پول نقد دارد هزینه زندگی معادل پول نقدی است که دارد. وقتی هزینه زندگی دهک آخر جامعه با دیجیتال کردن بالا میرود نتیجه این میشود که کیفیت زندگی افراد این دهک پایین میآید.
کسی که پول نقد دارد، در جامعه فیزیکی زندگی میکند و مبادلاتش محدود است هزینه زندگی معادل پول نقدی است که دارد. وقتی پول نقد این افراد را میگیری و دیجیتالی میکنی نیاز به حساب بانکی دیجیتال دارد. در تمام دنیا باید برای داشتن حساب دیجیتال باید هزینه پرداخت شود.

این هزینه به او تحمیل میشود. کسی که ماهانه 100دلار یا 500 دلار دارد؛ چهار دلار یا 5 دلار بخشی از نیازهای او را تامین میکند و در شرایط جدید باید آن را به عنوان هزینه دیجیتال بپردازد. به این هم اکتفا نمیشود و این فرد باید هزینه‌های بیشتری بپردازد. فرد را به سمت زندگی دیجیتال میبریم بنابراین برای اینکه سوار مترو شود باید بلیطش را با اسمارت فون شارژ کند. پس نیاز به اسمارت فون پیدا میکند. به این سمت بردن جامعه برای همه آحاد باعث کاهش کیفیت زندگی دهک آخر میشود.

 ارز دیجیتال وقتی جایگزین پول نقد خواهد بود که برای تبادل نیاز به وسیله دیگر نداشته باشد. اگر جامعهای تصمیم به دیجیتال شدن میگیرد باید برای پایینترین دهک خود فکری کند و سوبسید بزرگی برای آن در نظر بگیرد تا نه تنها هزینه دیجیتال شدن را جبران کند؛ بلکه برای این دهک انگیزه ایجاد کند که نگاه مثبتی به دیجیتالی شدن داشته باشند. با دیجیتالی شدن جامعه هزینه‌های مازاد برای فرد ایجاد میشود و به این سمت بردن جامعه موجب میشود هزینه افراد فقیر بالا رود.»

رمز ارز ملی و مقبولیت

اسلامی در این باره گفت: « کل استفاده از رمز ارزها تاکنون تاثیر ناچیزی بر تبادلات در اقتصاد کشور داشته است. در پاسخ به این سوال که در هنگام چنین فرآیندی برخورد دولت‌ها چگونه خواهد بود باید گفت رفتار دولت‌ها و ملت‌ها در برخورد با ارزرمزها مختلف خواهد بود. اگر بخواهیم  به شکل‌گیری رمز ارز ملی فکر کنیم مساله اعتماد به تراکنش‌ها مهم است. این ویژگی‌ها برای ایجاد یک اکوسیستم قابل اتکت عبارت است از سریع بودن، امن بودن، ساده بودن و قابل اعتماد بودن.»

همچنین حسن زادمهر مدیر عامل شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی اضافه کرد: «قدرت اقتصادی هر پولی به ناشر آن بستگی دارد. هر کسی در دنیای واقعی و مجازی امروز و در آینده سهم بازار بیشتری چه به صورت کاغذی چه به صورت ارز دیجیتال داشته باشد اعتبار کسب می‌کند. کشوری که تولید دیجیتال ندارد، چیزی برای فروش ندارد و هیچ کشوری محصولات و خدماتش را نمیخرد اگر شروع به چاپ پول کند یا محصولی تولید کند فایدهای ندارد. مقبولیت و ارزشی که ارز دیجیتال خلق میکند باعث میشود قدرت پیدا کند.

هرچه کاربردهای آن بیشتر شود قدرتش هم بیشتر ‌می‌شود. چه در شرایط فعلی و چه در آینده قدرت یک پول رمزنگاری شده به میزان کاربردهایی که صاحبش از آن بهرهمند میشود بستگی دارد. تمام سرویس‌هایی که در آینده ارائه میشوند میتوانند این را قبول کنند. الان اگر یک پول رمزی درست کنیم تمام کسانی که در اینترنت سرویس میدهند این پول را قبول میکنند و به سرعت در دنیا مقبولیت پیدا میکند. مهم نیست اسم آن ایران کوین یا هر کوین دیگری باشد. مهم مقبولیتی است که داشته باشیم تا آن را به رسمیت بشناسانیم و به آن قدرت اجرایی و عملیاتی بدهیم.»

منبع: بانکداری الکترونیک و شماره 34 بانکداری آینده