رکودزنی‌های تسهیلات بانکی در ۱۴۰۱/ بازپرداخت وام‌های ارزی در تنگنا

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از اکوایران، احتمال وصول و بازپرداخت تسهیلات ارزی کاهش یافته است.

آخرین گزارش بانک مرکزی از نماگرهای اقتصادی در سال 1401 نشان می‌دهد نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در دو بخش ریالی و ارزی (بخش دولتی و غیردولتی) دو روند متفاوت را به نمایش گذاشته است.

تسهیلات غیرجاری در واقع شامل مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک‌الوصول است که گیرنده تسهیلات به تعهدات خود در بازپرداخت وام پایبند نبوده است. در حالت استاندارد نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات در هر بانک و کل سیستم بانکی باید کمتر از 5 درصد باشد اما این نسبت در بسیاری از بانک‌های کشور رعایت نمی‌شود و مطالبات مشکوک‌الوصول خود تبدیل به یکی از معضلات سیستم بانکی شده است.

نسبت تسهیلات غیرجاری ریالی در کف 16 سال

بررسی روند نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در بخش ریالی نشان می‌دهد این نسبت طی سال‌های اخیر بهبود یافته است. به این صورت که نسبت تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات ریالی در پایان سال 1401 به 4.4 درصد رسیده که در پایین‌ترین سطح 15 سال اخیر قرار گرفته است.

نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ریالی در سال 1388 در بالاترین سطح خود قرار داشت که این نسبت در پایان سال گذشته به کمتر از 5 درصد رسیده است. به نظر می‌رسد اصلاح‌های نظام بانکی در زمینه سنجش اعتباری وام گیرندگان و کنترل کمی و کیفی رفتار مالی آنها در تخصیص وام مثمر ثمر واقع شده و توانسته نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات را پایین‌ترین سطح 15 ساله برساند.

چالش‌های بحران‌زای تسهیلات ارزی و انباشتگی معوقات

کاهش میزان نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در بخش ریالی در حالی رخ داده که این نسبت در بخش ارزی وخیم‌تر شده و به سطح هشدارآمیزی رسیده است.

«تسهیلات ارزی» عموما بابت واردات و صادرات کالا و یا خدمات اعطا می‌شود و بازپرداخت آن نیز به صورت ارزی خواهد بود. بخش قابل توجهی از تسهیلات ارزی از محل منابع صندوق توسعه ملی و توسط بانک‌های عامل پرداخت می‌شود تا هزینه پروژه‌های تولیدی و خدماتی کشور با ارز حاصل از صادرات نفت و گاز تامین شود.

بازپرداخت ارزی این نوع تسهیلات موجب شده که چالش‌هایی همچون نوسان‌های ارزی برای وام‌گیرندگان ایجاد شود و بازپرداخت آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی نسبت تسهیلات غیرجاری ارزی به کل تسهیلات ارزی در پایان سال 1401 به بیش از 16 درصد رسیده که طی هشت سال اخیر بی‌سابقه بوده و نشان از سطح بالای وصول نشدن تسهیلات ارزی دارد.

نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ارزی که طی سال‌های 1394 تا 1400 در سطح میانگین 10.9 درصد بود در سال 1401 به یک‌باره تا سطح 16.6 درصد افزایش یافته که احتمالا رشد نرخ ارز سال گذشته در افزایش این نسبت بی‌تاثیر نبوده است.

بررسی نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ارزی در مقاطع ماهانه سال 1401 نسبت به سال قبل نیز نشان از افزایش‌های تامل‌برانگیز دارد. براساس داده‌های بانک مرکزی بالاترین سطح آن مربوط به اردیبهشت ماه پارسال بوده؛ به این صورت که نسبت تسهیلات غیرجاری ارزی به کل تسهیلات ارزی در اردیبهشت سال 1401 نسبت به اردیبهشت 1400 بیش از 97 درصد افزایش داشته است. این افزایش در ماه‌های دیگر نیز در سطح بالای 50 درصد قرار گرفته و در مجموع نشان از افزایش معوقات تسهیلات ارزی داشته است.

در مجموع آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که به طور کلی نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ریالی و ارزی در سال 1401 به 6.9 درصد رسیده که نسبت به سال‌های 1399 و 1400 در سطح بالاتری قرار دارد که بیشتر متاثر از معوقات بخش ارزی است.