رقابت دولت‌ها در اقتصاد دیجیتالی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه یک سازمان بین‌المللی است که ۳۴ عضو دارد و اعضای آن متعهد به اصول دموکراسی و اقتصاد آزاد هستند. این سازمان به تعبیری عمده‌ترین سازمان بین‌المللی تصمیم‌گیرنده اقتصادی است. اما این مرکز اخیرا گزارش تازه‌ای درباره وضعیت و چشم‌انداز اقتصاد ديجيتال در OECD را تشریح کرده است که مرکز پژوهش‌های مجلس آن را منتشر کرده است.

 

گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نشان می‌دهد که با وجود خطر و ریسک سرمايه‌گذاري‌ در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و توسعه بازار تجهيزات نيمه‌ هادي این دو مساله از نشانه‌های اصلي پيشرفت‌هاي اين بخش قلمداد مي شوند؛ چراکه سهم روزافزون سرمايه‌گذاري‌هاي خطرپذير در بخش فاوا وجود فرصت‌هاي آتي كسب وكار در این بخش را به نمايش مي‌گذارد. در این گزارش سرمایه‌گذاری در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله حوزه‌هایی است که با ریسک همراه است با این وجود اما نگرش کلی کشورهای عضو این سازمان همچنان به سرمایه‌گذاری در فاوا مثبت ارزیابی شده است. به‌طور مثال اعلام شده است که ميزان سرمايه‌گذاري‌هاي خطرپذير در ايالات متحده به مرز 15 ميليارد دلار يعني بالاترين سطح آن از سال 2000 رسيده كه در سه ماهه آخر سال 2014 سهم اختصاص يافته به صنايع فاوا به 67 درصد بالغ شده است که همین امر نشان‌دهنده پیشرفت‌های بسیار در روند داد‌و‌ستد بين المللي خدمات و كالاهاي فاوا است. اما در این زمینه آخرین آمار درباره وضعیت ایران مربوط به سال 94 است که مرکز پژوهش‌های مجلس آن را بررسی کرده است. در این گزارش ارزش بازار فناوری اطلاعات دنیا حدود ۳۵۰۰میلیارد یورو برآورد شده که با توجه به نسبت یک درصدی ایران از نظر جمعیت در جهان، سهم ایران از بازار فناوری اطلاعات دنیا ۳۵ میلیارد یورو معادل ۱۴۰ هزار میلیارد تومان اعلام شد.

 

سهم ارزش افزوده کالاهای دیجیتال

همچنین بر اساس گزارش جدید سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در سال‌هاي 2001 تا 2013 صادرات كالاهاي توليد شده در بخش فاوا در كشورهاي عضو OECD با رشد سالانه 6 درصد به مرز 6/ 1 تريليون دلار رسيد. سهم فاوا در مجموع ارزش افزوده كشورهاي عضو OECD همچنان ثابت باقي مانده است. در سال 2013 سهم بخش فاوا از مجموع ارزش افزوده در ميان كشورهاي عضو OECD به 5 / 5 درصد رسيده است. در اين ميان كشور كره با سهم 7 / 10 درصدي جايگاه اول، كشورهای ايرلند و ژاپن با سهم معادل 7 درصد جايگاه دوم و كشورهاي سوئد و مجارستان با 6 درصد جايگاه بعدي را به خود اختصاص داده‌اند. در همین حوزه اما گزارش سال گذشته مرکز پژوهش‌ها درباره ایران نشان داده که از نظر شاخص رقابت‌پذیری جهانی بر مبنای تقویت ساختار اقتصادی کشورها در خلق ارزش افزوده از طریق نوآوری در کسب و کارهای نو، ایران رتبه ۱۳ منطقه و ۷۴ جهان را دارد. از جمله مولفه‌های رقابت‌پذیری جهانی می‌توان به الزامات بنیادین در کسب و کارهای نو اشاره کرد که ایران رتبه ۱۲ منطقه و ۶۳ دنیا را دارد و امارات در منطقه اول و سنگاپور در جهان رتبه نخست را دارد. در زیرشاخص افزایش دهنده‌های کارآیی نیز ایران در جایگاه ۱۵ منطقه و ۹۰ جهان است و در این زمینه امارات اول منطقه و آمریکا ۹۰ جهان است.

 

شاخص نیروی کار

شاخص نيروي كار در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات در كشورهاي سازمان همکاری اقتصادی و توسعه به‌عنوان شاخص مهم ديگر توسعه فاوا و به دنبال آن اقتصاد ديجيتالي مطرح است. بيش از 14ميليون نفر يعني حدود 3 درصد از مجموع نيروي كار در كشورهاي عضو OECD در بخاش فاوا مشغول به فعاليتند. در واقع در شرايطي كه اشتغال در درون بخش فاوا ثابت است اشتغال متخصصان فاوا در همه بخش‌هاي اقتصادي افزايش يافته است. اما تا سال 94 سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور در اقتصاد ایران 7/ 2 درصد اعلام شده و بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس سالانه بالغ بر ۲۰۰ هزار دانش آموخته حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقاطع مختلف تحصیلی فارغ‌التحصیل می‌شوند که توجه به مقوله فناوری اطلاعات در ابعاد مختلف کشور، می‌تواند به ایجاد بازار کار برای این فارغ‌التحصیلان بینجامد.

