از فروش pos به فروشنگان استقبال می کنیم/ضروت دریافت کارمزد از خدمات

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،نظام پرداخت الکترونیک در ایران به سمتی پیش می‌رود تا کاربران را نیز در پرداخت هزینه‌های استفاده از خدمات الکترونیک شریک کند. هنوز مشخص نیست که اجرای این ایده با چه واکنشی از سوی مشتریان بانک‌ها مواجه می‌شود.

نظام پرداخت الکترونیک وارد فاز تازه‌ای شده است. 12 سال قبل نظام بانکی ایران برای گسترش استفاده از خدمات الکترونیک  ، هزینه‌های استفاده از این خدمات را برای مردم رایگان کرد. مدتی پس از اجرای این ایده بانک‌های کشور دستگاه‌های پوز را وارد شبکه بانکی کردند. در ماه‌های ابتدای استفاده از این دستگاه‌ها، کارمزدهای 500 و 300 تومانی از فروشندگان و کسبه برای ارائه این خدمات دریافت می‌شد ولی پس از مدتی رقابت بین بانک‌ها منجر به کاهش این کارمزد‌ها تا کمترین حد ممکن شد.در نهایت شاپرک ایجاد شد تا به وضعیت نظام پرداخت سامانی دهد.

در حال حاضر متولیان نظام پرداخت کشور به این جمع بندی رسیده اند که ارائه این خدمات رایگان نمی‌تواند  برای ذی نفعان مفید باشد.

ابراهیم گودرزی معاون فناوری اطلاعات بانک صادرات، مهدی شهیدی قائم مقام شرکت آسان پرداخت و خلیلی معاون شرکت به پرداخت ملت در میزگرد کافه خبر شرکت کرده‌اند تا در مورد آینده خدمات پرداخت الکترونیک در  کشور به اظهار نظر بپردازند. آن‌ها اعتقاد دارند کاربران نهایی هم در پرداخت هزینه‌های خدمات الکترونیک بانک‌ها شریک شوند.

***********************************************

پرداخت الکترونیک در سال‌های اخیر با استقبال زیادی رو به رو شده و حضور سرمایه‌گذاران در این بخش نیز چشم‌گیر بوده است. در چنین شرایطی موضوع به روز بودن قوانین و مقررات و البته نظارت از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. شرایط نهادهای حاکمیتی و زیرساخت‌ها در کشور الان چگونه است؟

گودرزی: اگر بخواهم به طور خلاصه عنوان کنم باید بگویم که بانکداری در سه دهه 70، 80 و 90 تغییرات بسیاری کرد. در دهه 70 ما بیشتر درگیر مکانیزاسیون شعب بودیم، سیستم‌های دستی که وجود داشت تبدیل شدند به سیستم‌های کامپیوتری و بیشتر از اینکه سرویس ارزش افزوده به مشتریان داده شود این سرویس ارزش افزوده برای خود بانک‌ها ایجاد شد تا همکاران بانکی بتوانند کار را سریع‌تر و با کیفیت بالاتری انجام دهند.

در دهه 80 با ارتباطی که شعب بانک‌ها با یکدیگر در زیر ساخت ارتباطی پیدا کردند و معرفی خدمات نوین، این امکان فراهم شد که سرویس‌های بانکداری فرا‌تر از حوزه‌های مکانی شعبه و زمان مشخصی که کارکرد شعب بود، در تمام شبانه روز این سرویس و در هر مکانی در خدمت و اختیار مشتریان قرار بگیرد و در این راستا کانال‌هایی مانند خود‌پرداز، تلفن بانک، همراه بانک، اینترنت بانک وکیوسک‌های بانکی همه کمک کردند که این خدمات سرویس‌ها در دسترس مشتریان قرار بگیرد. بنابراین زمانی که یک مشتری وارد شعبه می‌شد هم می‌توانست از خدمات خود شعبه اصلی استفاه کند و هم اگر به شعبه اصلی مراجعه نمی‌کرد می‌توانست از سرویس‌های بانک اصلی در هر موقعیت و زمان متفاوت استفاده کند.

در همین دهه شتاب متولد شد که خود شبکه شتاب دارای یک زیر ساخت بسیار خوب و مناسب است برای اینکه کمک کند که بین بانک‌ها ارتباطی برقرار شود. بنابراین فرض کنید که اگر بخواهیم کارت‌مان را بر یک پایانه فروش بکشیم و یا در یک خود‌پرداز قرار بدهیم می‌توانیم به جز سرویس بانک اصلی خود از سایر کانال‌های بانکی دیگر استفاده کنیم و به همین دلیل است که چنین سیستم‌های شکل می‌گیرد و همین سیستم کمک می‌کند که بانکداری الکترونیکی توسعه پیدا کند و به اصطلاح در سطح جامعه اشاعه پیدا کند.

