تعیین کارمزد ۲۰۰ تومانی برای هر تراکنش کارتخوان پس از اجرای شاپرک/طرحی بدون ساختار مدون

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری بانکداری الکترونیک در عین حال محورهای اصلی که در جلسه رونمایی شبکه الکترونیک پرداخت کارتی برای بانکها در تاریخ دو شنبه 23 آبان از سوی اداره نظامهای پرداخت کارتی بیان شده به شرح زیر است.

توزیع سهام بر اساس صندوق مشاع بانکها

یکی از محور های اصلی جلسه نحوه سهامداری بانکها در شرکت شاپرک بوده است. بر این اساس پیش بینی شده است که توزیع سهام براساس میزان سهم بانکها در صندوق مشاع بانکها صورت گیرد. اما در حال حاضر بانکهای قدیمی از سهام بیشتری نسبت به بانکهای خصوصی برخوردارند.

چنین وضعیتی باعث شده تا بانکهای خصوصی که بخش عمده ای از بازار پایانه های فروشگاهی را در اختیار دارند منتقد طرح باشند.

برای مثال چهار بانک پارسیان، پاسارگاد، سامان و اقتصاد نوین با داشتن نزدیک 500 هزار پایانه فروشگاهی در شبکه فروشگاهی کشور به اندازه سهم بازار خود در شرکت سهامدار نیستند. این در حالی است که این بانکها اغلب در میزان تراکنش ها و مبلغ تراکنش ها از در ردیف بانکهای موفق قرار دارند.

از سوی دیگر قرار است که بانک مرکزی از طریق شرکتهای زیر مجموعه خود حدود 40 درصد سهام شاپرک را در اختیار داشته باشد. در چنین وضعیت مجددا نوعی انحصار از سوی مقام ناظر در شاپرک رخ خواهد داد.

اگر چه بانک مرکزی بارها تکرار کرده که قصد دارد در حوزه شاپرک تنها به اجرای وظایف حاکمیتی بسنده کند اما با وجود شرایط پیش گفته عملا انحصار ناظر مجددا به وقوع می پیوندد.

به نظر می رسد باید یک کمیته مشترک از میان بانکها در خصوص نحوه توزیع سهام شاپرک به انجام مطالعات در این خصوص بپردازد.

کارمزد 200 تومانی

کارمزد هر تراکنش پس از اجرای شاپرک حدود 200 تومان پیش بینی شده است. وجود چنین عدد ثابتی برای یک تراکنش 2000 تومانی و همین مقدار برای یک تراکنش صد هزار تومانی خودبخود نامتناجس می نماید. از سوی دیگر از محل این کارمزد درآمد چندانی محقق نخواهد شد.

برای مثال در شهریور که تعداد تراکنش های کارتخوان حدود 95 میلیون بار بوده است درآمد حاصل از هر دستگاه به طور متوسط حدود 10 هزار و 630 هزار تومان بالغ می شود. این در حالی است که هم اکنون برای پشتیبانی هر کارتخوان بانکها ماهانه بین 13 تا 18 هزار تومان هزینه می کنند.

از سوی دیگر برخی از خرید ها مثل کارت شارژ تلفن همراه 2000 تومانی برای مشتری حدود 2400 تا 2500 تومان بالغ خواهد شد که در نتیجه  باعث تنزل یکی از بازارهای حوزه کارتخوان خواهد شد.

زمان عملیاتی شدن طرح

همچنین زمان عملیاتی شدن طرح از اول دی ماه به مدت سه ماه پیش بینی شده و بانکها باید طی این مدت روابط خود را با شرکتهای PSP مشخص کنند به طوری که استقلال این شرکتها از بانکها عملیاتی شود. اما از سوی دیگر در قالب ساختار فعلی بانکها طرف قراردادهایی از جانب شرکتهای PSP  هستند که مدت آنها حتی تا دو سال نیز می رسد. در چنین شرایطی چگونه میتوان سه ماهه همه این روابط را به گونه ای مشخص کرد که شرکتهای PSP مستقل شوند. همچنین طرف قرار داد اغلب فروشگاها در نصب کارتخوان بانکها هستند چگونه می توان در سه ماه همه این قرار دادها رابه شرکت PSP منتقل کرد.

مقرراتی که ابلاغ نشد

همچنین بر اساس گفته رئیس اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی  قرار بود که مقررات پایانه های فروشگاهی در جلسات رونمایی اعلام شود اما این اتفاق صورت نگرفت و در نیتجه هنوز بستر مقرراتی اجرای شاپرک مشخص نیست. این در حالی است که عدم اجرای  مقررات عامل اصلی انحراف مسیر شبکه پایانه های فروشگاهی بوده است. تعدد نصب کارتخوان در فروشگاه ها، حذف کارمزد از مشتری و واریز آنلاین و نصب رایگان کارتخوان در فروشگاه ها در واقع نتیجه زیانبار عدم اجرای مقرراتی بوده است که در ابتدای کار توسعه شبکه پایانه های فروشگاهی تدوین شد اما به  هردلیل اجرا نشد. هر یکی از این چهار عامل صدمات جدی به پیکره صنعت پرداخت الکترنیک وارد کرده و زمینه ساز رقابت ناسالم بین بانکها در نصب کارتخوان شده است.

طرح نامکتوب

این نقطه نظرات نشاندهنده آن است که مدل طراحی شده قابل نقد است. نکته اساسی ّآن است که هیچ یک از بانک ها و شرکتهای PSP تا کنون جزوه یا طرح مدونی درباره شاپرک دریافت نکرده اند. بنابراین طرحی که هنوز ساختار مدونی به دست نیاورده  چگونه قادر خواهد بود که مورد نقد و بررسی کارشناسی قرار گیرد.

کارشناسان اعتقاد دارند ساماندهی شبکه کارتخوان از آرزوهای فعالان حوزه پرداخت الکترونیک است اما این ساماندهی زمانی به واقعیت خواهد پیوست که مشارکت فعال و مدون بین مقام ناظر و مجریان صورت گیرد. اما دست کم تا کنون این مشارکت فعال نبوده و در سایه وجود این ناهماهنگی، طرحی متولد شده که مدون نیست و دارای نقص های جدی است.

شاید به دلیل همین نامدون بودن طرح اعلام شده که بسیاری نقایص از جمله مسئله وجود یک کارتخوان در هر فروشگاه یا نسبت بالای کارتخوانهای منصوبه  به فروشگاه  های دارای کارتخوان و …به مرور برطرف خواهد شد

برخی کارشناسان با اشاره به مثبت بودن نیست مجریان و همچنین ذات شاپرک پیش بینی می کنند به دلیل ناپخته بودن طرح شبکه الکترونیک پرداخت کارتی احتمال تعویق اجرای این طرح زیاد است و بعید می دانند تا پایان سال جاری شاپرک عملیاتی  شود.