تفاوت‌های کلیدی بانکداری مجازی با بانکداری اینترنتی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،چند سالی از همگانی شدن خدمات بانکداری الکترونیک در کشور می‌گذرد. شواهد نشان می‌دهد مردم از این شیوه بانکداری استقبال کرده‌اند.

درحالی‌که بانکداری الکترونیک روند رو به رشدی در کشور داشته، طی یکی دو سال اخیر بحث جدیدی در زمینه بانکداری به‌عنوان بانکداری مجازی مطرح شده که با ابهامات و نواقص فراوانی هم روبه‌رو است. با وجود اظهارات که از زبان مسوولان شنیده می‌شود، همچنان ابهاماتی در خصوص مکانیزم این بانک‌ها و چگونگی فعالیت آنها در چارچوب بانکداری اسلامی رایج در کشور وجود دارد و اساسا مشخص نیست این بانک‌ها به‌صورت مستقل فعالیت خواهند کرد یا در دل بانک‌های موجود و فعال کشور. برای آشنایی بیشتر با نظام بانکداری مجازی، مزایا و چالش‌های پیش روی این بانک‌ها را در ایران مورد بررسی قرار داده‌ایم.

تفاوت بانکداری مجازی با بانکداری اینترنتی

طی رویکردی که در چند سال اخیر و با استفاده از بستر اینترنت و با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژیک در زمینه ارتباطات حاصل شده، تمامی بانک‌های معتبر جهان به ارایه خدمات خود از طریق اینترنت مبادرت ورزیده‌اند. برای ارایه خدمات بانکداری اینترنتی دو رویکرد ثبت شده که در زیر به آنها اشاره می‌شود:

– بسیاری از بانک‌ها و موسسات اعتباری هم‌اکنون در حال ارایه خدمات بانکداری اینترنتی هستند. این نوع بانکداری امکان انجام تراکنش را، هم به‌صورت حضوری و هم به‌صورت غیرحضوری و با استفاده از بستر اینترنت و موبایل فراهم می‌کند. فرد می‌تواند به حساب بانکداری اینترنتی خود در هر ساعت از روز یا شب دسترسی یابد. همچنین می‌تواند امور بانکی خود را از طریق موبایل و لب‌تاپ در یک هتل یا از طریق کامپیوتر شخصی خود در خانه انجام دهد.

– نوع دیگری از بانک‌ها که خدمات بانکداری اینترنتی ارایه می‌دهند «بانک‌های مجازی» هستند که تنها از طریق اینترنت و موبایل با مشتریان خود در ارتباطند. با انتخاب این بانک‌ها مشتریان نیازی به مراجعه فیزیکی به شعبه و گشایش حساب ندارند. کارمزد این بانک‌ها به نسبت سایر بانک‌ها بسیار کمتر است زیرا هزینه‌های جانبی آنها به‌دلیل عدم وجود ساختمان‌های فیزیکی بسیار پایین است. این بانک‌ها بانک‌های مجازی نامیده می‌شوند. فرد می‌تواند از طریق بانک‌های مجازی خدمات متنوعی مانند انواع تراکنش را انجام داده یا به‌صورت مستقیم هزینه قبوض را از حساب جاری یا پس‌انداز خود پرداخت کند که مسلما باعث کاهش هزینه‌های جانبی می‌شود. وجوه می‌توانند از حساب جاری فرد به حساب پس‌انداز وی انتقال یابند یا بالعکس.

بانکداری مجازی و مزایای آن

– تسهیل در افتتاح حساب بانکداری اینترنتی

افراد به‌راحتی می‌توانند در منزل خود از طریق تکمیل فرم مورد نظر در سایت گشایش حساب کنند. برای دسترسی  به حساب لازم است افراد اطلاعات امنیتی مانند ‌پسورد و نام کاربری خود را وارد کنند.

– کاهش هزینه‌های بانکداری اینترنتی

ساختمان و تشکیلات کمتری در این نوع بانکداری لازم است. همچنین کاهش پرداخت حقوق کارکنان، هزینه‌های بانک را سرشکن می‌کند. کاهش هزینه‌ها به این نوع بانک‌ها اجازه می‌دهد نرخ سود بالاتری به حساب‌های سپرده خود تخصیص دهند. همچنین کارمزد خدمات در این شیوه کاهش می‌یابد. حتی بانک‌های فیزیکی نیز با ارایه خدماتی همچون کارمزد رایگان برای پرداخت قبوض به‌صورت آنلاین، باعث تشویق مردم به استفاده از این شیوه بانکداری می‌شوند.

– تسهیل در انتخاب بهترین بانک

مقایسه بانک‌ها به‌صورت آنلاین بسیار سریعتر و راحتتر است. فرد می‌تواند به‌سرعت تعرفه وام‌ها، سود سپرده‌ها یا در صورت وجود، نرخ سود کارت اعتباری خود را مشاهده و بهترین بانک را انتخاب کند.

