شاپرک در کجای پاذل پرداخت قرار دارد؛ناظر یا کاسب
گفتگو با محسن قادری، مدیرعامل شرکت شاپرک:
می توانید به ما و خوانندگان محترم بگویید میزان تراکنش هر پایانه چه‌قدر است؟هیچ کس تا به‌حال این پایگاه اطلاعاتی را نداشته زمانی‌که بنده این کار را انجام می‌دادم خیلی از دوستان عنوان کردند چنانچه این اتفاق بیفتد خیلی‌ها سراغ آن خواهد آمد. در ایران اطلاعات شامل نام، حساب و کدملی می‌شوند.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،محسن قادری از سال 1393 سکاندار شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی یا شاپرک شد. وی که مدرک کار‌شناسی ارشد خود را در رشته برق و مهندسی کامپیو‌تر از دانشگاه ایالتی ممفیس آمریکا دریافت کرده علاوه بر سوابق اجرایی و مدیریتی دارای 4 اختراع در حوزه فناوری نیز هست.
برای همین موضوع سعی کردیم که پای صحبت محسن قادری در رابطه با کم و کیف کارت‌خوان‌ها و همین‌طور حصول اطمینان از رعایت استانداردها و کاربری بهینه آن‌ها بنشینیم. وی در این گفت‌وگو اظهار داشت که کار درست این است که کارت‌خوان‌ها توسط فروشگاه‌ها خریداری شوند. از نظر قادری این موضوع باعث می‌شود که دیگر شاهد پدیده‌ای تحت عنوان 10 عدد POS در یک فروشگاه نباشیم. همچنین محسن قادری در این گفت‌وگو تاکید دارد که بانک‌ها نباید پزها را به عنوان یکهدیه به فروشگاه‌ها تقدیم کنند. لازم به ذکر است که در بخش های پایانی این گفت و گو محسن قادری به جای پرداختن به موضوع اصلی اقدام به فرافکنی و همین طور متهم کردن خبرنگار به بی اطلاعی می کند که می توانید مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
* کسی که بخواهد کارتخوان بگیرد باید اطلاعات خود را به درستی ثبت و وارد نماید؟
بله، تا بتواند فعال شود، اگر اطلاعات درست نباشد روندهای بعدی کار انجام نمی‌شود و درنهایت از فرستاده شدن کار به خدمات جلوگیری می‌شود و نمی‌توان آن را وارد سیستم کرد، درواقع همان مراحل ابتدایی کار متوقف شده است.
*شخصی که می خواهد کارتخوان دریافت کند در چه قسمت‌هایی می‌توانند تقلب انجام دهند؟
به دلیل این‌که استعلام صورت می‌گیرد پذیرنده نمی‌تواند تقلب کند و باید از کدملی و نام خودش استفاده کرده و تمام اطلاعات اعم از آدرس، کدپستی و… که استعلام می‌شوند باید مربوط به خود شخص باشد. آدرس، کدپستی و… همه استعلام می‌شود، البته در حال حاضر کدپستی هنوز کامل نیست.
*آیا اطلاع دقیقی در رابطه با مراکز صنفی و فروشگاه‌ها دارید؟
می‌توانیم این اطلاعات را به دست بیاوریم.
*می توانید اعلام کنید که تعداد آن‌ها چند تا است؟
عنوان کردن آن امکان‌پذیر نیست، اکنون تمرکز ما روی کدپستی‌های دارای مشکل است، زیرا در بعضی از جاها مانند کیش همه دارای کدپستی نیستند. این مساله‌ای است که باید حل شود.
*آیا با این تعاریف شما می‌دانید هر پست دقیقا کجاست؟
اگر در همه‌جا کدهای پستی صددرصد دقیق بود، کسب چنین مواردی به راحتی امکان‌پذیر بود، اما الان متاسفانه کدپستی‌ها کامل نیستند.
*آیا می‌توان گفت هویت شخص بیشتر از هویت محل مدنظرتان است؟
در ارتباط با محل اقداماتی صورت داده‌ایم، اگر کدپستی مشخصی وجود نداشته باشد حتما کد شهر و استان باید درست باشد.
