اتفاقاتی که اتفاقا مهم است

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، در دو ماه گذشته حوادث نسبتا پر شماری ذهن افراد را در مقاطعی از زمان به خود جلب کرده است و پس از مدتی فراموشی جایگزین آن گشته است.

از آن جمله میتوان به روزهای مملو از دلهره حادثه آتش سوزی در پتروشیمی بوعلی تا خبر تلخ سقوط اتوبوس سربازان میهن به دره و از آتش سوزی در یک پتروشیمی  در کرمانشاه  تا انفجار و آتش سوزی  در خط لوله 42  اینچ گاز(گناوه) اشاره کرد . چند روزی پیش از نگارش این متن نیز متاسفانه پتروشیمی مبین در عسلویه دچار حریق شد که اگرچه آتش سوزی مهار و خاموش گردید ولی آلودگی شدید متعاقب آن این منطقه را میازارد . همه این حوادث از جهاتی به هم شبیه هستند و نتایج تلخی را به همراه داشته اند ولی اشتراک گروهی از آن ها بسیار پر رنگ تر است، عنصری به نام آتش . بسیاری از این حوادث دارای فصل مشترکی به نام آتش سوزی یا  انفجار و تبعات حاصل از آن هستند . از این رو  و با توجه به اهمیت موضوع ، بررسی دقیق و موشکافانه این گونه حوادث ضروری به نظر می رسد . البته علل دقیق مستقیم و ریشه ای  این حوادث  قطعا توسط مراجع ذیصلاح بررسی و در صورت صلاحدید اعلام خواهد شد ولی ذکر نکاتی در این خصوص  می تواند مفید واقع گردد .

مطالبی که از نظر خواهد گذشت به هیچ وجه نافی زحمات دست اندر کاران ، مدیریت بحران یا واکنش در شرایط اضطراری و آتش نشانان جان بر کف و گرانقدر نیست و اتفاقا در جهت پاسداشت زحمات این عزیزان صیانت از این سرمایه های انسانی و جلوگیری  از حوادث مشابهی است که موجبات زحمت دوباره این عزیزان را فراهم خواهد آورد .

پس از این سلسله حوادث شاهد دستورات و بخشنامه هایی بودیم که رعایت موارد ایمنی و اهمیت به مسائل زیست محیطی را گوشزد می کرد و حتی ارائه خوراک به پتروشیمی ها منوط به رعایت موازین HSE   ( سلامت ، ایمنی و محیط زیست ) گردید . و اما چند سوال :

آیا مدیریت ارشد در این گونه عکس العمل ها مدیریتی واکنشی را اجرا می کند؟
آیا در بازبینی سیر اطلاعات رد و بدل شده بین واحدها و مدیریت یا مدیران ارشد پیش ازاین نیز شاهد چنین جهت گیری های همسو با HSE بوده ایم ؟

بی شک اکثر خوانندگان این سطور با مفاهیم مدیریت واکنشی ، کنشی و پیش بینانه آشنا هستند و از عهده قضاوت در خصوص نوع مدیریت قالب در این حوزه به خوبی بر خواهند آیند. اگر چه این حوادث در بعضی مواقع پیامدهای جبران ناپذیری به نام فقدان یک هموطن آتش نشان ، یک متخصص و بالاتر از همه یک انسان را به دنبال داشته است ولی می توان با درس گرفتن از این حوادث ثبت و در چرخه مدیریتی دانش ثبت کرد تا به فرموده قرآن باعث جان بخشی به کل انسانها باشیم .

به نظر نگارنده بررسی سوالات ذیل و پاسخ بدون حب و بغض به آن ها  می تواند در بخشی از چرخه تجزیه و تحلیل  ریشه ای این حوادث  قرار گیرد و نقش مهمی ایفا نماید  .

غالب این حوادث در فصل گرم سال رخ داده است آیا ارتباط معنا داری بین این حوادث و گرمای هوا وجود دارد ؟

(منظوراز ارتباط معنی دار رابطه ای اثبات شده و مستدل و علمی است و نه نظریه ها )

نحوه آموزش ها  در این بخش ها چگونه بوده است ؟

(منظور از آموزش آمار نفر ساعت نیست، بلکه آموزش اثربخشی است که باعث تغییر و ارتقا سطح دانش و بینش و نگرش                         شده و تغییر رفتار ( در جهت بهبود )  را باعث شده باشد )

 موضوع مهم دیگر این که،آموزش ها برای چه سطوحی برگزار شده و چگونه ( و آیا ) خروجی به واقع پایش شده اند ؟ 

آیا در نیازسنجی ها یا مدل حل مسئله  یا مدل های کاربردی دیگر به کار برده شد یا تقویمی که هر ساله با اندکی تغییر به روز می گردد، اجرا شده است ؟

البته با توجه به اهمییت آموزش و ROI  بسیار بالای آن در حوزه HSE می توان به صورت مقوله ای بسیار جذاب و کاربردی نگریست و قابلیت طرح موضوعی بسیار خوبی دارد .

