ركود رسما دامنگير بانك‌ها شد
كاهش سوددهي بانك‌ها به ٦١ درصد
سود خالص بانك‌هاي بورسي از سال ۹۲ تا ۹۴ در خوشبينانهترين حالت ۶۱درصد، بدون در نظر گرفتن زيان‌دهي ۲ بانك ملت و تجارت، ٥/٦٨درصد و با احتساب اين ۲ بانك ۱۳۹درصد كاهش يافته و تبديل به زيان شده است.
٥ بانك زيان‌ده شدند
در سال ٩٤ از مجموع ١٨ بانك مورد بررسي، ٥ بانك زيان‌ده و ٩ بانك ديگر با كاهش سود خالص مواجه شده‌اند. اين كاهش سود در برخي بانك‌ها در سطح ٣٠ تا ٥٠درصد است. همچنين گزارش فارس نشان مي‌دهد برخي بانك‌ها در سه ماهه اول يا ٦ ماهه اول امسال در سراشيبي كاهش شديد سوددهي افتاده‌اند. سود ١٧ بانك در سال ٩٢ در مجموع ٦ هزار و ٨٩٧ ميليارد و ٥٩٢ ميليون تومان بوده اما سود ١٨ بانك در سال ٩٣ با ١٤٠١ ميليارد تومان كاهش، ٥ هزار و ٤٩٦ ميليارد تومان بوده است. اما سود بانك‌ها در سال گذشته با احتساب زيان بانك‌هاي ملت، تجارت، گردشگري و سرمايه منفي ٢ هزار و ٦٧٢ ميليارد تومان است. در صورتي كه بانك‌هاي ملت و تجارت را از اين فهرست حذف كنيم، سود خالص ١٦ بانك كشور در سال گذشته ٢ هزار و ١٨٥ ميليارد تومان خواهد بود. اگر تاثير منفي بانك‌هاي زيان‌ده را از بازدهي بانك‌ها سود حاصل شده در نظر نگيريم، سود ١٤ بانك كشور در سال گذشته ٢ هزار و ٦٩٧ ميليارد تومان است.
بحران وضعيت مالي بانك‌ها
به هر روشي سود خالص اين ١٨ بانك در سال ٩٤ را بررسي و با سال‌هاي ٩٣ و ٩٢ مقايسه كنيم، ماحصل آن روند شديد نزولي سود خالص در شبكه بانكي است. سود خالص بانك‌هاي بورسي از ٦ هزار و ٨٩٧ ميليارد تومان در سال ٩٢ در خوشبينانهترين حالت به ٢ هزار و ٦٩٦ ميليارد تومان رسيده و به‌عبارت ديگر ٦١درصد كاهش يافته است.
در حالت دوم كه از بين بانك‌هاي زيان‌ده فقط بانك ملت و تجارت حذف مي‌شود، سود بانك‌ها در سال ٩٤ نسبت به سال ٩٢ حدود ٥/٦٨ درصد كاهش داشته است.
در حالت سوم كه زيان بانك‌هاي ملت و تجارت هم اضافه مي‌شود، سود خالص بانك‌ها ١٣٩ درصد افت كرده است.
اين شرايط حاكي از سايه سنگين ركود بر عملكرد شبكه بانكي از يك طرف و بحراني شدن وضعيت مالي تعداد قابل‌توجهي بانك‌هاي كشور است.
يادآوري اين نكته ضروري است كه در سه ماهه و ٦ ماهه اول سال جاري برخي بانك‌هايي كه در سال گذشته سودده بوده‌اند، در سه ماهه اول يا ٦ ماهه اول امسال منفي شده است.
همان‌طور كه در گزارش‌هاي قبلي خبرگزاري فارس، به اختصاص بخش عمده سود و حتي مازاد سود به سپرده‌گذاران بانك‌ها پرداخت، در يكي از گزارش‌ها مشخص شد كه بانك‌ها در سال گذشته ٩٥ درصد از هر آنچه از محل اعطاي تسهيلات، وجه التزام و سود حاصل از سپرده‌گذاري و سرمايه‌گذاري به دست آورده‌اند را به سپرده‌گذاران اختصاص داده‌اند. به‌عنوان نمونه بانك ملت براي پاسخگويي به سود تضمين شده به مشتريان خود، حق‌الوكاله را حذف كرده بود و بسياري از بانك‌ها مازاد بر حق سپرده‌گذار، سود پرداخت كرده بودند.
وضعيت سرخ ترازنامه‌ها
بانك انصار در سال ٩٤ توانست ٣١٠ ميليارد و ٩٣٤ ميليون تومان سود خالص به دست آورد كه فقط ٤درصد نسبت به سال ٩٣ كاهش داشته است اما صورت‌هاي مالي اين بانك در شش ماهه اول امسال افت ٤٥درصد را ثبت كرده است.
