بکسل پیکان؛ از موزه به خط تولید!
25 اردیبهشت 84 از نگاه بسیاری از فعالان حوزه صنعت و حتی ملت ایران روزی تاریخی بود؛ روزی که پیرترین تولید صنعت خودروسازی ایران با این جمله روی کاپوتش بالاخره کنار گذاشته شد: «پیکان ارابه‌یی بود که صنعت خودرو بر دوش آن شکل گرفت و امروز به موزه می‌رود تا نظاره‌گر اعتلای این صنعت باشد».
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به به نقل از اعتماد، جمله‌یی که اسحاق جهانگیری وزیر صنایع و معادن دولت اصلاحات روی آخرین پیکان نوشت تا نام او در تاریخ ماندگار شود و شجاعت مثال‌زدنی او در کنار گذاشتن این محصول پرسود اما زیان‌آور برای جامعه به نام او و دولت اصلاحات ثبت شود. شجاعت از این جهت که در آن دوران، کنار گذاشتن چنین محصولی (که سود خوبی برای خودروسازان داشت) منتقدان بسیاری داشت اما به هر سو، وزیر صنایع آن دوران وعده‌هایی داده بود که باید عملیاتی می‌کرد. چرا که جهانگیری در روزهای نخست وزارت کوله‌باری از برنامه‌های اصلاحی را به وزارت صنایع و معادن آورده بود و در برابر نمایندگان مجلس ششم، سوگند یاد کرده بود که صنایع کشور را به سمت رقابتی شدن سوق دهد. وزارتخانه تحت هدایت او با امضای قرارداد ال- 90 به حذف پیکان از چرخه تولید صنعت خودروی ایران مبادرت کرد تا رویای بسیاری از ایرانی‌ها برای خداحافظی با این ارابه پیر محقق شود.
هر چند که در آن دوران بسیاری معتقد بودند پیکان گاو شیرده صنعت خودرو است و جز با اجبار،خودروسازان به تولید خودرویی تازه اقدام نمی‌کنند، اما او این کار را کرد تا کاری شود که شدنی به نظر نمی‌رسید!خلاصه اینکه، پیکان به سختی به موزه رفت تا نظاره‌گر توسعه این صنعت باشداما این تمام کار نبود و بارها در همین چند سال سعی شد تا تولید پیکان دوباره از سر گرفته شود.
چرا تولید دوباره؟
زیرا سود سرشار تولید خودرویی ناایمن، کم‌کیفیت و کاملا داخلی برای هر خودروسازی وسوسه‌برانگیز است و گذشتن از تجهیزات بیکاری که می‌تواند محصولی تولید کند برای هر تولید‌کننده‌یی که از دولت حمایت شود، قابل توجیه است. تولید‌کننده‌هایی که با اهرم تعرفه واردات خودروهای خارجی از سوی دولت حمایت می‌شوند و در بازاری انحصاری، هر خودرویی با هر کیفیت و قیمت را می‌توانند بفروشند و کسی هم حق اعتراض نداشته باشد!
درست به همین دلایل بود که در مهر سال 87 شائبه تولد دوباره پیکان در رسانه‌ها به شکلی تازه پیچید و در بین تکذیب‌های مسوولان ایران خودرو درباره تولید دوباره پیکان، مشخص شد که بنا بوده این خودرو پس از استراحت دوساله دوباره پا به سالن‌های تولید قدیمی‌ترین شرکت خودروسازی ایران بگذارد. این‌بار خودروسازان تحت حمایت دولت در اقدام تازه خود قصد داشتند تا به نوعی دیگر این خودرو را بازگردانند و سود سرشارش را ببینند.
نوآوری خاص هم در شکل و شمایل متفاوت و ادعای مصرف کمتر این خودرو که با فرمان هیدرولیک، کولر، موتور قوی‌تر و… خلاصه می‌شد بهانه‌یی بود که در کنار برخورداری از قیمت ارزان، پیکان می‌خواست بازار‌سازی تازه‌یی برای یک محصول قدیمی کند. هر چند که در همین سال‌ها تولید پیکان آردی با همان موتور پیکان سود بالایی نصیب خودروسازان کرده بود اما در آن سال بحث‌ها به سمتی متمایل شده بود که می‌رفت تمام دستاوردهای سال‌های قبل به فنا رود و پیکان بازگردد.
