خلاقیت معمار ایرانی درخلق نمای آجری

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک در این مطلب قصد داریم شما را با ساختمانی در ایران آشنا کنیم، هرچند مدتی از ساخت این خانه گذشته است، اما شاید برای شما هم جالب باشد. این ساختمان توسط مهندس علیرضا مشهدی میرزا در تهران برای جشنواره معماری جهانی 2012 در ردهبندی گروه مسکن طراحی شده، و توسط مجله معماری ایرانی «معمار» به‌عنوان یکی از دستاوردهای معماری سال نیز برگزیده شده است. طراحی این بنا از ساختمان‌های منطقه فقیر نشین تهران گرفته شده است.
مهندس علیرضا مشهدی میرزا در مورد این پروژه می‌گوید: «ساختمانی که قرار بود طراحی کنیم، یک نما بیشتر نداشت: نمایی به عرض ۶ متر و ارتفاع حدود ۱۵ متر. برای ایجاد سایه‌های متنوع روی نما و کنترل نور، تصمیم گرفتیم نمایی سه‌بعدی طراحی کنیم. محدودیت‌های پروژه، از نظر متراژ و عدم امکان ایجاد تراس و فضای منفی در نمای خارجی، باعث شد از حداقل عمق لازم برای ایجاد نمای سه‌بعدی استفاده کنیم و بدون از دست دادن متراژ بنا، این نما توسط بافت آجری ایجاد شود.

با توجه به کم بودن حق‌الزحمه در این پروژه، می‌بایست روشی ابداع کنیم که نیاز چندانی به نظارت یا تولید نقشه‌های جزئیات اجرایی نداشته باشد، بنابراین کلیه ملزومات اجرایی در یک دستورالعمل که مبنای آن اعداد و ارقام ریاضی است، خلاصه شدند. اسم این روش را ۲۳ گذاشتیم، چون همه گزینه‌ها در آن با عدد ۲۳ شناخته می‌شوند: ۲۳ ردیف آجر، ۲۳ اندازه آجر برش‌خورده، ۲۳ کارتن آجر، ۲۳ ستون میلگرد که ساختار نما بوده و آجرها به ترتیب داخل آن قرار می‌گیرند.

در این روش، مطابق دستورالعمل که معادل یک برگ A۴ است و به کارفرما ارائه می‌شود، کارفرما می‌بایست ۲۳ جعبه برای هر طبقه تهیه کند. روی هر جعبه، از عدد ۱ تا ۲۳ کدگذاری می‌شود و داخل هر جعبه، مطابق جدول دستورالعمل، آجرهای برش‌خورده قرار می‌گیرند. این ۲۳ جعبه در هر طبقه قرار گرفته و کارگر جعبه‌ها را به ترتیب، از جعبه شماره ۱ باز کرده و آجرهای آن را به ترتیب اعداد، در هر ردیف داخل میلگرد کرده و به صورت خشکه‌چین روی هم قرار می‌دهد. این روش، مانند اجرای پازل است که پشت قطعات پازل شماره‌گذاری شده و مجری بدون اینکه حتی متوجه باشد، با استفاده از ارقام و اعداد، چیدمان را انجام می‌دهد. معمار می‌تواند بدون نظارت مستمر، با نیروی غیرمتخصص و بدون صرف هزینه‌های مازاد، در مدت زمانی کوتاه، نماهایی پیچیده از این قبیل را طراحی و اجرا کند. 

دو درخت چنار روبروی زمین پروژه قرار دارند؛ ارتفاع این دو درخت بلند است، به طوری که از داخل هر طبقه درختان دیده می‌شوند. لذا تصمیم گرفتیم حضور درختان را در داخل خانه از بین نبریم و بتوانیم به هنگام استراحت در فضای نشیمن خانه، درختان را ببینیم، بدون آنکه از بیرون دیده شویم یا احتیاجی به پرده باشد. پوسته سه‌بعدی آجری به نحوی طراحی شد تا بخش‌هایی از خانه که به نورگیر و پنجره نیاز داشت، مَجَوَّف( میان تهی) شود.

 به همین دلیل، ایده ۵۰ درصد را اجرا کردیم، یعنی ۵۰ درصد از سطح نما را به بازشو و نورگیر اختصاص دادیم، ولی نه به اشکال متعارف، بلکه به شکل شبکه شطرنجی و فضای پر و خالی، مطابق دیاگرام‌های فوق. در روز، نیازی به استفاده از پرده نیست و بیینده از داخل، بیرون را نظاره‌گر است، بدون اینکه از بیرون، فضای داخل دیده شود.