سود بانك پارسيان براساس صورت‌هاي مالي سال ٩٤ با ١٣٧درصد افزايش نسبت به سال ٩٣ به ميزان ٢٦٦ ميليارد و ٥٢٤ ميليون تومان تعيين شده اما بانك مركزي قبل از برگزاري مجمع بانك پارسيان، در نامه‌اي اعلام كرد اين بانك ٧٠ ميليارد تومان كسري مطالبات غيرجاري دارد. بنابراين بانك پارسيان بايد ٧٠ ميليارد تومان از سود خالص خود را براي كسري مطالبات غيرجاري كسر كند، بنابراين سود خالص اين بانك در سال گذشته ١٩٦ ميليارد و ٥٢٤ ميليون تومان است.
بانك ملت نيز در صورت‌هاي مالي سال ٩٤ خود هزار و ٢٣٨ ميليارد تومان سود پيش‌بيني كرده بود كه نسبت به سال ٩٣ حدود ٦٠٠ ميليارد تومان كاهش داشت، اما با نامه بانك مركزي اين بانك با زيان قابل توجهي مواجه شد. بانك مركزي در اين نامه كه مجوز برگزاري مجمع به چند شرط بود، نوشته بود:
* اعمال ثبت اصلاحي حسابداري برگشت ٧٧٧٣ ميليارد ريال از سود و وجه التزام تاخير تاديه دين مطالبات دولت در صورت عدم اخذ تاييديه.
* اعمال ١٥ هزار ميليارد ريال بابت كسري ذخاير مطالبات مشكوك الوصول.
* اعمال ذخيره حداقل ٢٥٠٠ ميليارد ريال از بابت كسري ذخيره اكچوئري.
* باتوجه به عدم ارايه مستندات كافي درخصوص سود شناسايي شده در رابطه با ارزهاي مورد مطالبه از بانك مركزي لازم است حداقل مبلغ ٥٥٥٢ ميليارد ريال از سود تسعير شناسايي شده برگشت شود. با اين نامه، بانك ملت از سود ١٢٣٨ ميليارد توماني به زيان ١٨٤٤ ميليارد و ٥٠٠ ميليون توماني رسيد.
بانك تجارت در صورت‌هاي مالي سال گذشته ٦٠٤ ميليارد تومان سود خالص شناسايي كرد اما بررسي ذخيره‌گيري اكچوئري را به جلسه مجمع عمومي بانك موكول كرده بود. قبل از برگزاري مجمع بانك مركزي در مجوزي كه براي برگزاري مجمع ارسال كرد، چند شرط پيش پاي هيات‌مديره قرار داد.
شروط اصلي بانك مركزي براي برگزاري مجمع به اين شرح بود: اعمال ثبت حسابداري در رابطه با برگشت حداقل مبلغ هزار و ٢١٠ ميليارد و ٦٠٠ ميليون تومان از سود و وجه التزام تاخير تاديه دين شناسايي شده درخصوص مطالبات از دولت، در صورت عدم اخذ تاييديه كتبي از مراجع ذي‌صلاح و تاييد حسابرس مستقل و بازرس قانوني تا قبل از برگزاري مجمع عمومي سالانه.
اعمال ثبت حسابداري اصلاحي در رابطه با برگشت حداقل مبلغ هزار و ٤٦٤ ميليارد و ٣٠٠ ميليون تومان از سود حاصل از فروش سرمايه‌گذاري‌ها و دارايي‌هاي ثابت موضوع فروش شركت‌هاي مولد نيروگاهي تجارت فارس و معادن فارياب و ملك موسوم به مجتمع تجاري ميلاد نور بندرعباس.
اعمال ثبت‌هاي اصلاحي لازم حداقل به مبلغ ٣٥٣ ميليارد و ٨٠٠ ميليون تومان بابت كسري ذخاير مطالبات مشكوك‌الوصول.
با توجه به عدم احتساب ذخيره كافي براي محاسبات اكچوئري صندوق بازنشستگي كاركنان، اعمال ثبت‌هاي اصلاحي لازم حداقل به مبلغ ١٧٠ ميليارد و ٩٠٠ ميليون بابت كسري ذخيره مذكور.
اعمال ثبت‌هاي اصلاحي لازم در رابطه با ذخيره كاهش ارزش سرمايه‌گذاري در اوراق سريع‌المعامله به مبلغ ٤١٢ ميليارد و ٢٠٠ ميليون تومان. با اين محاسبات بانك مركزي، سود خالص بانك تجارت به زيان ٣٠٠٧ ميليارد و ٨٠٠ ميليون توماني تبديل شد.
منبع:شرق