تسهیل صادرات غیرنفتی/ نقش‌آفرینی EGFI در راستای توسعه دیپلماسی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، در شرایطی که مشکلات عدیده روابط بانکی و بیمه‌ای ناشی از تحریم‌های ناعادلانه ایالات متحدة آمریکا تأثیر نامطلوبی بر روابط تجاری کشور با بازارهای خارجی ایجاد کرده، صندوق ضمانت صادرات ایران دستاوردهای مهمی در سال‌های دولت تدبیر و امید کسب کرده است.در این راستا چکیده‌ای از اقدامات، خدمات قابل ارائه، نقش‌آفرینی بین‌المللی در راستای دیپلماسی اقتصادی کاهش اثرات تحریم، اهمِ برنامه‌های صندوق در راستای تسهیل و توسعه صادرات غیر نفتی در سال 1399 و چالش‌های پیش روی توسعه فعالیت‌های این صندوق به شرح زیر است:

عملکرد صندوق در یک نگاه

1- حجم کلی پوشش‌های ریسک صندوق ضمانت صادرات ایران از طریق صدور بیمه‌نامه و ضمانت‌نامه اعتباری در سال 1398، 2.6 میلیون دلار است که رشد 20 درصدی نسبت به سال 1397 و 142 درصدی نسبت به سال 1392 (سال ابتدایی دولت تدبیر و امید) نشان می‌دهد.

2- حجم عملکرد پوششی در بخش بیمه‌نامه‌های اعتبار صادراتی کوتاه‌مدت با رکورد 1238 میلیون دلار، رشد 48 درصدی نسبت به سال 1397 و 1440 درصدی نسبت به سال 1392 دارد.

3- ضریب پوشش صادرات (سهم پوشش صندوق از صادرات غیر نفتی با احتساب میعانات گازی) در سال 1398، 3/6 درصد بود، این در حالی است که متوسط این ضریب در مؤسسات همتای صندوق در کشورهای عضو کلوپ پراگ (اروپای شرقی، آفریقا و خاورمیانه) 2 درصد است.

نقش‌آفرینی بین‌المللی در راستای دیپلماسی اقتصادی کاهش اثرات تحریم

• عضویت در اتحادیه بیمه‌گران اعتبار و سرمایه‌گذاری (اتحادیه برن)

• عضویت در اتحادیه بیمه‌گران اعتبار و سرمایه‌گذاری کشورهای اسلامی (اتحادیه امان) و بانک اطلاعاتی خریداران کشورهای اسلامی

• کسب کرسی هیئت مدیره اتحادیه امان برای سال 2021-2020 با اجماع کشورهای اسلامی

• مذاکرات با مؤسسات همتا برای طراحی ابزارهای جانشین محصولات بانکی (با هدف مقابله با تحریم‌های بانکی)

• مذاکره برای کاهش ریسک ایران با ECAهای عضو OECD

• مذاکره با دولت و بانک مرکزی کشورهای عراق و افغانستان با همکاری وزارت امور خارجه و بانک مرکزی برای پذیرش ضمانت‌نامه‌های صندوق در مناقصات این کشورها

• پوشش ریسک تجارت تهاتری با همکاری ایمیدرو

• صدور ضمانت‌نامه‌های مستقیم مورد نیاز پیمانکاران برای ورود به مناقصات خارجی به جای سیستم بانکی

• گسترش دسترسی صادرکنندگان به تأمین مالی از طریق بازار سرمایه

• تسهیل و ایجاد مزیت برای فروش کالا در بورس کالا و انرژی در رینگ صادراتی به صورت مدت‌دار

• پوشش ریسک‌های اصلی ناشی از تحریم به ویژه ریسک سلب مالکیت و مصادره و انتقال ارز

خدمات قابل ارائه صندوق ضمانت صادرات ایران

1. ایجاد مزیت صادراتی برای کالاها و خدمات ایرانی

با پوشش بیمه‌ای صندوق، صادرکنندۀ ایرانی می‌تواند امکان فروش مدت‌دار کالا و خدمات خود را برای خریدار خارجی فراهم کند. صندوق، صادرکننده را در مقابل ریسک قصور و عدم بازپرداخت طرف خارجی ناشی از ریسک‌های سیاسی و تجاری محافظت می‌کند.

2. تسهیل دسترسی صادرکنندگان به تأمین مالی ارزان‌قیمت صادراتی

با ضمانت‌نامه‌های اعتباری صندوق، سیستم بانکی با 2 درصد تخفیف در نرخ سود، صادرکننده را تأمین مالی می‌کند.

3. صدور ضمانت‌نامه‌های لازم برای مناقصات خارج از کشور

در شرایط تحریم، صندوق به عنوان جایگزین سیستم بانکی، ضمانت‌نامه‌های لازم برای ورود پیمانکاران ایرانی به مناقصات خارجی را صادر می‌کند.

4. بیمه مطالبات مدت‌دار صادرکنندگان و تبدیل آن به نقدینگی

با کمک صندوق، صادرکننده ایرانی، مطالبات مدت‌دار خود از خریداران خارجی را بیمه کرده است و با تنزیل از طریق سیستم بانکی به نقدینگی تبدیل می‌کند.

5. سرمایه‌گذاری صادراتی در خارج از کشور

پوشش ریسک‌های سیاسی این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها که دارای منافع صادراتی برای کشور باشد، توسط صندوق بیمه می‌شود.

