جایگاه سازمانی نامناسب باعث کم بازده شدن بخش IT در بانکها شده است / کارایی فناوری اطلاعات نیازمند تحول در ساختار بانک ها

 پایگاه خبری بانکداری الکترونیک-آزاده محسنی – با توجه به تحولات در ساختار مدیریت بانک ها متناسب با رشد فناوری اطلاعات در جهان به نظر می رسد بخش IT در سازمان بانک زمانی می تواند به درستی نقش ایفا کند که بخش های دیگر سازمان نیز متحول شده باشند .

تحول بر اساس ساختارهای مدرن

فرهاد محمودی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری بانکداری الکترونیک می گوید:در حال حاضر سازمان بانک بر اساس مدل بانکداری جامع مبتنی بر بانکداری سرویس گرا در جهان اداره می شود بنابراین اگر قرار است IT نقش خود را در بانکداری به درستی ایفا کند بانک ها لاجرم باید به سمت تحول در ساختار سازمانی خود بر اساس محوریت خدمت پیش روند .

وی می افزاید:آنچه در این میان مطرح می شود این است که تا کنون بانک ها با ساختار مدیریت سنتی تلاش کرده اند تا بخش IT را نیز سازمان دهی کنند . طبیعی است در چنین شرایطی هیچ گاه نتیجه مطلوب حاصل نمی گردد .تجربه بانک های داخلی نیز نشان میدهد که بانک هایی که سریع تر به اصلاح ساختار سازمانی خود پرداخته اند برنامه توسعه خود را مبتنی بر دستاورد های IT سریع تر پیش برده اند.

فناوری و بانکداری

نیما امیر شکاری ، مشاور وصاحب نظر پژوهشکده پولی و بانکی در گفتگو با خبرنگار "بانکداری الکترونیک " ضمن بررسی چالش های دایره فناوری اطلاعات بانک ها عنوان کرد : واحد IT بانکی اولین بار در بانک‌های سپه و ملی ایجاد شد تا اینکه  بعدها مفاهیم بانکداری الکترونیک و اسامی امروزی مطرح شد و و امروزه حتی به سمت ایجاد یک واحد مجزاویا حتی یک شرکت مجزاحرکت کرده اند, بنابراین   نمی‌توان یک نسخه را برای همه بانکها پیچید ولی به طور کلی اصولی هست که هر بانکی که می‌خواهد واحد IT داشته باشد باید با توجه به استراتژی‌هایش این اصول را لحاظ کند.

وی معتقد است ، فلسفه وجودی تاسیس بانک آن است که بانکداری کند نه کار تخصصی IT ،هر چند که الان قسمت زیادی از فعالیت ها‌ی بانک روی فناوری اطلاعات می‌چرخد اما به هر حال کار بانک بانکداری است و باید بتواند از پس بانکداری به خوبی بر‌آید.

وی در پاسخ به این سوال که  بانک چگونه می‌تواند زیر ساخت‌ها را فراهم کند ، عنوان کرد:هر بانک  در زمینه IT   دو استراتژی را می‌تواند در پیش بگیرد یکی اینکه خودش تمام ساز‌وکار‌های لازم را در درون خود ایجاد کند دوم این‌که استراتژیست‌های IT  را در درون خود نگه دارد و شرکت‌های دیگر خدمات لازم را ارائه دهند.

 وی  با بیان اینکه  باید به مدیران IT خود یاد دهیم که بر مبنای داده ها  تصمیم بگیرند نه بر مبنای برداشت های ذهنی خود اشاره کرد: در گذشته  شخصی ‌که کار بانکی می‌کرد باید با اتکا به سوابق و تجربیات و ذهنیت خود تصمیم می‌گرفت اما با توجه به این‌که الان همه بستر‌ها الکترونیک است و دیتا‌های الکترونیک به اندازه کافی وجود دارد باید بتوانیم همه این‌ها را به صورت گزارشات مناسب مدیریتی در اختیار مدیران بگذاریم و شرایطی فراهم  کنیم که مدیران  با اتکا بر این دیتا‌ها و اطلاعات تصمیم بگیرند.

وی افزود:بنابراین در بانکها به  افراد و سیستم‌هایی  نیاز داریم که گزارش‌هایی مناسب با تصمیم‌گیری هر مدیری ارائه دهند و از سوی دیگر مدیرانی را می‌خواهیم که از سیستم‌ها گزارش استخراج کنند و متناسب با آن تصمیم بگیرند.

