آیا بازار جای ریزش بیشتر دارد؟

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،بازار سرمایه پس از یک سال و نیم رشد بدون وقفه از شهریور 91 تا دی‌ماه 92، دچار رکود شده است. شاخص 89 هزار واحدی در دی‌ماه تا 73600 واحد نیزکاهش یافت و اکنون در محدوده 77 هزار واحد درجا می‌زند.

پس از تجربه ریزش اخیر هنوز هم ترس از ریزش بیشتر در بازار مشاهده می‌‌شود. در این تحلیل سعی خواهد شد با نگاهی به سوابق P/E بازار سرمایه و مقایسه آن با P/E بازار پول و همچنین با در نظرگرفتن تقسیم سودهای فصل مجامع، به این سوال پاسخ داده شود که آیا بازار از نظر بنیادی جای ریزش بیشتری دارد؟

وجود بازارهای همگام با بورس سبب شده است که سرمایه‌گذاران همیشه در معرض سنجش آنها باشند. از طرفی عمده سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه خود متخصص بازارهای دیگر نیز هستند، و همیشه عملکرد آن را مورد آزمون و محاسبه قرار می‌‌دهند. در شرایط فعلی کشور و با توجه به رکود بازار مسکن و همچنین دور نمای مثبت توافق هسته‌ای که سبب رکود بازار طلا و ارز شده است، می‌توان سود بانکی را مهم‌ترین رقیب بازار سرمایه دانست.  

مهم‌ترین بازار موازی بازار سرمایه، در حال حاضر بانک است که سود بدون ریسک آن مبنای سرمایه‌گذاری در تمام بازارها است. با در نظر گرفتن سود بانکی 22درصد یکساله P/E سود بانکی 55/4 است و اگر سود 20درصد اوراق مشارکت را که عملا روز شمار است، در نظر بگیریم P/E آن برابر 5 خواهد شد.

این رقم، P/E بدون ریسک حال حاضر بازار ایران است که به عنوان یک مقیاس مهم در مقابل بازار سرمایه است.  سیاست‌های یکسال اخیر دولت عملا نشان از آزاد سازی سود بانکی دارد، بنابراین می‌توان انتظار داشت که در آینده سود بانکی هم جهت با تورم حرکت کند و از اعمال نرخ‌های دستوری در سیستم بانکی جلوگیری شود.

در این شرایط سود بانکی همواره بیش از تورم انتظاری خواهد بود. این حالت، حداقل در دوران پس از انقلاب بی‌سابقه است، زیرا به‌واسطه سیاست‌های دستوری، سود بانکی هرگز توان رقابت با سایر بازارها را نداشته‌است.

 بنابراین می‌توان گفت از این به بعد تمامی بازارها، سود بانکی را به عنوان یک رقیب مهم در کنار خود خواهند داشت و بازار سرمایه نیز مستثنی نیست. متاسفانه دیتاهای سایت tse به‌خوبی آپدیت نمی‌شوند به عنوان مثال برای یک شرکت سود سال 93 در نظر گرفته می‌شود و برای شرکتی دیگر از همان گروه سود سال 92.

از طرفی در کتب مالی P/E منفی عملا مفهوم خاصی ندارد و در محاسبات حتما این شرکت‌ها باید حذف شوند. بنا به دلایل یاد‌شده تصمیم گرفتیم که به صورت جداگانه P/E صنایع مختلف را محاسبه کنیم و وضعیت آنها را نسبت به سال 92 و سال 93 (با قیمت‌های فعلی) و P/E تحلیلی بعد از تقسیم سود (با قیمت‌های فعلی) بسنجیم.

هدف این است که در آستانه فصل مجامع بتوانیم تحلیلی از P/E صنایع اصلی بازار پس از تقسیم سودها داشته باشیم.
 مفروضات تحلیل:
•     شرکت‌های موردنظر از 170 شرکت بورسی انتخاب شده است.

