گزارش سالانه ابر دراک: کاهش سهم سرویس‌دهندگان اینترنت داخلی

سال ۱۴۰۱، سال نارضایتی کابران از سرورهای Public DNS ایرانی بود. ابردراک بر اساس تحلیل تطبیقی لاگ سرورهای لبه و DNS خود به این نتیجه رسید که از هر ۱۰ کاربر ایرانی ۹ کاربر از DNS غیرایرانی استفاده می‌کنند. میانگین جهانی این عدد ۴ کاربر از هر ۱۰ کاربر است.

ابردراک در توضیح نوشته است که این موضوع نشان‌دهنده عدم رضایت کاربران ایرانی و کاهش استفاده آن‌ها نسبت به سال ۱۴۰۰ از سرورهای Public DNS ایرانی است. بر اساس این نمودار حدود ۳۰ درصد کاربران از سرورهای DNS گوگل، ۱۷.۱۷ درصد از کلادفلر، ۱۲.۹ درصد از آمازون استفاده می‌کنند.

ترافیک تبادلی شبکه ابر دراک در سه ماه سوم سال گذشته و با شروع فیلترینگ و اختلال افت شدیدی نسبت به میانگین سال‌های قبل پیدا کرد.

روند ترافیک تبادلی (ارسال و دریافت در شبکه ابر دراک) در نیمه اول سال طبیعی و طبق پیش‌بینی‌ها پیش رفت و بر اساس الگوی سال ۱۴۰۰ می‌توانست در نیمه دوم سال روند رشد ادامه پیدا کند. اما در شهریور ماه ارسال و دریافت در شبکه ابر دراک کاهش شدیدی داشت که تا آبان ماه ادامه داشت. در سه ماهه چهارم با افزایش استفاده کاربران از سرویس CDN ترافیک هم رشد کرد.

ابردراک وضعیت برقراری ارتباط و پایداری پلتفرم‌های محبوب و پربازدید ایرانی را از مبدا پاپ‌سایت‌هایش از مسیر سه gateway بین‌المللی اینترنت کشور به مقصد مراجع خارجی رصد کرده تا بتواند گزارشی از وضعیت uptime اینترنت یعنی اتصال، اختلال و قطعی اینترنت ارائه بدهد.

بر اساس این‌ داده‌ها در شش ماه اول سال گذشته اینستاگرام، واتس‌آپ، گوگل و کلادفلر بیش از ۹۹ درصد مواقع در وضعیت uptime بودند. زمان downtime اینستاگرام در این بازه زمانی، ۱۰ ساعت و ۵۳ دقیقه، واتس‌اپ ۹ ساعت و ۴۵ دقیقه، گوگل ۴۲ دقیقه و کلادفلر ۳۴ دقیقه بود.

اما در شش ماهه دوم وضعیت متفاوت بود. با فیلتر شدن اینستاگرام و واتس‌اپ میزان downtime اینستاگرام به ۱۷۹ روز و ۲۱ ساعت و ۸ دقیقه و واتس‌اپ ۱۷۹ روز و ۲۲ ساعت و ۸ دقیقه رسید. در همین مدت ۲ ساعت و ۱۰ دقیقه گوگل در وضعیت downtime قرار داشت.

ابر دراک توضیح داده است که آدرس‌های IP کلادفلر در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ به صورت پراکنده دچار قطعی‌های گسترده بود که این اختلال‌ها روی IPهای تصادفی از بازه‌های زمانی مختلف صورت می‌گرفت. در نتیجه تیم پردازش داده نتوانسته آن را اندازه‌گیری کند. آمار کلادفلر از پایش وضعیت برخی از سرویس‌های کلادفلر مثل وب‌سایت و پنل کاربری آن استخراج شده که بر اساس آن یک ساعت و ۲۸ دقیقه در وضعیت downtime قرار داشت.

حملات DDoS در سال گذشته به خصوص در نیمه دوم افزایش داشت. بزرگترین حمله سال گذشته به این سرویس ابری در روزهای ۱۵ و ۱۶ بهمن ماه اتفاق افتاد که با ۴۵۰ گیگابیت بر ثانیه ترافیک حمله و به مدت ۳۶ ساعت به گستردگی سرویس CDN و شبکه ابردراک صورت گرفت. ابر دراک نوشته است که این حمله با موفقیت دفع شده و هیچ یک از وب‌سایت‌های سرویس‌گیرنده از دسترس خارج نشدند.

پردازش داده‌های ابردراک نشان می‌دهد حدود ۵۶ درصد کاربران از دستگاه‌های قابل حمل برای اتصال به اینترنت استفاده می‌کنند. در حالی که کاربران کامپیوترهای شخصی حدودا ۲۸ درصد هستند. ۱۶ درصد کاربران هم بات‌ها هستند که نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر رشد داشته‌اند.

