اختلاف سران اقتصاد جهانی بر سر تاب‌آوری کشورهای ثروتمند
صندوق بین‌المللی پول طی کنفرانسی در واشنگتن هشدار داد که چشم‌انداز رشد جهانی در تاریک‌ترین دوران خود از زمان جنگ سرد قرار دارد. در این نشست، مسائلی مانند بحران بدهی و خطرات زنجیره تأمین نیز مطرح شد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از اکوایران، رؤسای مالی جهان، که کمی بعد از حمله روسیه به اوکراین در واشنگتن جمع شده‌اند، نتیجه‌گیری‌های کاملا متفاوتی در مورد بزرگترین خطرات پیش‌بینی شده در آینده دارند که نشان‌دهنده نقش روزافزون تنش‌های جغرافیایی در اقتصاد جهانی است.
نتیجه‌گیری در میان کشورهای غنی و دموکراتیک، نیاز به بیشتر شدن استحکام در زنجیره تامین است تا بدین طریق اطمینان حاصل شود که اقتصادهای آنها در برابر خطراتی از جمله جنگ و بیماری‌های واگیردار گرفته تا تلاش‌های نظامی رژیم‌های استبدادی، بهتر محافظت شود. سایرین از جمله سازمان بین‌المللی پول اما هشدار تجزیه اقتصاد جهانی به بلوک‌های رقابتی که به رشد آسیب می‌زند را خطرناک تلقی کرده‌اند.
به نوشته بلومبرگ، وزرای دارایی و رؤسای بانک‌های مرکزی گروه ۷ در بیانیه‌ای مشترک پس از جلسه روز چهارشنبه، بالغ بر ۱۵ بار از واژه‌های تاب‌آور و تاب‌آوری استفاده کردند.
«جرمی هانت» – وزیر خزانه‌داری بریتانیا – روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت: همه کشورها به دنبال داشتن زنجیره تامین انعطاف‌پذیرتری در یک جهانِ کمتر باثبات هستند. اتفاق و درسی که اوکراین به ما داد این بود که وابستگی انرژی به روسیه احتمالا اشتباه بوده است. ما می‌خواهیم مطمئن شویم که این تنها به وابستگی به انرژی مربوط نیست؛ بلکه وابستگی به فناوری، مواد معدنی حیاتی و تنوع وابستگی‌های دیگری است که مورد توجه قرار می‌گیرد.
«کریستین لیندنر» – وزیر دارایی آلمان و همکار جرمی هانت در جی ۷ – نیز این خطر را با نام «خطر خوشه‌ای» توصیف کرد؛ جایی که اتکای بیش از حد به تجارت و سرمایه‌گذاری در یک مکان وجود دارد. او روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت: روابط تجاری با چین نباید به خطر خوشه‌ای مبدل شود؛ به همین دلیل، تنوع لازم است.
اما خطر این فشار جدید توسط اقتصادهای دموکراتیک برای تغییر زنجیره‌های تامین به سمت خود، یعنی چیزی که «جَنِت یلن» – وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا – آن را «رفاقت» می‌نامد، جداسازی اقتصاد جهانی به بلوک‌هایی است که منجر به کارایی کمتر و در نهایت توسعه کمتر می‌شود.
این هشداری بود که «کریستالینا جورجیاوا»، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول که همراه با بانک جهانی میزبان نشست‌های بهار سیاست‌گذاران اقتصادی جهان در این هفته در پایتخت ایالات متحده است، زنگ آن را به صدا درآورد.
جورجیاوا روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت که امنیت زنجیره‌های تامین جهانی در بحث‌های اقتصادی و تصمیم‌گیری‌ها اولویت‌های مهم جدیدی به خود گرفته است. سوال این است که آیا ما می‌توانیم برای افزایش امنیت منابع مصمم‌تر باشیم اما جهان را تا آنجا که وارد یک جنگ سرد دوم شده‌ایم، پیش ندهیم؟
درحالی که تاب‌آوری شعار جدید ایالات متحده و متحدانش است، تجزیه نتیجه ترسناکی در میان ناظران از جمله جورجیوا است. او هفته گذشته گفت: قرار گرفتن در مسیری با چندپارگی کمتر در اقتصاد جهانی برای همه خوب است.
«لارنس سامرز» – وزیر خزانه‌داری اسبق ایالات متحده – روز جمعه در گفت‌وگو با «دیوید وستین» در برنامه تلویزیونی بلومبرگ، در هفته وال استریت، با اشاره به تجزیه و تحلیلی هشدار داد که تقاطع‌پذیری فزاینده‌ای وجود دارد. سامرز، یکی از مشارکت‌کنندگان پولی در تلویزیون بلومبرگ، گفت: فکر می‌کنم این حس رو به رشد وجود دارد که بخش ما ممکن است بهترین بخش برای ارتباط با آن نباشد.
