هم رقابتی بانک و فینتک با ابزارهای فنی و ارزیابی نهاد نظارتی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، امروزه فینتک‌ها نقش اساسی در طراحی و توسعه کسب‌وکارهای نوپایی که بر بستر موبایل طراحی و تولید می‌شوند، دارند. فینتک‌ها باید از طرق مختلف از سرویس‌های بانکی استفاده و به مشتریان خود خدمات ارائه کنند. 

* ارزیابی رابطه سه جانبه بانک، فینتک و بوم
مدیر بانکداری مدرن بانک ایران زمین در زمینه رابطه سه جانبه بانک، فینتک و بوم اظهار داشت، بانک‌ها سرویس‌های خود را روی بوم‌های تخصصی یا بوم‌های اشتراکی ای که بعضاً متشکل از بانک‌های مختلفی هستند یا کنسرسیوم‌هایی که توسط بخشی از بانک‌های مختلف تشکیل می‌شوند یا به صورت شرکتی با همکاری چند بانک با یکدیگر انجام می‌شوند، آماده می‌کنند تا فینتک‌ها سرویس‌های مورد نیاز بانکداری خود را از طریق این بوم‌ها دریافت کنند. 
باباپور در ادامه صحبت خود به نقش پر رنگ تر بوم‌ها در آینده تاکید کرد؛ به تعبیر دیگر بوم‌ها در نحوه نظارت و اینکه چه خدمات و سرویس‌هایی با چه مکانیزم‌ها و به چه فینتک‌هایی ارائه شوند نقش فعال‌تری خواهند داشت. از طرف دیگر بانک مرکزی قصد دارد بر ارائه سرویس‌ها و کسب و کارهایی که بانکی نیستند؛ ولی قصد دارند سرویس‌های بانکی به مشتریان خود ارائه دهند نظارت کند؛ به همین دلیل‌ هاب فناوران مالی را تأسیس کرد و به این ترتیب بانک‌ها سرویس‌های خود را روی آن بوم قرار می‌دهند و بر اساس آن، فینتک‌ها از آن طریق می‌توانند سرویس‌های بانکی را دریافت کنند. 
سرویس‌های بانکی باید حتماً از طریق مرجع نظارتی بانکی به فینتک‌ها ارائه شود؛ بنابراین با توجه به رویکرد بانک مرکزی و نوع نگاه به کسب و کارهایی که در آینده انجام خواهند شد؛ مثلث بانک، فینتک و بوم، سه بازیگر اصلی توسعه کسب و کارها در آینده خواهند بود.

* لزوم همکاری بانک با فینتک و رویکرد بانک ایران زمین
باباپور معتقد است که بانک ها در حال حاضر ملزم به ورود به حوزه فینتک ها هستند، زیرا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر خودشان سرویس‌های ‌شان را به مشتریان ‌شان ارائه دهند، قطعاً نمی‌توانند در توسعه کسب‌وکارهای موجود بر پایه فینتک‌ها نقش اساسی ایفا کنند؛ بنابراین آنها نیز قصد دارند سرویس‌های خود را از طریق Open APIها و ویجت‌ها در اختیار کسب و کار‌ها قرار دهند؛ چون رویکرد چند سال اخیر سیستم بانکداری و بانک مرکزی، حوزه بانکداری دیجیتال است؛ البته کل دنیا در این رابطه از ما پیش‌روتر هستند.
مدیر بانکداری مدرن بانک ایران زمین اضافه کرد که بانک ایران ‌زمین از سال ۹۵ رویکرد خود را بانکداری دیجیتال قرار داد؛ البته آن زمان این موضوع برای بسیاری نامأنوس و نا آشنا بود و بسیاری آن را باور نداشتند و تصور می‌کردند که این یک رویکرد تبلیغاتی است.
با این حال، طی دو سال گذشته همه بانک‌ها حتی با ارائه یک سرویس مختصر قصد دارند از قافله بانکداری دیجیتال و ارائه سرویس‌های بانکی بر پلتفرم‌های باز عقب نمانند؛ بنابراین نقش رویکردی بانک‌ها به این موضوع، اساسی و راهبردی است و این نگرش، یک نگرش کوتاه‌ مدت یا انتزاعی نیست؛ بلکه نگرشی بلند مدت و راهبردی است.

