چرخش دو شرکت بیمه از سود به زیان/افزایش حاشیه سود عملیاتی شرکت های بیمه

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از نشریه بیمه داری نوین، این گزارش بر آن است تا عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت بیمه در سال 1401 را بررسی نموده و آن‌ها را نسبت به مدت مشابه سال 1400 مقایسه نماید. (به جهت عدم ماهیت فعالیت، این گزارش عملکرد شرکت‌های تخصصی فعال در رشته زندگی و همچنین بیمه‌های اتکایی را در بر نمی‌گیرد.)

پس و پیش مانده دارایی‌ها

بر اساس آمارهای منشتر شده در سامانه کدال بورس، جمع مانده دارایی‌های شرکت‌های مورد بررسی 2,110 هزارمیلیارد ریال بوده که این عدد نسبت به پایان اسفند ماه سال 1400 با رشد 70 درصدی همراه شده است. در این میان شرکت بیمه پاسارگاد همچون بسیاری از دوره‌های گذشته، با مانده دارایی حدود 313 هزار میلیارد ریال، بیشترین مانده دارایی را در بین شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای به خود اختصاص داده است. شرکت‌های بیمه بزرگی همچون آسیا و دانا از این جهت در رتبه‌های بعدی قرار دارند. دو شرکت بیمه حافظ و حکمت نیز کوچک‌ترین شرکت‌های بیمه‌ای از حیث مانده دارایی‌ها در تاریخ مورد اشاره بوده‌اند. بیمه میهن و دانا به ترتیب با نرخ رشد حدود 143 و 129 درصدی بیشترین نرخ رشد مانده دارایی‌ها از ابتدای سال تا انتهای اسفند ماه داشته‌اند. در سوی مقابل دو بیمه ملت و معلم به ترتیب با رشد 12 و 19 درصدی، دو شرکتی بوده‌اند که مانده دارایی‌های آنها در دوره مورد بررسی کمترین نرخ افزایش را داشته است. نکته قابل توجه اینکه در سال 1401، مانده دارایی هیچ یک از شرکت‌های بیمه‌ای کاهش نداشته است.

کیفیت و ترکیب دارایی ها

بررسی‌ها نشان می‌دهد در مجموع شرکت‌های مورد بررسی در پایان اسفند ماه، مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان با حدود 30 درصد بیشترین وزن را در بین اقلام دارایی شرکت‌های بیمه بورسی داشته که این عدد نسبت به اسفند ماه سال قبل با رشد 1 درصدی و نسبت به آذر ماه بدون تغییر بوده است. در نقطه مقابل سرمایه‌گذاری‌ها (اعم از کوتاه‌مدت و بلندمدت) به صورت میانگین وزن حدود 26 درصدی از دارایی شرکت‌های بیمه را به خود اختصاص داده‌اند این در حالی است که وزن این قلم از دارایی‌ها در پایان سال 1400 در شرکت‌های مورد بررسی 33 درصد و در پایان آذر ماه 28 درصد بوده است. این موضوع حکایت کاهش چابکی و پویایی سبد شرکت‌های بیمه در سال 1401 دارد. دارایی‌های ثابت مشهود (مثل ساختمان)، سایر حساب‌های دریافتنی و موجودی نقد نیز دیگر اقلام مهم دارایی‌ها در شرکت‌های بیمه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند.

حق بیمه ناخالص

بر اساس صورت‌های مالی منتشر شده، جمع مبلغ درآمد حق بیمه ناخالص شرکت‌های مورد بررسی، در سال 1401 مبلغ 955 هزار ميليارد ریال بوده و بدین ترتیب رشد این رقم نسبت به نه ماهه نخست سال گذشته در حدود 69 درصد است. در این میان (با توجه به در اختیار نبودن اطلاعات عملکرد شرکت بیمه ایران و تنها در بین شرکت‌های خصوصی) بیمه دانا با درآمد ناخالص حق‌بیمه‌ای نزدیک به 170 هزار میلیارد ریال گوی سبقت را از دیگر رقبا به‌ویژه بیمه آسیا ربوده و پیشتاز است. در این رده‌بندی بیمه آسیا به رده دوم تنزل کرده است. شرکت بیمه دی نیز توانسته رتبه سوم را از بیمه البرز گرفته و این شرکت را به رتبه چهارم بفرستد. شرکت‌های بیمه کوثر، پارسیان، پاسارگاد و معلم نیز در رده‌های بعدی جای دارند. دو شرکت بیمه حافظ و میهن نیز کم‌ترین میزان از درآمد حق‌بیمه ناخالص در میان شرکت‌های بیمه را داشته‌اند. با این حال، شرکت بیمه دانا با 168 درصد و بیمه آرمان با 153 درصد رتبه‌های نخست را به لحاظ نرخ رشد درآمد حق‌بیمه ناخالص در میان شرکت‌های گروه داشته است. در این بین بیمه معلم با گزارش نرخ رشد حدود 18 درصدی کمترین نرخ رشد درآمد حق‌بیمه را در میان 22 شرکت مورد بررسی داشته است. با این تفاسیر، هیچ‌یک از شرکت‌های مورد بررسی، با کاهش درآمد حق‌بیمه مواجه نشده‌اند.

