زیانهای چهارگانه ایران از ناباکو

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک کشور ما دومین دارنده بیشترین ذخایر گازی جهان است و تبعا به لحاظ توجیه اقتصادی پروژه گازی ناباکو، نبود ایران یکی از بزرگترین اشکالات این قرارداد محسوب می شود اما با وجود اشراف کشورها ی امضا کننده بر زیان هایی نبود ایران در ناباکو ، حاضر شدند امضای خود را پای قرار دادی بگذارند که در واقع حضور دومین دارنده ذخایر گازی جهان در قراردادی بلند مدت را نادیده می گیرد.

این نادیده گرفتن به معنای آن است که با امضای قرارداد ناباکو بدون ایران ،در واقع همه زیان دیدند. هم طرفین امضا کننده و هم ایران، اما در این میان به نظر می رسد زیان های ایران بسیار بیشتر امضا کنندگان قرارداد است.این زیانها را می توان چهار حوزه تقسیم بندی کرد.

کشور ما با نبودن در این پروژه مهم به طور مستقیم زیان دید همچنین در سه حوزه منتقل شدن فرصت از ایران به کشورهایی چون ترکمنستان ، کاهش اعتبار در سازمان کشورهای صادر کننده گاز (اپک گازی)و از همه مهمتر کمرنگ تر شدن نقش ایران در معادلات منطقه ای متظرر شد.مجموع زیان هایی که ایران از چهار کانال بالا متحمل شد شاید طی سال های بعد از انقلاب کم سابقه باشد اما نکته اساسی در این میان جستجوی پاسخ برای این سوال است که علت دیپلماسی ضعیف اقتصادی ایران ناشی از چیست که درنهایت باعث بروز چنین اتفاقاتی می شود.

در معادلات اقتصاد بین المللی همواره وجود منافع مشترک، کشور ها را به صبر و بردباری نسبت به چالش های موجود غیر اقتصادی درون کشورها یا حتی بین المللی وامی دارد.اما زمانی که کشورهایی حاضر می شوند عنصر مهم منافع مشترک را در خصوص یک کشور نادیده بگیرند و با گذر از آن وی را در پروژه ای فرانخوانند بدیهی است که برای کشور دعوت نشده زنگ خطر با صدای بلندتری درآمده است.

زنگ خطری که در واقع ابعاد زیانها شدت آن را به نمایش خواهند گذاشت.در خصوص قرار داد نابکو نیز چنین روایتی صادق است و زیانهای چهارگانه ذکر شده در بالا در واقع کیفیت خطر نسبت به ایران را را در منافع بلند مدت و استراتژیک اقتصادی به نمایش می گذارند.در زیر این چهار کانال مرور می شود.
الف)ارزش مستقیم قرار داد ناباکو حدود 10 میلیارددلار است و ایران از نبود در قرار داد زیان قابل توجهی را خواهد دید اما این حجم زیان درمقایسه با زیانهایی که از سه کانال دیگر بر ایران وارد می شود رقم چندانی نخواهد بود.

ب)انتقال فرصت از ایران به کشورهای دیگر مانند ترکمنستان به معنای آن است که ایران عملا منافع خود را در خصوص حضور کوتاه،میان و بلند مدت در بازار صدور گاز به اروپا که از بازار های مهم مصرف گاز جهان است از دست خواهد داد.این انتقال فرصت تنها به معنای از دست رفتن منافع بلند مدت کشور نیست بلکه ضعیف شدن یک رقیب بالقوه توانا از معادلات منطقه ای است.

ج) سازمان اوپک گازی یکی دیگر از نقاطی است که جایگاه ایران در ان تضعیف خواهد شد.ایران به دلیل اینکه صادرات گاز چندانی ندارد با قرار داد نابکو می توانست در اوپک گازی نقش موثرتری بازی کند اما هم اکنون با امضای قرار داد ناباکو بدون ایران عملا باعث شد کشور ما جایگاه خود به عنوان یک عضو موثر را از دست بدهد و حتی در جایگاهی ضعیف تر قرار گیرد.

د)در مهمترین زیان ،کاهش اعتبار وکم رنگتر شدن هرچه بیشتر نقش ایران در معادلات اقتصادی منطقه است.همواره کشورها کیفیت تاثیر گذاری اقتصادی خود در معادلات منطقه ای را از طریق افزایش تعداد و حجم قرارداد با کشورهای همسایه و غیر همسایه بالا میبرند و عکس این مسئله زمانی اتفاق می افتد که کشوری از یک پروژه مهم فرامنطقه ای کنار گذاشته شود . چنین مسئله ای در واقع کاهش اعتبار و توان بازیگری یک کشور را در معادلات اقتصادی رقم می زند.در ناباکو برای ایران چنین سرنوشتی رقم خورد.

اما آیا اینگونه فرصت ها و جبران زیان ها دوباره تکرار خواهند شد؟پاسخ به این سوال هم آری است و هم نه .بدیهی است که جریان اقتصادی در جهان امروز چندان خروشان است که فرصت ها یکی از پس دیگری پیش روی کشور ها قرار می گیرد اما این بروز و ظهور فرصت ها به معنای آن نیست که همواره باقی بمانند تاشریط کشوری کاملا آماده شود بلکه دنیای رقابت مدام فرصت ها را دست بدست می کند. بنا براین شکار فرصت ها تنها در شرایطی مقدور است که کشوری عزم جدی در فراهم کردن شرایط افزایش توان رقابت با دیگر کشورهای همجوار را در خود تقویت کند.اینکه ایران این عزم جدی را کی قصد دارد در خود بیافریند سوالی است که تعداد شکار یا فرار فرصت ها در آینده پاسخ منطقی آن است.

منبع:فردا