در گزارش اخیر OECD نقش درآمدها و سرمايه‌گذاري‌هاي بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات و ضريب نفوذ باند پهن نيز درتحقق همه‌جانبه اقتصاد ديجيتال مهم ارزيابي شده است. در اين راستا بين سال‌هاي 2012 تا 2014بازارهاي ارتباطات در ميان كشورهاي عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه به لحاظ تعداد مشتركين ضريب نفوذ درآمدها و سرمايه‌گذاري‌ها پايدار بوده است. همچنین اعلام شده که در حال حاضر كاهش تعداد مشتركين تلفن ثابت با رشد تعداد مشتركين باند پهن بي‌سيم جبران شده است. رشد سالانه تعداد مشتركان باند پهن بي‌سيم حدود 14 درصد بوده كه رشد آن نسبت به سال‌هاي پيشين كمتر بوده است. بازار ارتباطات صوتي تلفن همراه از لحاظ شاخص ضريب نفوذ برابر 114 درصد است و رشد ارتباطات تلفن همراه در حال حاضر بر خدمات باندپهن تمركز يافته است. بر اين اساس ضريب نفوذ باند پهن تلفن همراه به 23/ 87 درصد در كشورهاي عضو OECD رسيده است. درحال حاضر در هفت كشور عضو سازمان همكاري اقتصادي و توسعه به ازاي هريک نفر بيش از يک اشتراک وجود دارد كه اين امر اهميت روزافزون و اساسي فناوري‌هاي تلفن همراه را نمايان مي‌كند.

اما آمار سال گذشته مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در شاخص استفاده کاربران از ICT در مولفه استفاده اینترنت، ایران در رتبه ۱۵ منطقه است و بدون اعلام رقم مشخصی از ضريب نفوذ باند پهن تلفن همراه، تاکید شده که ایران از نظر استفاده از اینترنت باندپهن باسیم در رتبه ۱۱ و از نظر باندپهن بی سیم در رتبه ۱۷ منطقه قرار دارد. در این شاخص بیشترین میزان رشد مربوط به کشورهای عربی است و ایران در بین ۵۰ کشور پیشتاز نیست. اما کشورهای منطقه از جمله بحرین، امارات، قطر و کویت در بین این ۵۰ کشور دیده می‌شوند. در مجموع نیز، ایران رتبه ۱۷ منطقه و ۱۰۸ جهان را دارد و رتبه اول منطقه در اختیار بحرین و رتبه اول جهان در اختیار دانمارک است.

 

میزان اتصالات فیبر نوری

اگرچه برخي از كشورهاي بزرگ عضو OECD در عمل ميزان اتصالات فيبر نوري خود را گسترش داده‌اند، اما گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نشان می‌دهد که تعداد مشتركان فيبر نوري صرفا در 14 كشور عضو اين سازمان بيش از 10درصد از كل مشتركان است. اما این وضعیت درباره ایران نشان می‌دهد در شرایطی که تا پایان سال ۹۴، ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور به ۹۵ درصد رسیده و ۲۱ میلیون نفر در ایران از اینترنت استفاده می‌کنند تا پایان دی ماه سال ۹۴، ۵۶ هزار و ۶۱۶ کیلومتر فیبرنوری در کشور ایجاد شده و ظرفیت شبکه انتقال نیز به ۲ هزار و ۶۷۰ گیگابیت بر ثانیه رسیده است. ظرفیت پهنای باند IP داخلی ۲ هزار و ۴۰۰ گیگابیت بر ثانیه و ظرفیت اینترنت بین‌الملل ۲۸۰ گیگابیت بر ثانیه برآورد می‌شود و سهم تولید محتوای داخلی به خارجی در ایران، حدود ۳۰ به ۷۰ است.

گزارش سال 94 مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین نشان می‌دهد که ایران رتبه اول مشترکان تلفن ثابت، رتبه ۱۷ مشترکان تلفن همراه با بیش از ۲۴میلیون دستگاه هوشمند، رتبه ۱۸ پهنای باند به ازای هر کاربر، رتبه ۱۱ خانوار دارای کامپیوتر و رتبه ۱۴ خانوار دارای دسترسی به اینترنت در خانه را در منطقه دارد. در زمینه نوآوری و پیشرفته بودن نیز رتبه ایران ۱۶ در منطقه و ۱۰۲در جهان است که در این رده‌بندی رتبه نخست جهان مربوط به سوئیس است. ایران از منظر اقتصاد دانش بنیان به‌عنوان یکی از مولفه‌های توسعه‌یافتگی دیجیتالی، رتبه ۱۳ منطقه و رتبه ۹۴ دنیا را در اختیار دارد و در این شاخص سوئد در جهان پیشتاز است. این شاخص به بررسی نظام انگیزشی اقتصادی ایران به‌عنوان یکی از زیرشاخص‌ها تاکید دارد که در این زمینه رتبه ۲۰ منطقه و ۱۴۱ جهان از آن ایران است. از منظر نظام نوآوری نیز رتبه ۸ منطقه و رتبه ۶۸ دنیا متعلق به ایران است.

دنیای اقتصاد