داستان نصب اولین ATM در کشور به روایت پدر خودپرداز ایران

شاید وی را بتوان تاریخچه ای از  بانکداری الکترونیک نامید به همین جهت همواره گفتگو با وی شنیدنی و جذاب و خودبخود طولانی است. به همین جهت در زیر بخش اول گفتگو با پدر خودپرداز ایران امده و بخش دوم متعاقبا روی خروجی سایت قرار خواهد گرفت. بخش دوم گفتگو درباره تاریخچه  شتاب و ویست ها است که طبعا بسیارخواندنی تر از قسمت اول خواهد بود.

 **********************

 شما کسی هستید که اولین عابر بانک را در ایران نصب کرده اید،پروژه نصب اولبن خودپرداز چگونه کلید خورد؟

بله همانطور که گفتید من و همکارانم اولین ATM در ایران را در بانک سپه سال 71نصب کردیم.در آن موقع بنده در بانک سپه مسئول بودم که مدیرعامل وقت به من اعلام کرد می‌خواهیم دستگاه ATM نصب کنیم و من گفتم ATM چیست گفت همان دستگاه‌هایی که کارت را داخلش می‌گذاری و پول دریافت می‌شود.

داستان ورود این خودپردازها چگونه بود؟

اوایل سال 71 شرکت ایران ارقام 12 دستگاه ATM  به هدف فروش به بانک ملت وارد کرده بود. در آن زمان سهامدار عمده این شرکت بانک ملت بود اما بانک ملت گفته بود نمی‌خواهیم. آقای حقانی که در آن زمان مدیرعامل شرکت ایران ارقام بود با آقای ابوالقاسم جمشیدی (مدیرعامل بانک سپه) جلسه‌ای برگزار می‌کند (ما هیچ نقشی در این قضیه در آن زمان به عنوان یک کارشناس نداشتیم) آقای حقانی در این جلسه دوستانه به آقای جمشیدی می‌گوید من 12 ATM برای بانک ملت آوردم ولی بانک ملت نخواسته آقای جمشیدی هم بدون هماهنگی با کارشناسان بانک قبول می‌کند همان شب آقای جمشیدی با رئیس تدارکات بانک سپه تماس می‌گیرد و دستور می‌دهد هماهنگی‌های لازم برای این کار انجام شود بدین ترتیب اقای جمشیدی به من گفتند که ما ATM خریداری کردیم بدون اینکه بدانیم چه نرم‌افزاری دارد.

خودپردازهای آن زمان با اکنون چقدر تفاوت داشت؟

 در آن زمان خود ATM، بلک فاست  و نسل دوم بود و PC ویت نبود، PC ویت یعنی اینکه روی دستگاه ویندوز وصل است و این PC همه‌چیز را کنترل می‌کند و در واقع ما با یک دستگاه کاملا استاندارد سروکار داریم اما دستگاهی که ما در آن زمان خریداری کردیم بلک فاست روی آن بود.

پس نصب اولین خودپرداز در نخستین بانک ایرانی یک سعادت اجباری بود؟

بله تقریبا! در هر حال  ما به سمت اجرای کار حرکت کردیم آقای عبدالله کسروی که بسیار توانمند هم هست مدیر فروش و مشتریان شرکت ایران ارقام بود که تماس گرفتم و با وی مشورت کردم و بدین‌ترتیب با تلاش‌هایی که صورت گرفت حدود چهارماه طول کشید که ما دستگاه ATM را راه‌اندازی کردیم در آن زمان سوئیچ ما روی ماشین 386 بود سیستم عاملی که روی آن متصل بود cdos بود که 12 ATM به آن متصل شده بود. همچنین همزمان برای دریافت خط به مخابرات مراجعه کردیم و در آنجا متوجه شدیم که بانک سپه از زمان قبل از انقلاب (رضاشاه) بین شعب و مرکز یک تعداد خط مستقیم داشته است. بدینشکل مودم‌های دو خطه که به صورت فول دوبلکس کار کند و در یک آن پیام بتواند برود و بیاید ایجاد شد و بدین‌ترتیب شعب مرکزی را سریع راه‌اندازی کردیم.

مشکلات در این میان چه بودند؟

مشکلاتی هم در این زمینه وجود داشت زمانی که به طور مثال درشعبه تجریش ATM  نصب کردیم اینها در مرکز مخابراتی سر سوئیچ‌ها را در می‌آورند و سیم‌ها را بهم وصل کرده و چسب می‌زدند اینها بعد از یک مدتی زنگ می‌زد و اکسید می‌شد که ما به تجربه یاد گرفته بودیم که یکسری کابل‌های زمان رضاشاه است که از بلوک شرق خریداری شده بود که بسیار آسیب‌پذیر بوده است در نتیجه بعد از مدتی به غیر از حدود دوازده تای اول مودم ایرانی جهت حمایت از تولید داخلی خریداری کردیم.

ATM ها اولین بار چقدر پرداخت داشتند ؟

در آن زمان برای هر ATM اسکناس‌های هزار تومانی و پانصد تومانی و 100 و 200 تومانی می‌گذاشتیم و هر باکس 2 هزار تا پول جا می‌گرفت و حدود سه میلیون و ششصد هزار تومان ماکسیمم پولی بود که می‌توانست در هر ATM قرار بگیرد و هر نفر که برای دریافت پول مراجعه می‌کرد می‌توانست 30 هزار تومان پول  دریافت کند (سقف آن 30 هزار تومان بود).