*از میزان درصد تعداد posهای اصناف آگاهی دارید؟
بله، می‌دانیم در هر صنف چند POS وجود دارد.
*می دانید ضریب خطای اطلاعات چه‌قدر است؟
94درصد از کدهای صنفی درست هستند. امسال هم قرار بود 20درصد کد صنفی پرتراکنش ایجاد شود. لازم است به پیچیده بودن کار توجه داشته باشید. کدصنفی منطبق بر کد استاندارد دنیاست، ما حتی در رابطه با سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های غذایی می‌دانیم چند پایانه وجود دارد.
* در رابطه با میزان دقیق آن‌ها اطمینان کامل دارید؟
از طریق سیستم موجود استعلام می‌کنیم، dataی دیگری وجود ندارد، همین‌طور نمی‌توانید بگویید سیستم ما درست کار نمی‌کند چون نمی‌تواند این‌طور باشد. ما در ابتدا فرمت dat
a basها را در PSPها و پایگاه‌های اطلاعاتی یکسان می‌کنیم به‌این‌ترتیب ابتدا کدملی، سپس فروشگاه و پس از آن پایانه‌ها تعریف شده و به PSPهای مربوط به خود متصل می‌شوند. همچنین همه باید دارای فرمت یکسانی باشند که از طریق تغییرات اساسی این اتفاق افتاده است، در مرحله بعدی هم روی محتوای کار کرده‌ایم.
*آیا مطلع هستید که در چه فروشگاهی ــ مثلا سوپرمارکت‌ها ــ بیشترین پایانه وجود دارد؟
خیر، صنف‌ها برای ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. بدیهی است که تا درست نشدن زیرساخت‌ها نمی‌توان به کارهای دیگر پرداخت. در این رابطه ما دارای پایه نظارت هوشمند هستیم، به‌طوری که دو ماه اول کار 350هزار پایانه را غیرفعال کرده‌ایم از طریق پایگاه اطلاعاتی متوجه شدیم این پایانه‌ها دارای اطلاعات نیستند، بنابراین به آن‌ها ابلاغ شد که در صورت کامل نکردن اطلاعات باید قطع شوند. در حال حاضر هم یک‌سری از این‌ها خودشان وارد پروسه غیرفعال کردن شده‌اند، بدیهی‌ست که تصمیمات ما می‌تواند روی درصدی از جامعه تأثیرگذار باشد، بنابراین بهتر است تصمیمات گرفته شده به صلاح این افراد باشد پس ما از این پروسه‌ها در گرفتن تصمیمات بهتر استفاده می‌کنیم.
*می توانید به ما و خوانندگان محترم بگویید میزان تراکنش هر پایانه چه‌قدر است؟
هیچ کس تا به‌حال این پایگاه اطلاعاتی را نداشته زمانی‌که بنده این کار را انجام می‌دادم خیلی از دوستان عنوان کردند چنانچه این اتفاق بیفتد خیلی‌ها سراغ آن خواهد آمد. در ایران اطلاعات شامل نام، حساب و کدملی می‌شوند.
*این اطلاعاتی است که تمام جهان از آن برخوردار هستند و خیلی عجیب و غریب نیست؟!
کجای جهان این‌طور است؟ باید این را هم در نظر بگیرید که خبرنگاران در جاهای دیگر خبرهایشان زاویه‌دار نیست و بررسی دقیق انجام می‌دهند.
*البته قصد بنده از این صحبت که در همه‌جای دنیا انجام می‌شود این است که شما کار درست و ارزشمندی انجام داده‌اید، نه این‌که عجیب و پوچ است، بلکه صحبت روی درست و غلط بودن آن است.
هدف ما پیاده‌کردن استانداردهاست و طبیعی است که در این زمینه باید کاری انجام دهیم که قابل دفاع و دارای پایه مشخص باشد. دقت کنید که پرداخت و بانکداری الکترونیک هم جزو اختراعات ما نبوده بلکه تجربیات دیگران ما را به این سمت برده است، پس دلیلی ندارد چرخی که ساخته شده دوباره اختراع شود. برای تمام این اختراعات قبلی راهکارها و تصمیماتی در قبال مشکلات گرفته شده، حال اگر راه انتخاب‌شده براساس مسائل کشور باشد مساله‌ای جداست که می‌توان آن را تشخیص داد، اما دلیل دیگر این تصمیم‌گیری‌ها ربطی به کشور و منطقه ندارد به فرض مثال زمانی که از امنیت صحبت می‌کنیم مساله‌ای سراسری است، بنابراین وقتی کاری درست انجام شده است دلیل ندارد آن را دستکاری کنیم.
