«شاپرک» در هفته جاری رونمایی می شود
ناصر حکیمی در گفتگو با «بانکداری الکترونیک»:
رئیس اداره پرداخت های بانک مرکزی گفت: شبکه الکترونیک پرداخت کارتی(شاپرک) در هفته جاری( هفته دوم آبان ) با حضور مسئولان اجرای طرح،نمایندگان بانکها و شرکت های PSP رونمایی خواهد شد.
ناصر حکیمی رئیس اداره پرداخت های بانک مرکزی در گفتگو با پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، با بیان مطلب فوق افزود: اکنون منتظر امضای نهایی از سوی رئیس کل بانک مرکزی هستیم تا پس آن به دعوت از بانکها و شرکت های PSP اقدام کنیم.
حکیمی با اشاره به اینکه اکنون نمی توان به صورت دقیق روز رونمایی را مشخص کرد در خصوص برنامه های روز رونمایی گفت: محورهای مورد توجه در روز رونمایی بحث کارمزد، ساختار فنی و اجرایی شاپرک ، نحوه اداره آن و وظایف هر یک از نهادهای مرتبط با شاپرک از جمله بانکها و شرکت های PSP است.
وی توضیحات بیشتر درباره محورهای مورد اشاره را به روز رونمایی موکول کرد.
وی با اشاره به دیگر محورهای مطروحه در روز رونمایی گفت: تبیین چارچوب مقرراتی شاپرک از مسائل مهمی است که در روز رونمایی بدان خواهیم پرداخت.
وی در پاسخ به این مسئله که آیا این مقررات در شورای پول و اعتبار تصویب شده گفت:ما منتظر امضاهای نهایی در باره این مقررات هستیم.
دغدغه های بانکی و شرکت های psp
همانطور که پایگاه خبری بانکداری الکترونیک پیش از این پیش بینی کرده بود شاپرک در موعد مقرر یعنی تا پایان مهرماه امکان رونمایی نیافت اما به هر حال آبان ماه سال 1390 این سعادت را دارد تا شاهد رونمایی یکی از شبکه های کلیدی در توسعه بازار خدمات بانکی و تجاری باشد. در عین حال این دغدغه برای شبکه بانکی و پرداخت الکترونیک همچنان بی پاسخ مانده که آیا شاپرک انتظارات آنها ، مشتریان و مردم را برآورده خواهد کرد. اگر چه احمدی دبیر کل و مسئولان اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی این اطمینان خاطر را به فعالان بازار پرداخت الکترونیک درباره مزایای زیاد شاپرک می دهند اما این به معنای آن نیست که این فعالان با آرامش خاطر منتظر روز رونمایی باشند.
پایگاه خبری بانکداری الکترونیک پیش از این بخشی از این دغدغه ها را مطرح کرده بود که مجددا از پی آید:
محمود احمدی در گفتگو با خبرنگار ما گفته بود که سعی شده به دغدغه های فعالان بانکی پاسخ داده شود از جمله اینکه بانک مرکزی در اجرای پروژه تنها به اجرای وظایف حاکمیتی خویش بسنده کند.
به نظر می رسد وجود چنین نگاهی باعث شده تا شرکت مدیریت کننده شاپرک با الگو گیری از ویزا مستر ( شرکت ویزا یا مستر ایرانی) متشکل از کلیه بانکها ومالکیت آن شرکت به صورت تعاونی باشد. به تعبیر دیگر قرار است سهام شرکت بین بانکها به تساوی توزیع شود.اما از سوی دیگر طراحی و پشتیبانی نرم افزاری نیز بر عهده شرکت خدمات انفورماتیک(یکی از شرکتهای زیر مجموعه شرکت مذکور) صورت می گیرد.
در چنین صورتی سوال این است که شبکه بانکی چگونه روی شبکه ای که در اختیار ندارد سیاستگذاری می کند. همانطور که می دانیم شرکتهای ویزا و مستر سوئیچ خود را خود در مالکیت دارند.
به عبارت دیگربرای مثال سوئیچ شتاب اکنون از سوی شرکت خدمات انفوماتیک مدیریت می شود و سهام این شرکت به صورت مستقیم وغیر مستقیم در اختیار چند بانک قرار دارد که می توانند تا حدی در سیاستگذاری شرکت ورود کنند. اما در پروژه شاپرک مشخص نیست شراکت در چه سطحی قرار است صورت گیرد. یعنی وقتی سوئیچ خارج از اختیار شرکت قرار دارد آیا شراکت بانکها تنها در توزیع سود حاصل از این سوئیچ است. از سوی دیگر اگر بخواهند برای سوئیچ سیاست گذاری کنند به علت اینکه شرکت خدمات عملا تحت مالکیت بانک مرکزی است خودبخود همسو با نظر سیاستگذاران حرکت نخواهد کرد.
بنابراین تنها در صورتی شرکت سهامی تعاونی شاپرک به نتیجه مطلوب خواهد رسید که این شرکت سهامدار عمده در شرکت خدمات باشد.
دغدغه های شرکت های psp
در این میان شرکت های psp همانند گذشته عمل خواهند کرد با این تفاوت که دیگر سوئیچی در اختیار ندارند و تنها در اداره و پشتیبانی پایانه های فروشگاهی فعالیت خواهند کرد. به تعبیر دیگر شرکت شاپرک یا به تعبیر دیگر شرکت ویزای ایرانی بستر پذیرش تراکنش های کارتی را فراهم خواهد کرد و پایانه های تحت مالکیت شرکت های psp ابزار اجرایی انجام تراکنش خواهند بود. طبعا این شرکتها طرف قرار داد شرکت شاپرک بوده و در نتیجه این شرکت شاپرک است که بازار هریک از psp ها را مشخص می کند و در واقع مانع تداخل در بازار خواهد بود. در این صورت ایا شاپرک خود ایجاد انحصار نخواهد کرد و عدالت را در توزیع سهم بازار مبتنی بر اصول اقتصادی بین شرکت های psp رعایت می کند؟
آیا یک پایانه درهر فروشگاه کافی است؟
اگر چه تعدد پایانه های فروشگاهی در یک فروشگاه چندان مناسب نیست اما وجود یک شبکه نیز مشکل زاست. چرا که به کرات اتفاق افتاده که هنگام مراجعه به فروشگاه وقتی کارتخوان یک بانک به هر دلیل قطع باشد فروشنده از کارتخوان دیگر استفاده میکند. از سوی دیگر وقتی تنها یک شبکه کارتخوان در کشور وجود داشته باشد طبعا باید منتظر انحصار و در نتیجه بی تحرکی در افزایش کیفیت خدمات باشیم. بنابراین به نظر می رسد برای اینکه فروشندگان قدرت انتخاب داشته باشند و همچنین جامعه شاهد خدمات با کیفیت پرداخت باشند وجود شبکه دیگری در کنار شاپرک ضروری است.
البته می تواند سوئیچ ملی شاپرک وجود داشته باشد و دو شرکت به سوئیچ خود به این سامانه متصل شود. در این صورت احتمال دوباره بحث مگاپی اس پی ها مطرح می شود که این دو شرکت چگونه تشکیل شوند که شائبه ایجاد نکند.
سوالات بالا در واقع بخشی از مسائلی است که باید مدنظر قرار گیرد. در عین حال که کارشناسان سوالات بی پاسخ دیگری را نیز در خصوص شاپرک مطرح کرده و معتقدند حکیمی برای پاسخ به این سوالات روز سختی را در مراسم رونمایی سپری خواهد کرد.