– رفع مشکل برگشت چک

مشتری می‌تواند حساب آنلاین خود را در هر زمان از روز یا شب کنترل و موجودی حساب خود را دنبال کرده و بفهمد که کدام چک‌ها در چه زمانی تسویه شده‌اند و از واریزهای خودکار، پرداخت‌ها و زمان آنها مطلع شود. تمام این موارد تنها با دسترسی به سایت بانک و چند کلیک امکان‌پذیر می‌شود.

– حفظ موازنه حساب با استفاده ازکامپیوتر و صورتحساب ماهانه

اطلاعات دانلود شده روی نرم‌افزارهایی مانند Microsoft Money و Quiken به کاربر اجازه می‌دهد تا به‌راحتی و تنها با چند کلیک کسری حساب خود را جبران کند. راحتی دسترسی به اطلاعات آنلاین به فرد کمک می‌کند تا به‌راحتی پول خود را سرمایه‌گذاری یا دنبال کند. حساب اینترنتی حتی قابلیت آنرا دارد که به مشتری کپی‌هایی از چک‌هایی که هر ماه می‌نویسد را نمایش دهد.

– امکان کنترل آنلاین وضعیت امنیتی حساب

توانایی بازبینی حساب فرد در هر زمان، امکان ردیابی فعالیت‌های کلاهبرداری را قبل از آنکه خسارتی به بار آید راحتتر می‌کند. به‌محض آنکه فرد به حساب خود وارد شود، به‌سرعت متوجه تغییرات در حساب خود می‌شود. اگر وجهی از حساب شخص برداشت یا چکی نوشته شده باشد که فرد می‌داند آن را ننوشته است، به‌سرعت قابل مشاهده بوده و فرد به سرعت نسبت به بررسی آن اقدام می‌کند. این امر برخلاف بانکداری سنتی است که شخص بایستی منتظر بماند تا بعد از گذشت زمانی طولانی تنها سرنخی از وقوع کلاهبرداری را مشاهده کند.

– تسهیل در ارایه خدمات بانکی به مشتریان

بانکداری مجازی انجام معامله را به نسبت آنچه در بانکداری سنتی پیشنهاد می‌شود، تسهیل می‌کند. مشتری نیازی به تبعیت از محدودیت‌های دست و پاگیر زمانی بانکداری سنتی ندارد. حتی هنگامی که در محل کار است نیازی نیست محل کار خود را برای انجام کارهای بانکی ترک کند.

چالش‌های بانکداری مجازی

بانکداری مجازی کامل (صرف) نوعی از بانکداری مجازی است که بانک فاقد هرگونه شعبه یا مکان برای مراجعه حضوری مشتریان است. بر همین اساس در این بخش چالش‌هایی که بانک‌های صرفا مجازی در سطح دنیا با آن روبرو هستند بررسی شده است.

مشکلات بستر اینترنت با توجه به وجود مشکلاتی در سرعت بستر اینترنت و برخی قطعی‌ها، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی بانک‌ها برای ارایه یک سرویس پایدار و مطمئن که مورد استقبال مشتریان قرار گیرد، مشکلات اینترنت است. لذا پیشنهاد موکد آن است که بانک‌ها با مذاکره با نهادهای نظارتی و حاکمیتی سرویسی پایدار را برای مشتریان بانکداری مجازی خود اخذ کنند که تحت هیچ شرایطی دچار قطعی یا کندی نشود.

عدم وجود ساختار فیزیکی در این نوع بانکداری، به‌جز تعداد معینی از پرسنل جهت پیگیری موارد خاص، هیچ‌گونه ساختار فیزیکی جهت مراجعه مشتریان پیش‌بینی نشده و تمامی خدمات بانکداری صرفا از طریق اینترنت قابل انجام هستند. بنابراین در هنگام بروز مشکلات، کافی است مشتری به‌جای مراجعه به بانک، اقدام به تماس آنلاین یا تلفنی با کارمندان بانک کند. در این نوع بانکداری دستگاه‌های ATM به‌طور معمول وجود ندارد تا جایی‌که بانک‌های صرفا مجازی عموما در پی توافق با بانک‌های فیزیکی دارای ATM هستند تا استفاده از آنها را برای مشتریان خود امکانپذیر کنند. گزینه دیگر برای دریافت پول نقد از حساب مجازی، انتقال وجه از این حساب به حساب بانکی فیزیکی و سپس استفاده از ATM آن بانک جهت دریافت پول است.