وی با بیان اینکه برخی بر  این باورند که  بین وظایف ‌ITman‌ها و Bissiness man‌ها خلط وظیفه ایجاد شده است ، خاطر نشان ساخت : سازمان‌های نوین اصولا خلط وظایف دارند زیرا دانش نوین سبب شده تمامی تخصص ها گرد هم آیند تا یک کار انجام شود برای همین وظایف خالصی را نمی‌توان در سازمان تعریف کرد که فقط از پس یک کار بر‌‌آید بلکه وظایف به صورت تیمی در چند اداره و دایره باید پخش شود تا بتوانند از پس کار بر‌آیند اینجاست که به خلط وظایف تعبیر می‌شود.

وی در این خصوص افزود: مثلا سازمان روش‌ها یکسری وظایف دارد که باید فرایند‌ها را بسازد،ترتیب دهد، تحلیل کند و بهبود بخشد و از سوی دیگر IT  باید  اینها را کنار هم قرار دهد که قطعا در این بین به تعریف فرایند‌های جدید هم منجر می‌شود و یکسری هم پوشانی‌هایی با سازمان روش‌ها خواهد داشت از طرف دیگر واحد‌های بانکداری مثل بانکداری خرد، سر‌پرستی‌ها، امور شعب و… که کسب و کار  در اختیار آنهاست و باید فرایندها را عملیاتی کنند در اینجا هم ممکن است یک خلط وظایفی ایجاد شود.

وی در ادامه از دیگر چالش های واحدهای فناوری اطلاعات بانک ها راعدم تنوع محصولات بانکی دانست و گفت: یکی از مهمترین علل این چالش این است که بانک مرکزی محدودیت‌های قانونی را ایجاد می‌کند مثلا روی سقف برداشت‌ها،حجم تراکنش‌ها و … که در واقع ابزار بازی بانک است بانک‌ها ممکن است چندین خدمت ارائه کنند که این خدمات به لحاظ پارامتری باید متفاوت باشد مثلا سود را چگونه محاسبه کرد یا انتقال وجه الکترونیکی روی چه مقدار باشد همه اینها محدودیت‌هایی است که از سوی بانک مرکزی تحمیل می‌شود و بانکها را محدود می‌کند  تا شبیه هم رفتار کنند مثلا اگر به موبایل بنکینگ مجوز داده نشود همه  بانک‌ها با هم مجوز نخواهند داشت حتی اگر بتوانند به لحاظ فنی این کار را انجام دهند وقتی محدودیت قانونی باشد همه با هم نمی‌تواند یک خدمت را فراهم کنند.

امیر شکاری با اشاره به دیگر علل تشابه خدمات الکترونیکی بانک ها اظهار داشت:علت دیگر تشابه سرویس‌های بانکی نبودن قانون کپی‌رایت است زیرا به محض اینکه یک سرویس را یکی از بانک‌ها ایده‌پردازی و طراحی  می‌کند به سرعت بانک دیگر آن را شناسایی  و شبیه آن خدمت را ارائه می‌کند و هیچ کس نیست که از  این طرح محافظت معنوی کند.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در محدودیت بسیاری از خلاقیت‌ها ایجاد می‌شود نیروی متخصص دوایر IT  بانک‌ها تا چه حد به این مقوله توجه کرده‌اند؟ خاطر نشان ساخت:ما از نظر فرهنگی افرادی هستیم که مقاومت زیادی در مقابل مقوله های جدید داریم و اگر قانونی را از قبل تعریف کنیم بدون توجه به این فلسفه که چرا این قانون تعریف شده کور‌کورانه تا مدتهای زیادی از آن پیروی می‌کنیم و به واسطه آن قانون مقابل مقوله های جدید می ایستیم .

به گفته وی حال اتفاقی که می‌افتد این است که هر کسی با خلاقیت خود انچا را که می خواهد خارج از قانون جلو می‌برد مثلا خارج از قوانین بانکداری کاری را پیش می برد و market leader می‌شود و بعد کم‌کم می‌تواند بانک مرکزی را مجاب کند تا برای کار غیر‌قانونی خود که خلاقیت به خرج داده و مشتری جذب کرده یک قانون جدید وضع شود تااز کار پشتیبانی شود.

مشاور پژوهشکده پولی وبانکی اظهار داشت: مثلا در خصوص بانک مجازی  ،مقررات و مجوزی وجود نداشت حتی وقتی بانک  تمام الکترونیکی می‌خواست شروع به کار کند مقابلش مقاومت های زیادی صورت گرفت اما بانک مورد نظر آیین‌نامه را تدوین کرد و برای بانک مرکزی فرستاد و از بانک مرکزی خواست  برای این کار خلاقانه قوانین و مقررات را ابلاغ کند که البته برای این مورد می‌توان تعبیر بد هم کرد برای کار‌هایی که در نظام بانکی درست نیست انجام شود اما با این حال بسیاری از بانک‌ها انجام می‌دهند پیش‌نویس قوانین و مقررات را به بانک مرکزی ارسال می‌کنند که مثالش در مورد pos هاصادق است

 وی به دیگر چالش های دوایر انفورماتیک بانک ها اشاره کرد و افزود: مشکل اصلی ما این است که افرادی که در این حوزه سرویس می‌دهند دو گروه مختلف هستند یک گروه خلاق و متفکر که سرویس طراحی می‌کنند و گروه دیگر یعنی گروه عملیا‌ت و پشتیبانی که سرویس را ارائه می‌دهند.