نسبت خسارت

بر اساس اعلام بیمه مرکزی این عدد در سال 1401 برای کل صنعت بیمه رقم 56.4 درصد بوده با این حال میانگین این نسبت در بین شرکت‌های مورد بررسی در این سال جاری 76.1 درصد بوده است. آمارها نشان می‌دهد شرکت بیمه دی با نسبت خسارت حدود 93 درصد، بیمه کوثر و کارآفرین هریک با 86 درصد ضعیف‌ترین عملکرد را در بین شرکت‌های بیمه خصوصی در سال 1401 داشته‌اند. در سوی مقابل نیز دو شرکت بیمه حافظ و آرمان بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر شرکت‌ها از این حیث داشته‌اند.

فعالیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری

با تغییرات انجام شده در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه از دو سال گذشته، فعالیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری نیز در زمره عملیات اصلی شرکت به شمار می‌رود. این در حالی است که تا پیش از این درآمدها و هزینه‌های این بخش خارج از عملیات بیمه‌ای شرکت منعکس می‌شد. درآمد سرمایه‌گذاری‌ها نیز به‌صورت عمده از دو محل سود ناشی از فروش آن‌ها و یا سودهای دوره (سود سپرده و یا سود تقسیمی سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر) حاصل می‌گردد. در کنار این قلم درآمدی شرکت‌های بیمه‌ای ممکن است که درآمدهای عملیاتی دیگری نیز داشته باشند که عمدتا مبلغ آن‌ها بسیار ناچیز است. در سال گذشته، شرکت بیمه پاسارگاد با کسب درآمد بیش از 27.2 هزار میلیارد ریالی، همچون دوره‌های قبل، پیشتاز بوده است. نکته قابل توجه در این زمینه آن که جمع درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و سایر درآمدهای بیمه‌ای شرکت‌ها، در نه ماهه سال نخست امسال نسبت به سال قبل در اغلب شرکت‌های مورد بررسی با رشد قابل توجه مواجه بوده است(جمع این رقم درآمدی در بین شرکت‌های مورد بررسی در سال 1400 رقم 117 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد در سال 1401 به رقم 154 هزار میلیارد ریال رسیده است).

هزینه هایی در تمام فصول

سایر هزینه‌های بیمه‌ای نیز عمدتا اقلامی چون هزینه سهم مشارکت در منافع، تغییرات سایر ذخایر فنی، هزینه سهم صندوق تامین خسارت‌های بدنی، وزارت بهداشت و نیروی انتظامی و همچنین کارمزد پرداختی به نمایندگان و کارگزاران را دربر می‌گیرد که بخش قابل توجهی از این هزینه‌ها به میزان درآمد حق‌بیمه شرکت‌ها از محل برخی رشته‌ها وابسته است. در این بخش شرکت‌های بیمه آسیا، دانا و پاسارگاد بیشترین هزینه را در سال 1401 داشته‌اند.

شاخص کلیدی، عملکرد   بیمه‌گری

برای مقایسه عملکرد شرکت‌ها در حوزه بیمه‌گری، از معیار حاشیه سود عملیات بیمه‌ای استفاده شده است. حاشیه سود خالص برای مجموع شرکت‌های مورد بررسی در سال 1401 حدود 12.7 درصد بوده این در حالی است که این عدد در سال 1400 حدود 11.2 درصد بوده است. این موضوع نشان از افزایش حاشیه سود عملیاتی صنعت بیمه دارد. نکته قابل توجه در این زمینه آن که حاشیه سود عملیات در بسیاری از شرکت‌ها در سال 1401 نسبت به سال قبل از آن با کاهش همراه شده و دلیل بهبود حاشیه سود در کل صنعت، سودده شدن عملیات شرکت‌های بیمه دانا، سینا، میهن و سرمد می‌باشد. بر این اساس تمامی 22 شرکت مورد بررسی در این گزارش در سال 1401 حاشیه سود مثبت داشته و عملیات بیمه‌ای در هیچ‌یک زیان‌ده نبوده است. این در حالی است که در سال 1400 چهار شرکت زیان عملیاتی داشته‌اند. در این زمینه شرکت‌های بیمه پاسارگاد، کارآفرین و کوثر سرآمد گروه بوده‌اند. در سوی مقابل شرکت بیمه ملت ضعیف‌ترین عملکرد را داشته است.