دریافت وجه نقد از بانک‌های مجازی موضوع دیگر واریز وجه به حساب مجازیست که از روش‌های مختلف قابل انجام است. از آنجایی‌که در بانکداری مجازی امکان مراجعه فیزیکی به شعبه وجود ندارد، تمامی انتقال‌ها و واریزها می‌بایست به‌صورت اتوماتیک انجام شود بنابراین استفاده از چک یا پول نقد برای دریافت پول روی این حساب امکانپذیر نیست یا با زحمت همراه است تا جایی‌که برخی بانک‌های مجازی در سطح دنیا جهت کاهش مشکلات مشتریان خود در این زمینه، در پی توافق با بانک‌های فیزیکی، امکان واریز وجه نقد از طریق ATM آن بانک‌ها را به مشتریان خود پیشنهاد می‌کنند.

امنیت چالش اصلی بانکداری مجازی

امنیت یکی از مهمترین نگرانی‌های مشتریان در رویکرد آنها به بانکداری مجازی است اگرچه حتی در بانکداری فیزیکی و بانکداری اینترنتی نیز استفاده از اینترنت و بسترهای مجازی تبدیل به یکی از مراحل غیرقابل اجتناب اجرای عملیات بانکی شده است با این‌حال بانکداری مجازی به‌دنبال حرکت به‌جلو و در نهایت استفاده صرف و مطلق از بسترهای مجازی است.

شیوه‌های امنیتی به‌کار گرفته شده در سیستم بانکداری مجازی

رویکرد بانکداری مجازی برای ایمن کردن اطلاعات مشتری، علمی، منظم و چند لایه است. امن نگه داشتن اطلاعات با به‌کارگیری تکنولوژی‌های مختلف امنیتی آنلاین امکانپذیر است.

اولین دیوار دفاعی مجازی فرایند کدگذاری پیغام‌ها است. طی فرایند کدگذاری، اطلاعات حساس تبدیل به کدهایی می‌شوند که رمزگشایی آنها فقط با استفاده از کلیدهای دیجیتال مخصوص امکانپذیر است.

جهت افزایش امنیت، بهتر است بانکداری مجازی مجهز به پروتکل انتقال پیغام ¹SSL  باشد. این پروتکل که از کلیدهای خصوصی و عمومی مورد تایید استاندارد ²RSA  استفاده می‌کند، قابلیت حمایت از گواهینامه دیجیتال جهت تایید امضای دیجیتال را نیز داراست.

رمز عبور

رمز عبور انتخابی توسط مشتری و تاییدشده توسط بانک بایستی دارای حداقل الزامات امنیتی ذیل باشد که به‌صورت اتوماتیک توسط سیستم کنترل و تنها در صورت تایید سیستم، رمز جهت استفاده فعال خواهد شد.

– حداقل از 7 کارکتر برای رمز عبور استفاده شود

– شامل حروف الفبا و اعداد باشد

– از ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک (aBc ) و کارکترهای خاص مثل ( #،%<&….) استفاده شود

 امنیت موبایل و کامپیوتر شخصی

امنیت لایه‌بندی شده، سطوح مختلف امنیت را در مورد اطلاعات شخصی مشتری به‌کار می‌گیرد و هر سطحی به‌عنوان یک مانع مستقل برای دسترسی به اطلاعات مشتری عمل می‌کند. با استفاده از یک رویکرد مشابه روی موبایل و کامپیوتر شخصی مشتریان، محافظت از فایل‌های شخصی ذخیره شده توسط آن‌ها به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.

پچ‌های مرورگر اینترنت و سیستم عامل

غفلت در به‌روزرسانی سیستم عامل و مرورگر اینترنتی مشتریان بانک باعث می‌شود اطلاعات شخصی روی کامپیوتر مشتری، توسط فرد مخرب مورد آسیب و خطر قرار گیرد.

نرم‌افزارهای ضد ویروس

ویروس‌های کامپیوتری، بدافزارها و تروجان‌ها³ برنامه‌ریزی شده‌اند تا فایل‌های کامپیوتر را خراب کنند و اطلاعات شخصی مشتری را به‌سرقت برند. این برنامه‌ها عموما به‌طور سهوی توسط اپراتور کامپیوتر از طریق مرورگر اینترنت و ایمیل دانلود می‌شوند. برای محافظت کامپیوترها از این نرم‌افزارها برنامه‌های ضد ویروس باید همواره به‌روزرسانی و در مقابل جدیدترین ویروس‌ها مقاوم شوند.

 Firewall شخصی

یک برنامه Firewall شخصی به‌طور فعال، ارتباط اینترنتی کامپیوتر و موبایل مشتری را نظارت و کنترل می‌کند و به‌طور مستمر این ارتباط را به‌منظور توقف برنامه‌های مخرب اسکن می‌کند. برای اطمینان از افزایش امنیت کامپیوتر و موبایل، پیشنهاد میشود مشتریان از برنامه Firewall شخصی ارایه شده از سوی این بانک‌ها استفاده کنند.