چگونگی تولد «شاپرک »

شبکه الکترونیک پرداخت کارتی یا همان شاپرک مراحل اجرایی خود را سپری می کند و به نظر می رسد بخش فنی کار تا حد زیادی پیشرفته و بیشتر حوزه آماده سازی و ایجاد هماهنگی بین بازیگران ساختار جدید باید طی زمان مشخصی انجام شود.

در این میان البته نباید از عزم راسخ بانک مرکزی برای تحول در شرایط فعلی پایانه های فروشگاهی گذشت. اگر چه طی بیش از دو سال گذشته طرح های مختلفی برای بهبود مطرح شده و حتی تا مراحلی نیزپیش رفته همانند طرح مگاپی اس پی ها اما همه این مسائل اثبات کننده خواست بانک مرکزی برای تغییر است. در اینجا نگارنده قصد ندارد تا به گذشته برگردد وبا استناد به کاستی های گذشته آینده را نیز زیر سوال ببرد. در واقع دراین نوشتار هدف آن است که امکان عملیاتی شدن طرح فعلی شاپرک را مورد بررسی قرار دهد.

مزایا

مهمترین شاخصه طرح جدید شاپرک آن است که در  این طرح اصول کلی صنعت پرداخت الکترونیک رعایت شده است. بدین شکل که بانکها نقش پذیرنده و PSPها نقش صادرکننده را دارند شبکه های پانانه های فروشگاهی لزوما متعلق به شرکت صادرکننده کارت نیست.

 امکان تعدد صادرکننده های کارت می تواند زیاد باشد اما توجیه اقتصادی خود را به مرور از دست خواهد داد در عین حال تعدد شرکتهای دارنده شبکه پایانه های فروشگاهی می تواند زیاد باشد و هر شرکتی با توجه به سهم بازار خود سود خواهد برد.در عین حال که در هر فروشگاه بیش از دو پایانه فروشگاهی مشاهده نکنیم.

طبیعی است در چنین صورتی به مرور اصول اقتصادی صنعت نیز به پایداری خواهد رسید و طی چند سال آینده می توان شاهد استقلال این صنعت در حوزه صنایع بانکداری باشیم.

معایب احتمالی

شاید عنوان معایب طرح بیشتر ناشی از شرایط فعلی باشد. چرا که گذر از این شرایط به سادگی ممکن نیست. طبیعی است بازیگران فعلی که در حقیقت بانکها هستند به سادگی حاضر به گذشتن از سود خود نیست و نباید هم انتظار داشته باشیم که چنین کاری کنند.انها دست کم بیش از 5 سال روی پایانه های فروشگاهی سرمایه گذاری کردند و اکنون که این صنعت متناسب با  خواست انها به صورت نسبی به ثمر رسیده حالا باید از ان دست بکشند. بنابراین حضور پررنگ نهاد ناظر یعنی بانک مرکزی ضروری است.

اما در حقیقت اینجا بحث اصلی چگونگی این حضور است.ایا مانند گذشته ناظر و مجری یکی شوند یا نهاد ناظر وظایف رگولاتوری و نظارتی خود را باید به خوبی و با اقتدار انجام دهد.تجربه نشان داده اغلب کارشناسان نسبت به تداخل وظایف نظارت و اجرا دلواپس هستند و بانک مرکزی باید ثابت کند که همواره نقش نظارتی خود را مدنظر داشته و در نتیجه پایه های صنعت پرداخت الکترونیک در دوره بعد از گذار مبتنی بر اصل رقابت و بخش خصوصی است.

 بدیهی است که نهاد ناظر نیز خوب میداند اگر غیر این رفتار کند مجددا در یک سیکل معیوب وضعیت فعلی به شکل دیگری تکرار خواهد شد.بنابراین رگولاتور پولی از هم اکنون باید به فکر سلامت صنعت در آینده باشد. این سلامت به معنای این نیست که ممکن است د راینده در طرح جدید شاپرک تخلفاتی صورت گیرد بلکه به معنای ناقص و معلولیت نوزادی است که دوران جنینی را گذرانده و در آستانه متولد شدن است.

به تعبیر دیگر نهاد ناظر پولی باید سالم بودن این نوزاد را اکنون تضمین کنند تا بعدها بتواند شاهد رشد یک کودک سالم با نام صنعت پرداخت الکترونیک باشد. منتظر آینده می مانیم و امیدواریم که شاهد نشو و نمای یک صنعت پرداخت الکترونیک پویا در کشور باشیم.