شروط‌ کاهش غیر دستوری سود بانکی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، زهره محسني شاد نوشت: بانک مرکزی معتقد است که تنگناهای تزارنامه‌ای بانک‌ها، گستردگی عملیات بازار غیرمتشکل پولی، بالا بودن مطالبات بانکی، سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی، بالا بودن نرخ‌های سود بین‌بانکی، اضافه‌برداشت‌ها و مواردی از این دست موجب بالا بودن نرخ سود بانکی شده است. با در نظر گرفتن این موارد هم، بانک مرکزی با رویکردی غیردستوری، تلاش کرده تا با اقداماتی ازجمله کاهش نرخ سپرده قانونی بانک‌ها، ساماندهی اضافه برداشت‌ها و موسسه‌های غیرمجاز، کاهش نرخ سود بانکی از ۲۷ به ۲۱ درصد و رفع تنگناهای مالی، این امکان را ایجاد کند که نرخ سود بانکی به شکل غیردستوری کاهش یابد. مسئولان بانک مرکزی بر این باورند که با توجه به اقداماتی که در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد و اتخاذ این رویکردها، به طور حتم شرایط مساعدی برای کاهش نرخ سود به شیوه غیردستوری فراهم خواهد شد و به‌طور حتم در آینده شاهد کاهش نرخ‌های سود سپرده و تسهیلات در شبکه بانکی خواهیم بود. اما اینکه این اقدامات تا چه حد می‌تواند در این بخش موثر واقع شود و بانک مرکزی چه سیاست‌های دیگری را باید در این زمینه اعمال کند، موضوعی است که کارشناسان این حوزه به آن پاسخ می‌دهند.

کاهش شعب؛ افزایش کارآیی
آلبرت بغزیان از کارشناسان و صاحبنظران حوزه بانکی در این رابطه در گفت‌وگو با صمت با بیان اینکه اقداماتی که بانک مرکزی برای کاهش غیردستوری نرخ سود بانکی در دستور کار قرار داده است، به نظر می‌رسد که اهداف دیگری را دنبال می‌کند و نمی‌تواند چندان باعث کاهش نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات بانکی شود، افزود: به عنوان نمونه، نرخ سپرده قانونی بانک‌ها، ابزاری است برای افزایش یا کاهش توان اعتباردهی بانک‌ها و از این رو بانک مرکزی از این طریق درصدد است تا با رفع تنگناهای مالی بانک‌ها، شرایطی را ایجاد کند که نرخ سود بانکی کاهش یابد که البته به نظر می‌رسد این اقدام تاثیر آنچنانی بر نرخ سود بانکی نداشته باشد. او افزود: درحال‌حاضر بانک‌های کشور، به ابزار سپرده قانونی بانک‌ها به چشم هزینه نگاه می‌کنند و بانک مرکزی هم در همین زمینه به دنبال کاهش این نرخ است، درحالی که بانک‌ها می‌توانند با مدیریت منابع و مصارفشان، شرایطی را ایجاد کنند که دیگر نیازی حتی به کاهش سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی نباشد و از این بابت نرخ سود بانکی را هم کنترل کنند. به گفته او بانک مرکزی باید به دنبال افزایش کارآیی و کارآمدی نظام بانکی باشد تا از این طریق بتواند هزینه‌های بانک‌ها را کم کند تا در نهایت هم منابع بانکی در اختیارشان قرار گیرد و هم نرخ سود بانکی به تبع آن کاهش یابد. وی از رقابت ناسالم بانک‌ها در دو حوزه افزایش سپرده و افزایش شعبه انتقاد کرد و افزود: افزایش سپرده و شعبه، از عواملی است که باعث بالا رفتن هزینه بانک‌ها می‌شود و درنهایت سودآوری هم برای بانک نخواهد داشت. در این زمینه لازم است بانک‌ها اقدام به کاهش تعداد شعب، پرسنل و سپرده‌هایشان کنند.

