قحطی آب در راه است

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،ایران وارد ششمین ماه از آغاز خشکسالی 30 ساله می‌شود؛ ولی خبری از راهکارها و برنامه‌های مدون دولت و مجلس برای کنترل شرایط موجود نیست.

به گزارش اقتصاد نیوز، تاکنون غیر از نشست‌ها و جلسه‌های متعددی که مسئولان داشتند که در آنها نیز بر سر تقریبا راهکارهای معدودی توافق داشتند؛ اتفاق خاصی نیفتاده است. به نظر می‌رسد هنوز تعدادی از مسولان ارشد در پیچ کوچه خودکفایی تولیدات کشاورزی مانده‌اند. این گروه که نمایندگان کمیسیون کشاورزی مجلس بخشی از آن‌ها هستند علت اصرار خود را امنیت غذایی کشور مطرح می‌کنند.

درحالی که از دید معاون برنامه‌ریزی وزیر نیرو با ادامه وضعیت کنونی در 15 سال آینده کشور قطعا با قحطی آب مواجه می‌شود. از دید دوستداران محیط زیست نیز آن دوران دیگر مفاهیمی همچون امنیت غذایی بی‌معنی‌ترین مفاهیم برای کشوری قحطی زده ایران خواهد بود.

مسئولان ارشد وزارت جهاد کشاورزی هم خیلی با این دیدگاه موافق نیستند؛ معاون امور تولیدات گیاهی وزیر جهادکشاورزی معتقد است: نباید خودکفایی یا افزایش تولید را نادیده بگیریم. مسئولان حکومتی نیز صرفا به خودکفایی یا افزایش تولید متعارف با خودکفایی تاکید دارند.

البته دبیر کل خانه کشاورز معتقد است: دیدگاه‌های حاکمیتی نیز در خصوص خودکفایی تولیدات کشاورزی تغییر کرده است. عیسی کلانتری از جمله افرادی است که از اوایل دهه 80 مخالف خودکفایی بود. اما تقریبا هیچ مسئولی به سخنان او اهمیت نداد.

امروز هم که کلانتری بر حذف تولید در بخش‌هایی تاکید می‌کند مخالفان زیادی را مقابل خود می‌بیند. اگرچه او از تغییر ددیگاه‌ها سخن می‌گوید اما متاسفانه استراتژی‌ها و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی و دولت در خصوص تولید محصولات کشاورزی که بیش از 90 درصد آب کشور را مصرف می‌کند دیده نمی‌شود. همه فقط از جمله بخش خصوصی و کار‌شناسان اتاق‌های بازرگانی کشور و مسئولان دولتی سخن از تغییر می‌زنند.

اما هنوز آمایش سرزمینی برای تولید محصولات ارائه نشده است. هنوز کشاورزان هرچه دوست دارند و هر کجا که دوست دارند محصول کشت می‌کنند و چاه‌های غیر مجاز بیشتر و بیشتر می‌شود.

طبق آمار رسمی وزارت نیرو درحال حاضر 100هزارچاه غیرمجاز فعال در کشور وجود دارد. ولی نه نمایندگان مجلس و نه دولتی‌ها کاری عملیاتی برای بستن این چاه‌ها یا برخوردی جدی برای جلوگیری از احداث چاه‌های غیر مجاز جدید انجام نمی‌دهند. درحالی که روز‌ها و ماه‌ها می‌گذرد و از نگاه فعالان محیط زیست فرصت برای حفظ شرایط موجود سخت‌تر می‌شود.

از دید معاون آب و آبفای وزیر نیرو دشت‌های کشور در محاق هستند. از دید رحیم میدانی کشور هنوز به یک واقعیت تلخ به نام بحران سفره‌های آب زیرزمینی تن در نداده‌است؛ در حالی که سفره‌ها در حال احتضار هستند.

شاید اگر ایران همچون مصر در دوران حضرت یوسف (ع) مدیران مبتکر داشت، می‌توانست خشکسالی 30 سال را مدیریت کند. اما از نگاه برخی از کارشنسان اغلب مدیران کشور فقط به فکر دوره‌های چهار ساله یا هشت ساله خود هستند و کمتر اهمیتی به آیندگان می‌دهند.