* موانع بازدارنده در مسیر توسعه همکاری بانک و فینتک
از نظر باباپور موانع بسیار زیادی در مسیر توسعه تعامل بانک با فینتک وجود دارد. متأسفانه بخش نظارتی به جای اینکه قوانین و مقررات را تنظیم کند و بر رعایت قوانین نظارت داشته باشد، در اجرا دخالت می‌کند و در مسیر اصلی قرار می‌گیرد؛ البته به زعم خود بر سیستم، کنترل کامل دارد و قادر است هرگونه تخلف را رصد کند. 
این مشکل اصلی سیستم نظارتی و کنترلی بانک مرکزی است که در حوزه فینتک‌ها و بوم‌های مطرح در کشور و بوم‌هایی که سرویس‌های open api ارائه می‌دهند وجود دارد و نقشی که بانک مرکزی برای خود قائل است صرفا نقش نظارتی نیست؛ بلکه بخش نظارتی و اجرایی است. 
بانک مرکزی معتقد است که جایی می‌تواند نظارت خود را کامل کند که حتماً در اجرا حضور داشته باشد؛ وقتی وارد اجرا می‌شود قطعاً هزینه‌های اجرایی را بر سازمان مترتب می‌کند و بخشی از سهم درآمدی را برای خود مترتب می‌کند و اینجا چون خود یکی از بازیگران و ذی‌نفعان کارمزدی مجموعه می‌شود عملاً منافع دریافتی این موضوع می‌تواند در نوع نگاه و کنترل‌اش بر بازار تأثیر بگذارد و قاعدتاً هر مدلی که به نوعی حتی به درست، ولی نظام درآمدی یا کارمزدی‌ای که نتیجه دخالت بانک مرکزی را تحت تأثیر قرار دهد قطعاً مورد مقاومت قرار می‌گیرد.

* توسعه همکاری بانک و فینتک از طریق راهکارهای متناسب با منابع محدود
در مورد اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و چه مدلی را برای توسعه پیش ببریم، مدیر بانکداری مدرن بانک ایران زمین اظهار داشت که مکانیزم‌های کنترلی برای رنکینگ فینتک‌ها یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های شبکه بانکی است. 
دو اتفاق باید رخ دهد؛ یکی اینکه یک فینتک باید مکانیزم‌های فنی لازم را برای دریافت شرایط خدمات بانکی داشته باشد و دیگری ارزیابی نهاد نظارتی و مجموعه‌های فینتکی‌ای است که می‌خواهند مکانیزم حائز شرایط بودن را دریافت کنند. 
نکته دیگر اینکه وقتی سرویس‌های بانکی در اختیار فینتک‌ها قرار می‌گیرند قطعاً در مسیر رقابت باید به گونه‌ای باشند که در مجموع باعث سینرژی و افزایش همه‌گیری خدمات بانکی بین مردم و سهل‌الوصول بودن و در دسترس بودن آن برای مردم و از طرفی باعث افزایش تراکنش‌های شبکه بانکی به دلیل دسترسی راحت این خدمات شوند و مکملی باشند تا زنجیره کسب و کاری کوچک و نوپا را از طریق این مجموعه تکمیل کنند و سرویس‌های بانکی، مجموعه کاملی را به مشتری عرضه کنند. 

باباپور در ادامه به چند نکته بسیار مهم اشاره کردند:
اول اینکه فینتک‌ها باید از نظر فنی و اعتباری شرایط ویژه‌ای داشته باشند. دوم اینکه ضمانت ارائه خدمات درست به مشتری به عنوان یک اصل است به هر حال وقتی فینتکی می‌آید برای اینکه فعالیت‌اش ادامه‌دار باشد، باید بتواند تضامینی ارائه دهد و از حداقل‌هایی برای ادامه حیات برخوردار باشد تا بانک مطمئن شود که با مجموعه مطمئنی همکاری می‌کند. از طرفی دیگر با توجه به اینکه آینده و توسعه شبکه بانکی به شدت با خدمات کسب و کارهای نوین گره خواهد خورد، مدل‌های درآمدی و کارمزدی که امروز در سیستم بانکی بر اساس مدل‌های درآمدی غیر مشاع که مبلغ کمتری دارند، نقش بیشتری را در سیستم بانکی ایفا خواهند کرد و عمده درآمدها ناشی از خدمات کارمزدی خواهد بود و قطعاً رویکرد شبکه بانکی را در آینده نسبت به نوع نگاهش به ارائه سرویس و درآمدزایی‌اش تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سخن پایانی
با مطالعه مقاله حاضر مشخص شد که بانک، فینتک و بوم رابطه سه جانبه ای جهت توسعه زیرساخت های فناوری مالی و ارائه خدمات آنلاین به مشتریان دارند. نقش بوم در این میان اهمیت زیادی دارد، زیرا نه تنها فینتک سرویس های مورد نیاز بانکداری را از طریق بوم دریافت می کند، بلکه بوم ها در نحوه نظارت و انتخاب نوع خدمات و مکانیزم های آن نقش فعال تری دارند. بانک ها علی رغم وجود مشکلات نظارتی نادرست و دخالت ارگان ها در اجرا، به دلیل درک نیاز مشتریان گرایش شدیدی به توسعه زیرساخت بانکداری دیجیتال در سیستم کُر خود دارند و بانک ایران زمین از سال 95 این مسیر را آغاز نموده است. اگر چنانچه فینتک ها مجهز به ابزار فنی لازم برای دریافت شرایط خدمات بانکی باشند و همچنین نهادهای نظارتی مورد ارزیابی قرار گیرند، می توان امیدوار بود که همکاری بانک و فینتک از طریق بوم به زودی تبدیل به واقعیت شود. 

منبع: ماهنامه بانکداری آینده