او در ادامه افزود: درحال‌حاضر ارتباط معناداری بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی وجود دارد، به طوری که با کاهش نرخ تورم، مردم ترجیح می‌دهند پولشان را در بانک‌ها نگهداری کنند و به طور حتم نرخ سود سپرده‌ها برای بانک‌ها هزینه‌بر خواهد بود که درنهایت این امر می‌تواند دوباره به افزایش تورم دامن بزند. از این‌رو فراهم کردن شرایط برای کاهش نرخ سود بانکی ضروری است. بغزیان بر این باور است که اگر به دنبال این هستیم که نرخ سود بانکی به شکل غیردستوری کاهش یابد، باید بانک‌ها تلاش کنند تا کارایی‌شان را افزایش دهند و خودشان به سودآوری‌شان بیفزایند تا دیگر نیازی نباشد که با بالا بردن نرخ سود تسهیلات، هزینه‌های‌شان جبران شود. به طور حتم در چنین شرایطی نرخ سود بانکی کاهش خواهد یافت و از این بابت هزینه تولید هم کم می‌شود. او با بیان اینکه تعیین نرخ سود بانکی باید به‌دست بازار یعنی عرضه و تقاضا سپرده شود، افزود: البته باید توجه داشت که تمامی این شرایط زمانی می‌تواند شکل مطلوبی داشته باشند که بانک‌ها نیز در به وجود آوردن این شرایط و بهبود نرخ‌ها تلاش کنند و به آن نیز عمل کنند، نه اینکه نرخ سود بانکی کاهش یابد و بعد بانک‌ها با ترفندهایی، به دنبال این باشند که هزینه‌هایشان را از راه‌های دیگر جبران کنند. به طور حتم در این شرایط بهبود نرخ‌ها کارساز نخواهد شد.

نرخ تورم واقعی کاهش یابد
عبدالرضا امیرتاش از دیگر کارشناسان این حوزه و استاد دانشگاه دراین باره با تاکید بر اینکه اگر به دنبال این هستیم که نرخ سود بانکی به شکل غیردستوری کاهش یابد، باید نرخ تورم به شکل واقعی کنترل شود، گفت: به طور حتم کنترل واقعی نرخ تورم یکی از راهکارهای کاهش نرخ سود بانکی است. به این شکل که کاهش این نرخ برای مردم قابل لمس باشد. ضمن اینکه اقتصاد نیز باید به ثبات برسد. به گفته او هنوز در بازار ثبات و آرامش قیمتی که مردم در انتظار آن هستند اتفاق نیفته و به همین دلیل است که با کاهش نرخ تورم، نرخ سود بانکی همچنان بالاست. به طور حتم در چنین شرایطی اگر نرخ سود بانکی کاهش یابد، این امر به خروج سپرده‌ها از بانک‌ها منجر خواهد شد و این نقدینگی‌ها سر از سفته‌بازی و بازارهای کاذب درخواهند آورد. وی در عین حال تصریح کرد تا زمانی که تقاضا برای وام با نرخ‌های بالا نیز وجود داشته باشد، به طور حتم نمی‌توان انتظار داشت که نرخ‌های سود روند کاهشی به خود بگیرند. امیرتاش به اقدامات بانک مرکزی در راستای کاهش نرخ سود بانکی با استفاده از ابزار سپرده قانونی بانک‌ها یا کاهش نرخ سود بین‌بانکی اشاره کرد و گفت: این اقدامات و سیاست‌ها، برای کاهش نرخ سود بانکی یک طرف قضیه است و شاید بتواند تا حدودی در این زمینه موثر باشد اما به نظر می‌رسد برای کاهش نرخ سود بانکی باید شرایط برای رونق اقتصادی فراهم شود، فضای کسب و کار فعال شود، تحریم‌ها رفع شود، نقدینگی در کشور به گردش درآید و در کل شرایطی ایجاد شود که افراد برای جبران هزینه‌هایشان متکی به سودهای بانکی نباشند تا در این فضا، نرخ‌های سود بانکی براساس مکانیزم بازار و عرضه و تقاضا پایین بیاید. به گفته این کارشناس اقتصادی، به طور حتم در چنین شرایطی و در کنار آن با افزایش کارآیی بانک‌ها و کارامدتر شدن سیستم بانکی، دیگر نیازی به هیچ کدام از این اقدامات و اعمال این تدابیر نخواهد بود و به طور حتم نرخ سود بانک‌ها به شکل غیردستوری روندی کاهشی را طی خواهد کرد که این درنهایت به نفع تمامی بخش‌های اقتصادی خواهد شد.