البته مردان دولت یازدهم خود از نابودی منابع پایه به‌ویژه آب صحبت کرده‌اند و رئیس جمهوری در سخنرانی‌هایش مسئله آب را جدی می‌خواند؛ اما هنوز از نگاه برخی جای خالی برنامه‌های مدون و جدی دولتمردان به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد هنوز راهکارهای عملیاتی به جامعه مصرف‌کنندگان به‌ویژه کشاورزان داده نشده است.

این در حالی است که در اردیبهشت ماه امسال به نقل از منابع خارجی بخش تحقیقات اقلیمی ناسا بر اساس نتایج یک تحقیق چندین ساله برای مدل‌سازی دوره‌های اقلیمی پیش‌بینی کرد ایران از سال جاری وارد خشکسالی 30 ساله‌ای خواهد شد. البته برخی از کارشناسان هواشناسایی ایران این موضوع را رد کرده‌اند. اما حتی اگر این موضوع صحت نداشته باشد اما از دید فعالان بخش آب و زیست محیطی با روند کنونی مصرف، نابودی منابع آب زیرزمینی با روند کنونی در سال‌های آینده قطعی است.

تجارتی در محاق
تاکنون دوستداران دولتی و خصوصی حفظ منابع پایه از جمله منابع آب پیشنهادهای مختلفی ارائه کردند؛ پیشنهادهایی مثل کاهش شدید تولید محصولات کشاورزی، اصلاح قیمت‌گذاری آب، اصلاح شبکه‌های آبرسانی در هر دو بخش نیرو و کشاورزی، فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف آب در تمام حوزه‌های مصرفی، اصلاح شیوه تولید محصولات براساس آمایش سرزمین و تجارت آب. البته تجارت آب مخالفان و موافقان خاص خود را دارد.

میدانی از وزارت نیرو این رویکرد تجارت آب را غیرمنطقی می‌داند. در مقابل کلانتری این برنامه در کنار اصلاح شیوه تولید را یکی از تاثیرگذار‌ترین برنامه‌های دولت در حفظ منابع آب مطرح می‌کند. کردوانی و کهرم کار‌شناسان برجسته محیط زیست نیز تجارت آب را گامی مثبت در جهت حفظ منابع آب تلقی می‌کنند.

تجارت آب‌‌ همان جایگزینی واردات غذا به جای صادرات آن است. زیرا هر محصول کشاورزی میزان آبی مشخص مصرف می‌کند و به دلیل محدودیت منابع آب تولید و صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی برای ایران که 30 سال خشکسالی مستمر را خواهد دید غیر منطقی و غیر عقلایی به نظر می‌رسد.

البته برخی فعالان کشاورزی همچون عباس کشاورز، معاون وزیر جهادکشاورزی معتقد است: اگر کشور بتواند محصولی تولید کند که آن را با قیمتی بالا‌تر از قیمت واقعی آب مصرفی بفروشد و سپس پول آن را صرف بهسازی و تجهیز مزارع برای افزایش بهره‌وری کند؛ منطقی است.

او اذعان می‌کند: در غیر این صورت تولید برای صادرات محصولات پرآبی همچون هندوانه غیرمنطقی است. موضوعی که موافقان زیادی دارد ولی هنوز در سطح سخن باقی مانده و برنامه‌ای برای اجرای آن وجود ندارد.

در این میان از نگاه منتقدان برخی نمایندگان مجلس در خوابی خرگوشی به سر می‌برند. از نگاه برخی آنها هنوز اغلب آنها برای جلب نظر مردم منطقه خود وزارت نیرو را تحت فشار قرار می‌دهند که برای توسعه کشاورزی در فلان منطقه آب در اختیار کشاورزان قرار دهند. میدانی می‌گوید: به رغم بحران آب زیرزمینی دهنوز هم وزارت نیرو از سوی برخی مسئولان قوای سه گانه تحت فشار است که در فلان منطقه کشاورزی توسعه کشاورزی پیدا کند.