به گفته وی گروه اول معمولا آدمهای ایده‌آل گرایی هستند و بسیار تحقیق و فکر و مطالعه می‌کنند و  سپس یکسری سرویس‌های جدید را خلق و طراحی می‌کنندو گروه دوم معمولا از افرادی انتخاب می‌شوند که کار روتین را به کار خلاقه ترجیح می‌دهند  که در نتیجه این فرایند در بسیاری مواقع  کاری که گروه اول فکر کردند و رویش مطالعه و بررسی انجام دادند در مقابل انجام آن مقاومت می شود وعملا در بسیاری موارد بایگانی می گردد.

امیر شکاری به عدم آموزش کافی کارکنان شعب  اشاره کرد و گفت:  بسیاری از مدیرانIT  می‌گویند سرویس های فراوانی وجود دارد که ما نمی‌توانیم از‌ آنها استفاده کنیم و افراد ما در شعب آموزش کافی ندیدند مثلا یک کربنکینگ 100سرویس دارد از 20‌تای آنها استفاده می‌شود.

 وی تاکید کرد : تنها اداره IT بانک ها وظیفه ارایه  وخلق یک سرویس را ندارند بلکه  مسوولین شعبه، سر‌پرستی ها و مدیران نیز باید بتوانند از سرویس سیستم بهره‌برداری لازم را ببرند بنابراین  یک سرویس IT  را باید از نقطه اول تا پایان نگاه کرد یعنی از لحظه طراحی تا اجرا و سرویس‌دهی .

ترسیم درست کسب و کار

در همین حال کریم خمسه ، کارشناس بانکداری الکترونیک  و نظام های پرداخت نیز در گفتگو با خبرنگار بانکداری الکترونیک گفت: ورود IT به حوزه مکانیزاسیون بانکی نقطه عطفی شد که اهمیت IT  را در بانک در مقایسه با سایر نهاد ها  نشان می داد به طوریکه نقش حیاتی‌تر ‌و نقش کلیدی‌تری داشت و به عبارتی در قلب بانک قرار گرفت.

وی افزود:  به مرور برخی بانک‌ها توانسته‌‌اند تغییراتی در ذهنیت دست‌اندرکاران حوزه IT  ایجاد کنند و به مرور بفهمند که IT بانک الزما تنها برنامه کامپیوتر نیست بلکه باید بخشی از کسب و  کار بانک را هم پشتیبانی کند که در اینجا مقداری خلط وظایف هم اتفاق افتاد به طوریکه ITman ها شروع به دخالت در حوزه بیزینسی بانک کردند به طوریکه به جای اینکه بیزینس بانک خواسته‌هایش را اعلام کند و IT فراهم کند IT خدمات را ارائه و از بیزینس بانک خواست که  بیزینس کند.

به گفته وی به همین دلیل ادارات خدمات نوین را ایجاد کردند ووتلاش شد تاعمدتا بحث پرداخت الکترونیک در این حوزه‌ها شکل گیرد اما بزرگترین چالشی که وجود داشت این بود که نه مردان بیزینسی و نه مردان IT  با این مفاهیم جدید آشنا نبودند بدین ترتیب کپی‌کاری آغاز شد و هر چه که یک بانک انجام می‌داد سایرین هم انجام می‌دادند که منشا مشکلات زیادی شد .

خمسه خاطر نشان ساخت: نتیجه‌ای که حاصل شد این که در حال حاضر اکثرخدمات  بانک ها شبیه هستند و هیچ گونه بومی‌سازی مشاهده نمی‌شود به طوریکه اکثر حوز‌ه‌های IT بانک‌های ما نتوانسته‌اند خدمات خاص بانک خود را آماده‌سازی کنند .

این کارشناس بانکداری الکترونیک در ادامه بررسی چالش موجود در دوایر انفورماتیک بانک ها تاکید کرد : البته ممکن است گفته شود تعریف خدمات بر عهده IT نیست که حرف درستی است به طوریکه باید حوزه‌‌های بیزینس بانک‌ها خدمات خود را تعریف و نیاز‌های خود را معین کنند تا IT آنها را فراهم کند که این اتفاق هنوز نیفتاده است .