*استفاده شما در گام بعدی از این اطلاعات چه خواهد بود؟
طبیعتاً بر این اساس به سمت مراحل بعدی خواهیم رفت که ما سامانه پایانه‌های فروشگاهی را در نظر داریم و شاخص‌های‌مان در رابطه با پایانه‌ها کم‌کار است، البته اذعان دارم که دلیل چنین مشکلاتی خارج شدن از استاندارد است. قبلا هم اشاره کرده‌ام که این قطار از ریل خارج شده و ما سعی داریم قضیه را به نوعی دیگر حل کنیم. اگر مانند خارج از ایران کارمزد پرداخت می‌شد با چنین مشکلاتی روبه‌رو نبودیم. کار درست این است که کارت‌خوان‌ها خریداری شوند، مگر صندوقی که پول داخل آن گذاشته می‌شود خریداری نمی‌شود؟ دستگاه‌های پایانه فروش هم مانند صندوق‌های الکترونیکی هستند که پول‌ها داخل آن گذاشته می‌شود، بنابراین کارت‌خوان‌ها نیز باید خریداری شوند و درصورتی‌که این اتفاق می‌افتاد ما با پدیده‌ای تحت عنوان 10 عدد POS در یک فروشگاه روبه‌رو نبودیم.
*در حوزه پرداخت این مدل کسب‌وکار در نظر گرفته شده، بانک به زیرمجموعه خود عنوان می‌کند که مشتریان می‌توانند به صورت رایگان از این خدمات استفاده کنند، چرا چنین مدل کسبوکاری پیش گرفته نمی‌شود؟
شما عنوان کردید ما راه درست را می‌رویم، پس این سوال درستی نیست.
*بله روندی که شما می‌فرمایید در دنیا استاندارد است، اما در ایران می‌تواند مدل دیگری اتخاذ شود.
مشکلی نیست، پیگیری این مدل یعنی هر کسی تقاضای پایانه می‌کند و متعاقبا با تعدد پایانه در فروشگاه‌ها روبه‌رو خواهیم شد که تحت عنوان معضل با آن روبه‌رو هستیم.
*اما از نظر بانک چنین روندی ایراد ندارد و شما هم با موجودیت دستگاه‌ها در فروشگاه مشکلی ندارید، تنها صحبت‌تان این است که باید شناسنامه‌دار شوند و شما به‌عنوان ناظر از آن‌ها مطلع باشید؟
مقام معظم رهبری امسال را سال اقدام و عمل ناگذاری کرده‌اند در صورتی که ما پایانه‌ها را وارد می‌کنیم و به‌هیچ‌وجه تولیدی نیستند. این خرید از طریق ارز انجام می‌شود و این نوع خارج شدن ارز کار درستی نیست.
*ارز خارج می‌شود اما مابه‌ازای به دست‌آمده آن هم قابل توجه است؟
زمانی که پایانه بلااستفاده در گوشه‌ای افتاده باشد چیزی به دست نیامده است.
* کل ارزی که برای ورود پایانه به کشور هزینه می‌شود در مقایسه با ارقامی که بی‌دلیل از کشور خارج می‌شوند به حساب نمی‌آید. می‌توانید بگویید به‌طور متوسط چه میزان هزینه می‌شود؟
150 دلار.
*آیا می‌توانید تعدادی که غیرضروری بوده‌اند را بگویید؟
در‌حال‌حاضر اطلاعات اینچنینی در دست نیست، حتی در رابطه با اصناف هم نمی‌دانیم چند صنف وجود دارد. به عقیده بنده مشکل همین است، اگر شما هم معتقد هستید نیازی نیست این‌قدر راجع به آن بنویسید.