هر چند که با توجه به مصوبه شورای عالی استاندارد، این خودرو نتوانست استانداردهای 55 گانه را پاس کند و تولید مجدد پیکان در حد یک شایعه باقی ماند اما به نظر می‌رسد این روزها بار دیگر این بحث قدیمی و بیهوده در حال تکرار است و باید برخی نکات را به مطرح‌کنندگان این بحث‌ها یادآور شد.
خودکفایی ادعا بود یا تحریم بزرگنمایی می‌شود؟
در شرایطی که تنها حدود هشت سال از موزه‌نشینی پیکان می‌گذرد، در سال 92 و در عصر خودروهای هیبریدی و الکترونیکی، بحث‌هایی به گوش می‌رسد که بارها شنیده شده و بحث بازگشت پیکان به صنعت خودرو را به میان می‌کشد.
در شرایطی که سال‌ها دولت از صنعت خودروسازی حمایت کرده و خودروسازان در این سال‌ها مدعی تولید خودروهای ملی با نام‌های گوناگون بودند، حالا، در آخرین اعلام نظرها سکوت محضی از سوی خودروسازان دیده می‌شود و در این میان حرف دل خودروسازان از حاشیه‌نشینان صنعت به گوش می‌رسد. در این حوزه، آرمان خالقی، عضو کارگروه حمایت از تولید کشور به فارس گفته است که اگر قرار است در شرایط تحریم قرار بگیریم، باید خودرویی تولید کنیم که سطح تکنولوژی پایینی داشته باشد!
او در حالی این صحبت را به میان آورده که تا چندی پیش خودروسازان از خودکفایی60، 90 و حتی صددرصدی برخی محصولات‌شان به عنوان یک افتخار یاد می‌کردند و حالا رویه سخنان تغییری محسوس داشته است.
این عضو کارگروه حمایت از تولید افزوده است: شاید در نوع موتور و قطعات مورد استفاده در صنعت خودرو تجدید‌نظر و در پایان، تکنولوژی تولید خودرو بازنگری شود؛ زیراممکن است برای تامین یک قطعه کوچک به خارج وابسته باشیم که در نتیجه، تکنولوژی تولید خودرو را باید تغییر دهیم که شاید در این زمینه مثلا ناچار به تولید خودرویی مانند پیکان باشیم که دارای بدنه خودروهای جدید باشد، ولی موتور آن، همان موتور پیکان باشد.
هر چند تحریم تازه که قرار است مستقیم خریداری و معامله ایران در قطعات خودرو با تکنولوژی بالا را محدود کند اما این سوال باقی است که خودروسازان در این سال‌های حمایت بی‌شائبه دولت چه کرده‌اند که امروز با هر بهانه‌یی دنبال تولید خودروهای قدیمی هستند!
درست به همین دلیل است که باید از مسوولان صنعت خودرو پرسید که در این سال‌ها برای توسعه این صنعت چه کرده‌اند تا راهی که در سال 84 با موزه نشینی پیکان شروع شده بود به سر مقصد برسد؟ آیا حمایت بدون ایجاد فضای رقابتی میان خودروسازان داخلی با خارجی، دلیلی نبوده که امروز خودروسازان و تولید‌کنندگان با هر فشاری، سعی در بزرگنمایی تحریم‌ها دارند و نمی‌گویند که تا چندی پیش خود را خودکفا می‌دانستند و بر هر محصولی عنوان«تولید ملی» می‌گذاردند!
باید پرسید که آیا در تمام این سال‌ها عنوان تولید ملی بر چنین محصولاتی نادرست بوده که حالا با تحریم‌ها بحث بازگشت به پیکان مطرح شده است یا تلاشی دیگر در حال انجام است تا گاو شیرده صنعت خودروسازی به تولید بازگردد؟ در نهایت با این حرف‌ها و حتی تکذیب تولید پیکان، باید پذیرفت که آرزوهای توسعه صنعت خودروسازی ایران با برنامه‌های گذشته محقق نشده و باید با پذیرش حقیقت باید دست از آمال و آرزوهای بلند‌‌پروازانه در صنعت خودرو برداریم.