بنابراین اولین کارتهای نقدی پلاستیکی هم در بانک سپه صادر شده؟

 اولین کارت‌های بانکی ATM برای مدیرعامل و اعضا هیات‌مدیره و مدیران بانکی بانک سپه ارائه شد و اولین کارت الکترونیکی هم برای خودم صادر شد. البته بانک تجارت هم عابربانک گذاشت اما برای عموم نبود و و کارتی که کاربرد عمومی داشته باشد صادر نکرد بنابراین اولین عابربانک و کارت ATM توسط بانک سپه در ایران صادر شد.

نحوه صدور کارت چگونه بود؟

ابتدای کار روزی 50 تا کارت صادر می شد چون  دستگاه صدور کارت الکترونیکی نبود و بیشتر دستی بود و باید حروف و شماره کارت دستی ایجاد می‌شد اما با افزایش کارت متوجه شدیم که دیگر دستی پاسخگو نیست از دستگاه دیتا کارت استفاده کردیم که ساعتی حدود 300 کارت می‌زد برای شعبه هم جایزه گذاشته بودیم و تشویقشان می‌کردیم چند تا مصوبه خوب هیات‌مدیره صادر کرد یکی اینکه شعبه‌ای که کارت را صادر می‌کند این حساب جزو سپرده‌های آن محسوب می‌شود و مانده این حساب جزو سپرده‌های شعبه صادرکننده محسوب می‌شود یکسری جوایز دیگری هم بود که خیلی مورد استقبال قرار گرفت و باعث شد به روزی 300 کارت برسد.البته دستگاههاعملکرد فیزیکی خوبی داشتند و می‌توان گفت با توجه به پول‌های آن زمان به لحاظ عملکردی تفاوتی با امروزی‌ها نداشتند.

اولین ATM بین شهری در ایران چه زمان راه اندازی شد؟

اولین ATM نت وورک (network) بین شهری ایران در بانک سپه سال 72 در اصفهان راه‌اندازی شد. در نهایت ما تا سال 73 حدود 52 دستگاه  ATM راه‌اندازی کردیم .ذکر این نکته هم ضروری است که در آن زمان هیچ‌کس نمی‌دانست سوئیچ یعنی چه یا نرم‌افزار این دستگاها چه ساختاری دارد و ما در ابتدای امر  در حدود سه ماه روی  ATMها بدون کمک از نیروهای خارجی و با توان داخلی کار کردیم تا آنها را راه‌اندازی کردیم.

استقبال مردم چطور بود؟

خیلی خوب استقبال شد به خصوص افراد متخصص و فنی.

اولین کارت‌ها برای چه کسانی صادر شد؟

مشتریان اغلب از طرف خود شعبه‌ها معرفی می‌شدند اغلب افراد متخصص و فعالان بانکی بودند ومی‌توان گفت طبقه متوسط در آن زمان خیلی استقبال می‌کردند.اوایل که کارت صادر می‌کردیم برای اینکه مقرون به صرفه باشد دستگاه اتوماتیک نبود.

بعد از سپه چه بانکی شروع به نصب عابربانک کرد؟

اولین بانکی که پس از سپه وارد حوزه ATM شد بانک ملی بود حدود سال 77 به عبارتی بانک سپه حدود 7 سال هیچ رقیبی نداشت البته بانک ملت 20 تا ATM آورد اما به هر دلیلی متوقف شد.

ATMها الان هستند یا عوض شدند؟

حدود دو سال پیش عوض شدند چون یکسری سرویس‌ها رانداشتند .

بعد از بانک ملی کدام بانکها شروع کردند؟

  بعد از ملی, ملت و صادرات تقریبا همزمان شروع کردند و البته به علت ضعفی که در بانک سپه وجود داشت همه از بانک سپه جلو افتادند. مدیریت‌های IT سپه به هر دلیل خیلی فعال عمل نمی کردند مدیریت فعلی IT بانک سپه ظاهرا تا حدودی قصد دارد فعال عمل کند ولی واقعیت این است که بانک سپه از سال 73 که صدر IT بانک‌ها بود آنچنان که باید فعال عمل نکرد در حالیکه می‌توانست پیشرو باشد البته تا سال 78 توسعه کمی خوبی داشت به طور مثال حساب جاری طلایی بانک سپه در سال 73 راه‌اندازی شد در حالیکه تا آن زمان هیچ بانکی این حساب را نداشت حتی تا آن زمان هیچ بانکی به فکر سیستم متمرکز نبود.

چرا بانک های دیگر پیش افتادند؟

بانک سپه تا سال 78 در راس بانکداری الکترونیک بود و افول آن از سال 78 شروع شد چون به هر حال در حوزه IT بانک اشتباهاتی رخ داد بانک‌های دیگر از تجربه بانک سپه استفاده کردند و کمتر اشتباه کردند اما بانک سپه غفلت کرد که البته به نظر میرسدحدود 6 ماه است که با مدیریت جدید IT فعالیت هایی کارهایی در حال انجام  است.

ادامه گفتگو متعاقبا منتشر خواهد شد……