یکی از منابع اصلی خطر تجزیه، تنش‌های فزاینده بین ایالات متحده و چین – به ترتیب بزرگترین و دومین اقتصاد بزرگ جهان – است.
«راغورام راجان» – اقتصاددان ارشد اسبق صندوق بین‌المللی پول – هم پنجشنبه در حاشیه این نشست در تلویزیون بلومبرگ گفت: این رابطه کلیدی در جهان در حال شکست است. این برای بقیه جهان مهم است، زیرا اگر مجبور باشید طرف‌هایی را انتخاب کنید، کشورها در موقیت بسیار دشواری قرار خواهند گرفت.
«نادیا فتاخ غلاویی» وزیر دارایی مراکش، این موقعیت را از دست نداد و گفت: کشورهایی مانند مراکش از تجزیه رنج خواهند برد. ما باید برای جلوگیری از این امر تلاش و کوشش کنیم.
دیگر خبری از چین نخواهد بود
آنچه این وضعیت را بدتر از هر چیزی می‌کند، روند نرخ رشد ضعیفتر برای اقتصاد جهانی است. بخشی از آن به دلیل کاهش جمعیت کارآمد در کشورهای بزرگ از جمله چین و ژاپن و برخی از کشورهای عضو منطقه یورو است. نرخ بهره‌برداری نسبت به دهه‌های گذشته ضعیفتر و کمتر شده است. همچنین، صندوق بین‌المللی پول در هفته گذشته هشدار داد که سطح بالای بدهی جهان باعث آسیب‌پذیری جهان می‌شود.
در حالی که در سال جاری، بازگشایی چین می‌تواند منجر به افزایش رشد جهانی شود، نرخ روند متوسط آن حدود 5 درصد یا ضعیفتر از نرخ قبل از شیوع ویروس کرونا بوده است.
«گینا گوپینات» که در حال حاظر سرپرست ارشد جورجیوا پس از خدمت در سمت اقتصاددان رئیس صندوق بین‌المللی پول است، در تلویزیون بلومبرگ گفت: ما دیگر چینی نداریم که با نرخ‌های بسیار بالا رشد کند. بنابراین برای اقتصاد جهانی به عنوان یک کل، ما موتورهای رشد بسیار بزرگی نداریم.
راجان گفت: صندوق بین‌الملل پول درست می‌گوید؛ رشد بلندمدت بدتر به نظر می‌آید.
بسیار بدتر از آنچه صندوق بین الملل پول می‌گوید، چشم‌انداز پنج‌ساله جهان بدترین پیش‌بینی است که در حقیقت به سال 1990 بازمی‌گردد. آن سال عملا پایان آخرین جنگ سرد بود؛ یعنی یک سال قبل از فروپاشی اتحادیه شوروی که به ادغام سریع کشورهای کمونیستی در یک اقتصاد جدید و به سرعت جهانی شدن کمک کرد.
امروزه تشدید رقابت ژئوپولیتیکی در نبردهایی برای سرمایه‌گذاری دلار و اختلافات بر سر بدهی نیز دیده می‌شود.
نشست‌های واشنگتن پیشرفت‌ها محدودی را در زمینه حل و فصل مازاد بدهی برای زامبیا و سایر اقتصادهای مرزی نشان داد. در حالی که چین – بزرگترین طلبکار رسمی جهان به کشورهای در حال توسعه – تمایلی به پذیرش شرایطی که اعضای جی7 بر آن اصرار دارند، نداشت.
چین در عوض برای تقویت زنجیره تامین و روابط مالی خود با جهان در حال توسعه متمرکز است؛ فشاری که در همین هفته در حالی که میزبان رئیس‌جمهور برزیل – لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا – است، به نمایش گذاشته شد.
در میان بن‌بست مذاکرات در باب مسأله بدهی در واشنگتن شانگای شاهد سوگند یکی از پشتیبانان لولا، دیلما روسف، به عنوان رئیس بانک توسعه جدید بود. در پایتخت ایالات متحده نیز عدم صدور بیانیه توسط وزرای دارایی جی 20 مشاهده شد که ادامه اختلافاتی است که این گروه از زمان حمله روسیه به اوکراین با آن مواجه بوده است.
برخی از سرمایه‌گذاران کشورهای توسعه‌یافته با وجود اینکه به دنبال تغییر زنجیره‌های تامین هستند، به ریسک‌ها توجه دارند. «برونو لومر» – وزیر دارایی فرانسه – گفت: ما به یک استراتژی مشترک برای جلوگیری از یک چندپارگی و باز نگه داشتن درها برای همکاری قوی‌تر نیاز داریم.