*مساله آنقدر بزرگ نیست که چیزی راجع به آن نوشته شود، طی هفت سال 750 میلیون دلار هزینه شده که 100میلیون دلار می‌شود و در مقایسه با رقم‌های دیگر اتلاف شده به حساب نمی‌آید. به عنوان مثال، می‌توان میزان خودروهایی را در نظر گرفت که به کشور وارد می‌شوند. به عقیده بنده کاری که این‌جا انجام می‌شود به قدری بزرگ است که نباید به عدد آن فکر کرد. کسبوکاری که در ایران مرسوم است این‌گونه شکل گرفته، می‌توان این کسب‌وکار را به سمتی سوق داد که موفق باشد و به نوعی بومی‌سازی صورت گیرد.
این صحبت درست نیست که بومی‌سازی کرده‌ایم و به این صورت درآمده است.
*به هر حال ساختار بانکی ما به این سمت رفته است.
ساختار بانکی در این‌جا محل بحث نیست.
*پس دلیل افتادن چنین اتفاقی چیست؟
به دلیل این‌که در مساله کارمزد از ابتدا همین روند را پیش گرفته‌ایم.
*باید به این دقت داشت که بانک تمایلی به دریافت کارمزد ندارد.
اما باید دید چرا نمی‌خواهد کارمزد دریافت کند.
*به هر حال پایانه متعلق به بانک است و تمایل دارد رایگان ارائه دهد.
اگر مغازه‌داری که پول متعلق به خودش است را در نظر بگیرید، حتماً در انتهای سال سود خود را برآورد خواهد کرد و مبنای تصمیم‌گیری آن مغازه‌دار برای خرید چراغ، بوق و وسایل دکور مغازه هم در زمره این برآورد سالانه قرار می‌گیرد، اما اگر سود کم باشد نمی‌تواند چنین کارهایی انجام دهد، بنابراین اگر ملاک اول مدیریت‌ها براساس دوام بانک بود آیا فکر می‌کنید باز هم همین تصمیمات گرفته می‌شد؟
*به‌هر‌حال با توجه به تشخیص مدیریت بانک سود و زیان برعهده بانک است.
این یک عقب‌ماندگی است که باید به طریقی جبران شود. در غیر این صورت از ابتدا از پذیرنده برای سرویس کارمزد دریافت می‌شد و پذیرنده هم پرداخت می‌کرد، همان‌طور که در سیستم بانکداری الکترونیک اتفاق افتاد. به دلایل متعدد که مثلاً یک‌سری سیستم متمرکز نداشتند، عقب افتادند، حساب جاری سوری ایجاد کرده بودند و… اما به دلیل عقب‌ماندگی موفق به جذب منابع نشدند و چون بنا بر راحتی مشتریان بود آن‌ها می‌توانستند به هر جایی مراجعه کرده و پول خود را برداشت کنند و به حساب خود دسترسی داشته باشند. بنابراین منابع به جای دیگری رفت و مجدداً برای جذب منابع کارمزد حذف شد، مستحضر هستید که حذف کارمزد به دلیل رکود نبوده است.
*اما صحبت سر این است که بانک به عنوان صاحب کارتخوان تشخیص به انجام چنین کاری داده است؟
نیازی به تشخیص نیست، در این‌جا عقب‌ماندگی جبران شده است و اشتباه است و بانک‌ها متضرر شده‌اند.
*در صورتی که متضرر شده بودند این روند ادامه پیدا نمی‌کرد و منجر به جمع‌آوری دستگاه‌ها می‌شد؟!
خیر، این اتفاق نمی‌افتاد.
*اما این کسب‌وکار می‌چرخد و PSPها، بانک‌ها و… راضی هستند.
مصداق راضی بودن کجاست؟
*صحبت آن‌ها این است که اگر شاپرک ایرادات خود را متوقف کند، آن‌ها می‌توانند به کار خود ادامه دهند.
شاپرک بازوی نظارتی و انضباطی است و باید نظارت کند.
*شما به هر دلیلی نظارت می‌کنید و درست است، اما نظر بانک این است که ایرادات فراتر از نظارت از طرف شما وارد نشود و آن‌ها به کار خود ادامه دهند.