•     شرکت‌های محاسبه شده حدودا 73درصد کل ارزش بازار را دارا هستند.

•     شرکت‌های زیان‌ده از محاسبات حذف شده‌اند.

کف و سقف P/E بازار در 6 سال گذشته در نمودار فوق مشخص است. تحلیل این نمودار خود بحث مفصلی است که موضع بحث فعلی نیست. مطابق دیتای موجود P/E میانگین 6 سال گذشته بازار 94/5 واحد است (تا انتهای اسفند 92). نگاه ساده به نمودار نشان می‌دهد که دور شدن بازار از این میانگین 6 واحدی سبب ناپایدار شدن بازار شده است. به گونه‌ای که نزدیک شدن به P/E زیر 5 واحد فرصت‌های خرید بسیار عالی و افزایش P/E به بالای 7 واحد فرصت‌های فروش در بازار بوده است. 

بنابراین یک تحلیل در مورد شرایط فعلی بازار این است که ببینیم P/E فعلی بازار در مقایسه با سابقه تاریخی در چه وضعیتی قرار دارد.  آخرین رقمی رسمی منتشر شده از P/E محاسبه شده کل بازار مربوط به اسفند 1392 است که عدد 1/7 را نشان می‌دهد. مطابق تحلیل بالا P/E حال حاضر بازار برای صنایع منتخب بالا حدود 5/6 است. P/E کل بازار هم باید به این عدد نزدیک باشد. طبق محاسبات ما P/E با محاسبه سود سال 92 و سود سال 93 بسیار نزدیک به هم هست. این خود نشان می‌دهد که شرکت‌ها در سال 93 تعدیل بودجه چندانی نسبت به آخرین پیش‌بینی بودجه 92 اعلام نکرده‌اند، ولی خارج شدن سودهای تقسیمی مجامع آتی از قیمت فعلی شرکت‌ها می‌تواند P/E بازار در پس از فصل مجامع کاهش دهد. محاسبات این تحلیل نشان می‌دهد که بعد از فصل مجامع P/E بازار 03/6 واحد خواهد بود که تقریبا معادل میانگین P/E شش سال گذشته بازار سرمایه است. P/E برابر شش بازار سرمایه پس از فصل مجامع حدودا یک واحد از P/E بدون ریسک اوراق مشارکت 20درصد بالاتر است. با توجه به قابلیت‌های بازار سرمایه و امکان نوسانگیری در سهام می‌توان این یک واحد برتری P/E نسبت به بازار رقیب را منطقی دانست. 

 نتیجه‌گیری:
با توجه به مباحث یادشده می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که اگرچه P/E بازار پس از فصل مجامع به میانگین P/E تاریخی بازار نزدیک است ولی هنوز از کف‌های جذاب فاصله دارد. P/E گروه‌های عمده بازار نیز به میانگین‌های تاریخی خود نزدیک است. بنابراین در یک دید می‌توان نتیجه گرفت که فشار فروش در بازار در این سطح از P/E کاهش خواهد یافت و اگر برنامه‌های دولت برای حمایت از بازار (مانند صندوق توسعه بازار) نیز به درستی اجرا شود محدوده فعلی می‌تواند کف بنیادی بازار باشد. ولی از سوی دیگر رشد قابل توجه بازار نیز دور از انتظار است مگر اینکه در شرایط پیرامونی بازار اتفاقی بیفتد که سبب رشد درآمد شرکت‌ها (E) شود و یا اینکه انتظارات بازار از سودآوری شرکت‌ها و یا کاهش P/E بانک در آینده را تقویت کند. 

با توجه به نتیجه‌گیری بالا در مورد کلیت بازار سرمایه حال به‌طور مختصر به بعضی گروه‌هایی که در جدول بالا P/E آتی آنها محاسبه شده است نگاهی می‌اندازیم. بررسی تفضیلی هر گروه نیز در این تحلیل نمی‌گنجد و در فرصتی دیگر ارائه‌ خواهد شد.