هزینه‌های عمومی، اداری و پرسنلی

در کنار امور مربوط به بیمه‌گری و سرمایه‌گذاری که دو حوزه مهم در صنعت بیمه به شمار می‌روند شرکت‌های بیمه همچون شرکت‌های فعال در دیگر صنایع هزینه‌هایی تحت عنوان عمومی، اداری و پرسنلی دارند که نوسانات در این هزینه‌ها عمدتا به هنر مدیریت مدیر شرکت مربوط می‌شود. برای تعدیل رقم این هزینه نسبت به‌اندازه متفاوت شرکت‌ها، این عدد عمدتا به‌صورت درصدی از درآمد اصلی شرکت (در صنعت بیمه درآمد ناخالص حق‌بیمه) سنجیده می‌شود. مقایسه شرکت‌های صنعت بیمه در سال 1401 نشان می‌دهد بیمه حافظ حدود 20 درصد از درآمد حق‌بیمه ناخالص خود را صرفه هزینه‌های عمومی و اداری کرده که هم در مقایسه با صنعت بیمه و هم در مقایسه با دیگر صنایع رقمی بسیار بالا محسوب می‌شود. در سوی مقابل همچون سنوات و دوره‌های قبل هزینه‌های عمومی و اداری بیمه دی نسبت به درآمد ناخالص حق بیمه این شرکت بسیار پایین بوده است.

مجموع عملکرد عملیاتی و غیرعملیاتی

مجموع عملکرد شرکت‌های بیمه در همه حوزه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی (با لحاظ کردن مالیات) به سود یا زیان خالص منجر می‌شود. بر این اساس بیمه دانا با گزارش سود 60.4 هزار میلیارد ریالی، رتبه نخست سودآوری را در بین شرکت‌های بیمه‌ای داشته است. شرکت بیمه پاسارگاد که به صورت معمول رده نخست را در این رتبه بندی داشت به رتبه دوم تنزل کرده است. عدد گزارش شده برای سود خالص این شرکت در سال 1401، رقم 32.2 هزار میلیارد ریال بوده است. در این زمینه شرکت‌های بیمه کوثر، البرز و آسیا در رده‌های بعد قرار گرفته‌اند. حضور شرکت بیمه میهن در رده ششم این رتبه‌بندی تامل برانگیز است. تغییر از زیان‌دهی به سوددهی در بیمه‌های دانا، میهن، سینا و سرمد و تغییر از سوددهی به زیان در شرکت بیمه حکمت و تجارت نو از جمله مهم‌ترین نکات در بررسی سود و زیان خالص شرکت‌ها در دوره یاد شده است. در یک نگاه کلی، برآیند عملکرد شرکت‌های مورد بررسی در سال 1401 سود خالصی معادل 160 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به سود خالص 29 هزار میلیارد ریالی سال 1400 رشد حدود 5.5 برابری را نشان می‌دهد. به لحاظ تعداد شرکت‌های زیان‌ده نیز از بین 22 شرکت مورد بررسی، تعداد شرکت‌های زیان‌ده در سال 1401 دو شرکت بوده این در حالی است که این تعداد در سال قبل از آن چهار شرکت بوده است.

عملکرد سودآوری

با توجه به اینکه اندازه شرکت‌ها با یکدیگر متفاوت است برای مقایسه عملکرد سودآوری آن‌ها به‌جای مقایسه مبلغ ریالی سود خالص بهتر است حاشیه سودخالص آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم. آمارها نشان می‌دهد حاشیه سودخالص شرکت‌های مورد بررسی به‌صورت میانگین 16 درصد بوده که نسبت به حاشیه سودخالص حدود 3 درصدی سال 1400 رشد قابل توجه توجه را نشان می‌دهد. در سال 1401، شرکت بیمه میهن با ثبت حاشیه سودخالص حدود از 93 درصدی بهینه‌ترین عملکرد را نسبت به درآمد حق‌بیمه ناخالص خود داشته است. در سوی مقابل شرکت‌های تجارت نو، حکمت و معلم به‌ترتیب بیشترین حاشیه سود منفی در سال 1401 به‌ثبت رسانده‌اند.

نسب بازده دارایی‌ها

نسب بازده دارایی‌ها نیز دیگر معیار مقایسه‌ای میان شرکت‌های هم‌گروه است که با تعدیل اندازه شرکت‌ها، نتایج به نسبت قابل اتکایی در اختیار قرار می‌دهد. این نسبت در هر شرکت از تقسیم سودخالص بر مانده دارایی‌های آن شرکت به‌دست می آید. بر این اساس، میانگین بازده دارایی‌های شرکت‌های مورد بررسی در نه ماهه نخست سال 1401 حدود 6 درصد بوده این در حال است که این نسبت در مدت مشابه سال قبل از آن منفی 2 درصد بوده است. کاهش این نسبت با در نظر گرفتن سایر متغیرها نشانه دیگری از کاهش درجه مولد بودن دارایی‌ها دارد. نکته دیگر در این زمینه آن که عدد مورد اشاره در مقایسه با بازده دارایی بسیاری از صنایع بسیار پایین است که این موضوع حکایت از غیر مولدبودن بخش عمده‌ای از دارایی شرکت‌های بیمه دارد.