اما از صحبت‌های شما مشخص است که هیچ اطلاعی در این زمینه ندارید.
*شما به عنوان ناظر، نظارت انجام می‌دهید که از نظر آن‌ها به نوعی ایرادهای بیش از حد و عملا دخالت است؟
بنابراین نظر شما این است که ما دخالتی نداشته باشیم و آن‌ها هر طور که تمایل داشتند کار کنند؟
زمانی که شما به یک خیابان ورود کنید، پلیس به شما اخطار خواهد داد. نمی‌توانید بگویید که چون می‌خواهم دیر سر کار برسم این کار را می‌کنم و اگر پلیس جلوی شما را نگیرد به کارتان خواهید رسید، آیا چنین درست است؟ حتی مثال دیگری می‌توانم بزنم که چرا کمربند ایمنی می‌بندید و چرا بومی‌سازی شده است؟ قبلا این کار را نمی‌کردیم و خیلی راحت رانندگی می‌کردیم و حال مهم نبود چه اتفاقاتی می‌افتد.
*در راهنمایی رانندگی الزام شد و همه رعایت کردند، اما در کسب‌وکار الزام انتظامی صورت نگرفته است؟
چه کسی می‌گوید که ضرورت آن ایجاد نشده؟ در ایران به صورت بومی جا افتاده بود که از کمربند استفاده نشود و با دخالت پلیس اجباری شد. در این‌جا هم می‌توان الزام ایجاد کرد.
*اما در کسب‌وکار نیازی برای این ضرورت احساس نمی‌شود.
آیا این‌طور نیست که راننده از نبستن کمربند راضی‌تر بود؟
*اما وقتی بانک‌ها تمایلی به دریافت کارمزد ندارند نمی‌توان اجبار کرد.
مهم نیست که تمایل ندارند به ما هم ارتباطی ندارد، اما نباید تکراری باشد. من برای شما مثال زدم بانک مرکزی می‌گوید که چنین اتفاقی بیفتد، راننده نمی‌تواند در مقابل پلیس بگوید که تمایل دارد چه کاری را انجام دهد.
*جنس مثالی که می‌زنید با موضوع مورد بحث متفاوت است.
تفاوتی ندارد، در دو طرف مقام ناظری وجود دارد و کسی که باید کار را انجام دهد.
*نبستن کمربند خطرناک است، در حالی که پایانه یک عنصر بی‌خطر است؟
اصلاً این‌طور نیست، مگر هر چیز که بی‌خطر باشد خوب است در این‌جا اتلاف منابع صورت می‌گیرد.
*در مثالی که شما می‌زنید جنس موضوع تخلف است اما گذاشتن مثلا 5 پایانه روی میز فروشگاه تخلف به حساب نمی‌آید.
در صورتی که دستگاه‌ها خریداری شوند اشکالی ندارد و صاحبان فروشگاه می‌توانند تمایل به دریافت هر تعدادی داشته باشند.
*بانک تمایل دارد این پایانه را هدیه دهد در هر صورت پایانه متعلق به بانک است و می‌تواند برای آن تصمیم‌گیری کند.
چه هدیه‌ای؟ بانک تحت عنوان و متعلق به کسی است. باید دید سهامداران بانک چه کسانی هستند مثلا بنده به عنوان حسابدار بانک راضی به چنین کاری نیستم، دلیلش این است که پول خود را در بانک سپرده‌ام و این پول صرف هزینه بیهوده شده است.
*نمی‌توانید هم سپرده‌گذار باشید و هم سهامدار.
فرض کنید سپرده‌گذار هستم.
*اگر شما پولی در حساب بگذارید در مقابل سود آن پرداخت خواهد شد.
اما اگر خطاهای نامبرده انجام نشود سود بیشتر خواهد بود، در صورتی که الان مجبور هستم به همین میزان کفایت کنم، اگر منطقی وجود داشته باشد حتماً پذیرفته خواهد شد.
*باید به منطق بازار نگاه کرد، نظام پرداخت ما این‌گونه است که بانک پایانه را به صورت رایگان در اختیار فروشگاه قرار دهد.
یکی از دلایل ایجاد شاپرک این بود که پایانه‌های فروشگاهی را ساماندهی کند.