بانکداری نوین، بانک های نوین

تجربه سال های گذشته نشان داد که سرمایه گذاری انجام شده در این بخش طی مدت زمان کوتاهی از محل کاهش هزینه های عملیاتی بانک ها و همچنین در آمدهایی که این خدمات جدید برای بانک ها ایجاد کرده بود جبران گردید.

از سوی دیگر نوع ارائه خدمات از ارائه خدمات محلی و داخل یک شعبه به کمک Core banking  به سطح کلیه شعب بانک، از طریق اتصال بانک های مختلف به یکدیگر به ارائه خدمات در همه شعب بانک های همکار و در نهایت با تولد شتاب در سطح کل کشور و کلیه شعب و ابزارهای پذیرش کلیه بانک های عضو شبکه تبادل اطلاعات بانکی (شتاب) گسترش یافت.

این تحول نه تنها باعث شد مشتریان بانک ها رضایتمندی بیشتری پیدا کنند، بلکه نسل جدیدی از خدمات نیز متولد شد که زمینه ساز شروع موج «الکترونیک» مثل دولت الکترونیک، شهروند الکترونیک و … و آماده سازی برای ایجاد سونامی «هوشمند» مثل شهر هوشمند، خانه هوشمند، اداره هوشمند و کسب و کارهای هوشمند شد. در حال حاضر در میانه زندگی الکترونیکی و ابتدای مسیر هوشمند شدن کسب و کارها هستیم.

تجربه قبلی صنعت بانکداری نشان داد که روش های قدیمی نمی تواند در مسیر این تغییرات دوام بیاورد.

 روش های کار، ضوابط و مقررات، رویکردها و نگرش ها به سرعت دچار تحول شدند و بانک هایی که در این مسیر چابک تر بودند توانستند سهم مناسب تری از بازار به دست آورند. فرم های پیچیده و تعدد نسخ کاغذی به تدریج حذف شد. نیاز به وجود مهر شعب بانک روی قبوض شرکت های خدماتی منقضی شد و ارائه خدماتی- که وابسته به پرداخت قبض مشترکین بود – توسط شرکت های خدماتی  بلافاصله پس از پرداخت الکترونیکی مهیا شد.

موج بعدی تغییرات، سازمان بانک ها را هدف گرفته است. بانک هایی که سازمان خودشان را زودتر با نیاز آتی صنعت متناسب سازند می توانند باقی بمانند، بدیهی است اولین گام سرو سامان دادن به شعب سنتی متعدد و پر هزینه است، شعبی که در گذشته نه چندان دور ازدحام و صف های طولانی را شاهد بودند ولی این روزها مراجعات کمتری دارند، طی سال های اخیر مجهز به انواع تجهیزات سلف سرویس شدند و بسیاری از مراجعات به سمت این دستگاه ها هدایت شد. با تنوع پیدا کردن این تجهیزات بانک ها توانسته اند اولین تجربه های شعب بدون کارمند را نیز تجربه کنند. شعبی که در صورت لزوم می توانند حتی ارتباط ارتباط تصویری مراجعه کنند را به مراکزپاسخگویی بانک ها برقرار سازند. این شعب هوشمند نه تنها نوع نگرش به شعب بانک را به کلی متحول کرده بلکه امکان ارائه خدمات متنوع تری را نیز فراهم ساخته است. خدمات ترکیبی، بخصوص راهکارهای مربوط به ارائه خدمات دولت الکترونیک قابلیت ارائه در چنین مراکزی را خواهد داشت. در نتیجه مشتری این امکان را خواهد یافت که با مراجعه به یک مرکز کلیه نیازهای خود را در رابطه باچنین عملیاتی برآورده سازد.

با این اتفاق بانک ها با طیف وسیعی از خدمات و محصولات قابل ارائه روبرو خواهند بود که پرداختن به آن ها ممکن است آن ها  را از مأموریت اصلی بانک که جذب منابع مالی و ارائه تسهیلات مختلف باشد دور کند. به عبارتی بانک های هوشمندتر خواهند توانست بخش هایی از عملیات جانبی خود را که جزو هسته مرکزی این تجارت نمی باشد به خارج از بانک انتقال داده و ضمن متناسب نگه داشتن اندازه بانک و حفظ چابکی با جریان تغییرات و تکنولوژی همسو گردند.

با بررسی فرآیندهای جاری بانک ها می توان فهرست بسیار بزرگی از این عملیات ایجاد نمود. عملیات مرتبط با نگهداری و برقراری خدات دستگاه های سلف سرویس، عملیات مربوط به ارائه تسهیلات خرد و بخصوص کارت های اعتباری، ایجاد شبکه های گسترده شعب مجازی در سراسر کشور، ارائه انواع راهکارهای مبتنی بر کارت های پیش پرداخت، ارائه خدمات مالی و بانکی برای کسب و کارهای کوچک و ارائه راه حل های مبتنی بر داده های حجیم همگی جزو عملیاتی است که در رابطه با کسب و کار بانک ها می باشد ولی با توجه به ساختار و ملاحظات بانک ها، انجام آن ها داخل بانک تنها منجر به افزایش هزینه های این واحد ها و در نتیجه افزایش بهای تمام شده تسهیلات خواهد شد و این اتفاق مستقیماً بر روی سرمایه گذاری در کشور و رشد اقتصادی تأثیر منفی خود را خواهد گذاشت.

خوشبختانه از سال 1394 این نگرش در کلیه اسناد بالا دستی و اسناد راهبردی تهیه شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سایر نهادهای تعیین کننده، وارد شده است و تدابیر جدیدی برای تشویق بانک ها برای حرکت به این سمت اندیشیده شده است.

تبدیل این اهداف کلان در سطح استراتژی های بانک ها هنوز نیاز به تفکر و برنامه ریزی بیشتری دارد، اما آنچه بدیهی است همانند موج تغییرات قبلی، بانک هایی که زودتر این نیاز را درک کنند و خود را برای آن مهیا کنند، در بازار موقعیت رقابتی مناسب تری خواهند داشت و خطر انقراض بانک هایی را که نتوانند خود را مطابق سازند تهدید می نماید.

* – مدیرکل تحقیق ،توسعه و تولید ایران ارقام