در میان سیستم‌عامل‌ها بیشترین سهم از آن نرم‌افزارهای موبایلی یعنی اندروید و آی او اس است. میزان استفاده از ویندوز ۲۷ درصد و لینوکس ۶ درصد است. سهم لینوکس نسبت به سال ۱۴۰۰ دو برابر شده است.

محبوب‌ترین مرورگر برای کاربران ایرانی همچنان کروم که سهمی نزدیک به ۴۰ درصد دارد. پس از آن سافاری ۱۱.۱۱ درصد، سامسونگ ۸.۸۵ درصد، گوگل ۷.۷۲ و فایرفاکس ۶.۶۷ درصد است.

داده‌های ابر دراک نشان می‌دهد که اپراتورهای همراه در دسترس‌ترین روش استفاده از شبکه بوده‌اند. در سال ۱۴۰۱ پراستفاده‌ترین ارائه‌دهنده اینترنت ایرانسل بود و پس از آن همراه اول قرار داشت. در حالی که در سال ۱۴۰۰ همراه اول رتبه اول را داشت. کاربران هر دوی این اپراتورها در سال گذشته افزایش پیدا کردند.

شرکت مخابرات ایران سومین ارائه‌دهنده با بیشترین کاربر بود که ۸.۸۵ درصد کاربران از آن استفاده می‌کردند. «سایر شرکت‌ها» در رتبه چهار و آسیاتک مثل سال گذشته جایگاه پنجم را داشت. شاتل با اندکی افزایش توانست پس از آسیاتک قرار بگیرد و شرکت ارتباطات زیرساخت هم با کاهش یک درصدی همراه بود. پس از آن‌ها مبین‌نت و رایتل بودند.

به طور کلی سهم اینترنت همراه از استفاده کاربران ۷۲.۴۴ درصد، اینترنت ثابت ۲۰.۸۱ درصد و سهم شرکت‌های دیگر ۶.۷۵ درصد بود.

محدودیت‌های اینترنت زمان اوج مصرف کاربران را هم تغییر داد. در مهر و آبان ۱۴۰۱ کاربران بیشتر در ساعات صبح بین ۶ تا ۱۲ صبح از اینترنت استفاده کرده‌اند. در این ماه‌ها شاهد اختلالات شدید و در مواردی قطعی اینترنت بین‌الملل در ساعات بعد از ظهر بودیم.

همچنین در سال ۱۴۰۰ اوج مصرف کاربرانی که از وب‌سایت‌های فعال روی سرویس‌ CDN ابر دراک استفاده کرده‌اند ساعت ۲۴ بود که در سال ۱۴۰۱ به ساعت ۲۲ تغییر کرد.

ابر دراک سال گذشته به جای گزارش سالانه، گزارشی از وضعیت اینترنت در زمان اختلال‌ها و فیلترینگ منتشر کرده بود. در گزارش امسال هم داده‌هایش نشان از وضعیت ناپایدار اینترنت داخلی و تغییرات اساسی در نحوه استفاده کاربران از سرویس‌های ابری دارد. ابردراک تاکید کرده که این عوامل در ابعاد مختلف باعث بروز مشکلاتی در ارائه سرویس مطلوب و نهایتا تغییر در برنامه ریزی‌ها و توسعه زیرساخت و محصولات ابری‌اش شد. تحلیل این داده‌ها آسیب‌های ناشی از محدودیت و اختلال به سرویس‌های ابری را نشان می‌دهند.

ابر دراک در ۹ کشور شامل ۴ شهر در ایران و ۱۰ شهر خارج از ایران با ظرفیت ۲ ترابیت بر ثانیه در مراکز داده مختلف به شبکه اینترنت متصل است و در سال ۱۴۰۱ در مجموع ۶۸ میلیارد لاگ در سطوح مختلف سرویس‌های خود جمع‌آوری و تحلیل کرده است.

۹۲ درصد از کاربران خدمات این سرویس ابری در ایران و خارج از ایران از وب‌سایت‌ها و سرویس‌های فارسی زبان بهره‌ می‌برند که امکان خوبی برای تحلیل و ترسیم رفتار کاربران ایرانی در بازه‌های سالانه در اختیار این سرویس می‌گذارد. بر اساس گزارش سالانه ابر دراک، مجموع تعداد آی‌پی‌های یکتای ایرانی که در سال ۱۴۰۱ ثبت شده‌اند ۱۳ میلیون بوده که ۷۵ درصد آن از سرورهای لبه ابردراک عبور کرده‌اند یعنی از هر ۴ کاربر با آدرس IP ایرانی، ۳ کاربر حداقل یک بار به صورت مستقیم یا با واسطه از وب‌سایت‌های سرویس‌گیرنده از زیرساخت ابر دراک استفاده کرده‌اند.

پاپ‌سایت‌های ابر دراک در تهران، تبریز، شیراز، بندرعباس، آمریکا، هلند، آلمان، سنگاپور، فرانسه، کانادا، مکزیک و استرالیا پراکنده‌اند.