آیا مدیریت دانش در خصوص پیشگیری و حتی مواجهه با این حوادث ،روشها وشیوه ها و… مستند شده و در غالب آموزش ها و مانورهاو…  به عنوان داشته ها و دانسته های سازمان به آن نگاه شده است ؟

اگرچه توانایی افراد بسیار مهم است ولی رویکرد سیستماتیک در خصوص مواجهه با حوادث و حتی روشهای اطفا وجود دارد یا در زمان حریق نام افراد خاص به عنوان یک ناجی به میان می آید .

آیا در نقدهایی که بعضا به  دست اندرکاران وارد می شود شرایط تامین ، مالی ، نگهداری تجهیزات  و به روزآوری زیر ساخت ها  و استفاده از استفاده از فن آوری های نوین در حوزه ایمنی و اطفا حریق در این صنایع مدنظر قرار می گیرد و به آن بها می دهند ؟

با توجه به این که برخی حوادث در زمان تعمیرات رخ می دهد آیا سامانه نگهداری و تعمیرات مناسبی طراحی و استقرار یافته است ؟

با عنایت به این موضوع که صنایع نفت و گاز کشور از پیشگامان  ایمنی و HSE در سطح کشور هستندو به سامانه های  مدیریت و سلامت و ایمنی و محیط زیست تجهیز شده اند،نقش خطای انسانی در بروز چنین حوادثی دقیقا چیست ؟

با توجه به آسیب دیدن برخی از جان برکفان خط مقدم در این حوزه آیا برنامه های خاصی برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه وجود دارد ؟ و یا تسهیلاتی برای ارتقا ضریب سلامتی و ایمنی آنها اندیشیده شده است ؟

نقش استرس و سلامتی روح و روان در بروز حوادث و پیشگیری از آن برکسی پوشیده نیست. اهمییت این امر به حدی است که استرس های محیط کار موضوع شعار امسال سازمان جهانی کار در سالروز جهانی  بهداشت حرفه ای را به خود اختصاص داده بود، آیا در این خصوص و در صنایع مورد بحث ، مطالعات دقیق  انجام شده است ؟
با توجه به تعیین مدلهای فرهنگ HSE در سطح وزارت خانه هایی نظیر وزارت نفت، در چه سطحی از این مدل قرار داریم ؟ به طور مثال در پنج یا ده سال گذشته چه برنامه ها و راهبردهای مشخصی در جهت ارتقا این سطوح داشته ایم ؟

نگرش ما به مقوله بیمه در حوادث اخیر چیست ؟ آیا مانند برخی برآنیم که بیمه مرتفع کننده همه خسارات است و بر همین اساس می توان راحت تر قدم برداشت ؟

با توجه به ایجاد، استفاده و دسترسی اکثر افراد جامعه به  شیوه های نوین اطلاع رسانی و انتقال سریع اطلاعات هر حادثه از طریق این بسترها در حوادث گذشته به نظر می رسد باید راهبرد دقیق تر و حساب شده تری در مواجهه با شرایط مشابه داشت و از بروز شایعات گاها مخربی که به توان عملیاتی نیز آسیب می زنند جلوگیری نمود . مدیریت رسانه ای حوادث و بحران ها جزء لاینفک برتری بر بحران است ؟

و در پایان مجددا به موضوع نوع مدیریت غالب اشاره می شود و خاطر نشان می گردد که بهترین زمان برای  تعمیر سقف زمانی است که آسمان صاف و آفتاب در حال تابش است نه در روزهای بارانی .  البته موضوعات بسیاری را می توان در بررسی های حوادثی از این دست مورد نظر قرار دارد که از حوصله این بحث خارج است.

و در پایان نگارنده امیدوار است که همواره آسمان صاف  و آفتاب در حال تابش باشد  و صنایع و پروژه ها نیز  در حال  تقویت و ارتقا سطح دانش و مهارت عملیاتی مدیریت  بحران و شرایط اضطراری باشند .

نکته آخر این که تلاش و زحمات همه عزیزان و دست اندر کاران در مدیریت این حوادث و جلوگیری از افزایش خسارات آن ها ستودنی است. نگارنده به عنوان یک شهروند ساده سپاسگزار همه افرادی است که در راستای ارتقای فرهنگ HSE گام برمی دارند .

به نظر می رسد با توجه به بروز رسانی شیوه های اطلاع رسانی و دسترسی اکثر افراد جامعه به این ابزارها، راهبرد دقیق تر و حساب شده تری در مواجهه با شرایط مشابه دارد و از بروز شایعات مخربی که گاهی اوقات به توان عملیاتی آسیب می زند میتوان جلوگیری کرد .
منبع:ریسک نیوز