6. شناخت بازارها و مشتریان خارجی

ارزیابی ریسک و اعتبارسنجی خریداران خارجی کالا و خدمات ایرانی (شامل دولت‌ها‌، بخش عمومی، سیستم بانکی یا بخش خصوصی خارجی) تخصص صندوق است. دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی اعتباری 300 میلیون شرکت خارجی در سراسر دنیا، ظرفیت منحصربه‌فرد صندوق برای ارائه خدمات مشاوره‌ای برای یافتن طرف‌های تجاری، معتبر است.

چالش‌ها و الزامات قانونی

چالش‌ها

– تعمیم قانون مالیات بر ارزش افزوده بر خدمات صندوق که موجب افزایش قیمت‌تمام‌شدۀ صادرات و کاهش رغبت صادرکننده به استفاده از خدمات صندوق

– عدم بازنگری قانون چگونگی ادارۀ صندوق در بیست سال اخیر با توجه به تحولات داخلی و خارجی از جمله محدودیت اختیار نرخ‌گذاری که هنوز بر عهدۀ هیئت وزیران قرار دارد. این امر موجب کند شدن تصمیم‌سازی‌های تسهیل صادرات خواهد شد.

– عدم کفایت سرمایه در مقایسه با همتایان در کشورهای رقیب صادراتی

– عدم فرهنگ‌سازی مناسب برای صادرات به شکل حرفه‌ای و استفاده از ابزارهای بیمه‌ای

– فعالیت ضعیف صندوق توسعۀ ملی برای تأمین مالی صادرات

– تکلیف به واریز سود ویژه به دولت که سبب بی‌اثر شدن دریافتی‌های اندک سرمایه‌ای از دولت می‌شود.

الزامات قانونی برای حمایت بیشتر از تولیدات صادرات‌گرا:

– تقویت توان سرمایه‌ای صندوق برای پذیرش ریسک‌های سیاسی و تجاری بیشتر

– مستثنی شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده بر خدمات صندوق

– حمایت و تلاش دولت برای فرهنگ‌سازی بیمۀ اعتبار صادراتی

– اخذ مصوبات لازم برای تخصیص اعتبار از سوی صندوق توسعۀ ملی برای برقراری اعتبار خریدار

– اخذ مصوبات لازم از ستاد تدابیر ویژۀ اقتصادی برای ورود صندوق به حوزه‌های جدید از جمله تسهیل واردات مواد اولیۀ مورد نیاز برای تولیدات صادراتی

برنامه‌های سال 1399 در راستای تسهیل و توسعۀ صادرات غیر نفتی:

1- افزایش ضریب پوشش صادرات

•    ارائۀ سه میلیارد دلار تسهیلات بیمه‌ای و ضمانت‌نامۀ صادراتی به صادرکنندگان و نظام بانکی به منظور توسعۀ مؤثر صادرات و تأمین امنیت مالی صادرکنندگان به کشورهای هدف (15 کشور همسایه + اوراسیا + هند و چین) از طریق صدور:

•    بیمه‌های اعتبار صادراتی کوتاه‌مدت برای ایمن‌سازی صادرات

•    بیمه‌های خدمات فنی و مهندسی و سرمایه‌گذاری برای مقابله با ریسک‌های سیاسی و تجاری ناشی از تحریم

•    ضمانت‌نامه‌های اعتباری برای تسهیل دسترسی صادرکنندگان و تولیدکنندگان به سرمایه در گردش مورد نیاز

•    توسعۀ چتر حمایتی صندوق بر صادرکنندگان کوچک و متوسط و دانش‌بنیان

2-    نقش‌آفرینی بین‌المللی، کمک به مقابله با تحریم و تنظیم دیپلماسی اقتصادی

•    توسعۀ همکاری استراتژیک با صندوق‌های ضمانت صادرات دنیا برای جایگزینی خدمات بانکی مورد نیاز صادرکنندگان در شرایط تحریم

•    کمک به بهبود درجۀ ریسک کشوری ایران در همکاری با سازمان‌های بین‌المللی مرتبط از جمله OECD

•    تسهیل سیاست پوششی صندوق در قبال کشورهای همسایه و هدف صادراتی کشور

3-    افزایش رضایت‌مندی صادرکنندگان

•    ارتباط مداوم و بی‌واسطه با صادرکنندگان و اخذ نظرات ایشان برای بهبود عملکرد صندوق

•    طراحی خدمات و محصولات سفارشی بیمه‌ای و تضمینی متناسب با نیاز روز صادرکنندگان

•    ارائۀ خدمات الکترونیک برای تسهیل و دسترسی صادرکنندگان به خدمات صندوق

•    تأسیس شعب خارجی در عراق و افغانستان و مراکز داخلی در شرق، غرب و جنوب کشور

•    ارائۀ آموزش‌های لازم استفاده از خدمات بیمه‌ای و تضمینی و سایر ابزارهای جدید صندوق به منظور توسعۀ صادرات امن برای کلیۀ تولیدکنندگان صادرات‌محور، صادرکنندگان، تشکل‌های صادراتی و سیستم بانکی

اهداف و ضریب پوشش پیش‌بینی‌شده برای صندوق در افق چشم‌انداز

صندوق ضمانت صادرات ایران در تلاش است تا حین مبارزه با تحریم‌های ظالمانۀ آمریکا، ضریب پوشش صادرات را در پنج سال منتهی به سال 1404 از 5/6 درصد در سال جاری به 9 درصد افزایش دهد. این امر با افزایش پوشش صادرات از 1/3 میلیارد دلار در سال 99 به 7/8 میلیارد دلار در سال 1404 محقق خواهد شد و نیاز به افزایش سرمایۀ مورد نیاز از 480 میلیون دلار به 970 میلیون دلار در طی این دوره دارد.

ماهنامه بانکداری آینده