ما اگر اوایل دهه 80 را با اواخر آن مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که جمعا تا سال 82 بیشتر از 10 میلیون کارت وجود نداشته است اما در اواخر این دهه یا در همین سال کنونی که 93 است تعداد کارت‌ها از 300 میلیون نیز فرا‌تر رفته و همچنان هم در حال توسعه است. این فراگیر شدن و سهولت در امور بانکی و در دسترس بودن این خدمات تحولی است که در این دهه اتفاق می‌افتد و زمینه این موضوع می‌شود که در دهه 90 بانک‌ها بتوانند خدمات الکترونیکی خودشان را به شکل گسترده‌تری به مشتریان خودشان عرضه کنند البته طبیعی است که چالش‌های و مشکلات نیز در این زمینه نیز وجود دارد.

چه نیازی احساس شد که به سمت تاسیس شاپرک رفتیم؟

شهیدی: آقای گودرزی به بحث‌های بانکی اشاره کردند. ما نیز یک مقدار در بحث پرداخت جدید‌تر هستیم. بحث را می‌خواهیم از زمان تاسیس شاپرک شروع کنم. هر چه کاربرد بیشتر می‌شد نیاز به نظارت هم بیشتر احساس می‌شد. شاپرک علاوه بر نقش سامان‌دهی بسیار خوبی که داشته است، از دیدگاه من نقش نظارتی‌اش بسیار مهم‌تر است. حتی طرح سامان‌دهی به زودی قرار است که به پایان برسد مگر چقدر قرار است به یک شبکه نظم بخشید. نهایتا سامان‌دهی به این شبکه بیشتر از 2 یا 3 سال زمان نمی‌برد و تمام مراحل کاری آن نهایتا طبق آن چیزی که دولت و مردم می‌خواهند چیده خواهد شد و به خوبی هم پیش خواهد رفت. به طور دقیق این مسئله نظارتی است که هیچ‌گاه تمام نخواهد شد. خوب به تبع هر چقدر خود مصرف‌کنندگان باهوش می‌شوند، کسانی که می‌خواهند سو استفاده کنند آن‌ها هم باهوش‌تر می‌شوند. بنابراین مسائل امنیتی باید بسیار جدی گرفته شود و یک گوشه‌های نیز اتفاقاتی افتاد که مزید بر علت شد که بحث نظارت دیده شود.

شرایط در آستانه تشکیل شاپرک چه‌طور بود؟

شهیدی: شاپرک از بعد ساماندهی که کار خود را آغاز کرد عملا رقابت ناسالمی بین بانک‌ها بوجود آمده بود. هر بانکی قراردادهای خاصی را با شرکت‌های پی اس پی می‌بست که البته از دیدگاه من این شرکت‌ها پی اس پی هم نبودند.

مگر خود بانک مرکزی به این امور نظارت نداشت؟

نظارت بانک مرکزی بسیار اندک و سطحی بود. از سوی دیگر به دلیل اینکه ساز و کار فنی عمدتا دست بانک‌ها بود شاید لزومی نداشته است که بانک مرکزی به مانند الان که نظارت جدی دارد، در آن زمان هم سخت‌گیری می‌کرد. زیرا به طور جدی سویچ، سویچ بانک‌ها بود و به تبع امنیت بانک‌ها به صورت سفت و سختی از طرف خود بانک‌ها و نهادهای نظارتی دیگر کنترل می‌شد.

از دیدگاه من پی اس پی‌ها یک عده پرستار پوز بودند، که پوز را می‌کاشتند و یا کاغذ می‌رساندند. با این وجود درست است که برخی از پی اس پی‌ها کار سویچینگ را انجام می‌دادند اما می‌توانست این سویچینگ وجود نداشته باشد. در خصوص یکی از بانک‌های که به شخصه آن را به خوبی می‌شناسم، پی اس پی واقعا تنها نقش یک پرستار را ایفا می‌کرد و حتی سویچ هم سویچ بانک بود و هیچ کار خاصی انجام نمی‌دادند. همه این مسائل باعث شده بود که بحث ارزبری در کشور مطرح شود.

موضوع ساماندهی به آرامی باعث شده که بسیاری از مشکلات از میان برداشته شود. بعد از همه این مسائل، بحث کارمزد‌ها به میان آمد که عددهای بسیار درشتی نیز گرفته می‌شده است، حتی تا 2500 تومان نیز به یاد دارم که کارمزد گرفته می‌شد.

خلیلی: در خصوص لزوم وجود شاپرک مطالبی است که باید عنوان شود. در هر فرآیند و یا رشته تخصصی زمانی که تخصص فراگیر می‌شود موضوع کاملا متفاوت‌تر خواهد شد. در یک دوره بانک‌ها خدماتی را ارائه می‌کردند که یک بسته بود و همه خدمات را با همدیگر ارائه می‌دادند که شامل خدمات داخل و خارج از بانک نیز بود. اما با گذر زمان این پروسه بسیار فراگیر و گسترده شد.