برنامه ریزی برای فروش تریبون رسانه ملی

به گزارش «تابناک»؛ از مهم ترین پیش نیازهای مدیریت رسانه، حفظ استقلال کاری است و «مستقل بودن» مهم ترین شعاری است که از سوی بسیاری از جریان های رسانه ای همواره مورد اشاره قرار می گیرد و مخاطبان به این مقوله به عنوان یکی از ارزش های کلیدی برای انتخاب رسانه مورد وثوقشان توجه می کنند، چرا که بی شک رسانه غیرمستقل و وابسته به یک یا چند گروه، عملاً قدرت عمل محدودتری نسبت به رسانه های مستقل داشته و امکان نقد بسیاری از مسائل را ندارد.

بدترین نوع وابستگی نیز وابستگی مالی است و رسانه ای که مخارجش را متکی به بخشی از گروه هایی نماید که مکلف به پوشش مواضع، رویکردها و رویدادهایشان و نقد آن گروه ها است، به شدت آسیب پذیر شده و نه تنها استقلالش به کلی به چالش کشیده خواهد شد و انعطافش را از دست خواهد داد، بلکه خود به عنوان سوژه ای برای نقد از سوی دیگر رسانه ها در مرکز سیبل قرار می گیرد و از نقاد به سوژه نقد تغییر وضعیت می دهد.

در سال های اخیر همواره چنین دیدگاهی وجود داشته که باید به سمتی رفت تا رسانه ملی به عنوان تاثیرگذارترین و بزرگ ترین رسانه کشور به لحاظ تخصیص اعتبارات، استقلال بیشتری نسبت به قوه مجریه بیابد و این نهاد حاکمیتی حتی به لحاظ اعتبارات کوچک ترین قرابتی با دیگر دستگاه ها نداشته باشد. منطق در نظر گرفته شده برای چنین تعبیری نیز بر اساس همان مبحث استقلال قابل پذیرش است اما به لحاظ سازوکار اداری و مالی، در مختصات کنونی قوانین کشور چندان سهل الوصول نیست.

با این وجود می توان همین حدود استقلال عمل را نیز حفظ کرد و با اعتبارات دولت رسانه ملی را به عنوان تریبون یک ملت حفظ کرد و این فضای عمومی به هیچ عنوان فرصتی برای تبلیغ یک گروه، موسسه، جریان و دسته ای نباشد. چنین رویکرد ایده آلی تا پیش از نگاه توسعه کمی فضای سیما تحقق یافته بود اما با افزایش کمی فضای رسانه ملی و افزایش شبکه های تلویزیونی و رادیویی و همچنین مشکلات اقتصادی که تامین اعتبارات صداوسیما را از محل بودجه دولتی و همچنین درآمدهای جانبی نظیر تبلیغات ناممکن ساخته بود، از این ایده آل فاصله گرفته شد.

شاید به واسطه همین هزینه های سنگین باشد که شاهد توسعه برنامه های مشارکتی در سطح تلویزیون بوده ایم و رویکردی که در گذشته به صورت محدود مورد توجه قرار می گرفت، اینک در سطحی وسیع رخ می دهد. هم اکنون فضا به سمتی رفته که برنامه های مشارکتی که درآمدهای کلانی در پی دارد، نه تنها بخشی از کنداکتور شبکه های سراسری را پر میکند، بلکه کمک خرج صداوسیما شده اما این مزایا قطعاً هزینه هایی در پی دارد که مهم ترین آنها تحت الشعاع قرار گرفتن استقلال رسانه ملی است.

اینکه یک چند باشگاه یا یک موسسه اقتصادی فرصت تبلیغ نه در قالب بخش تبلیغات که در قالب یک برنامه در صداوسیما بیابد، مخاطب پیشنهاد و گفتارهایش را نه از منظر تبلیغات (که ممکن است کاذب یا با اغراق باشد) بلکه به عنوان یک حقیقت مورد توجه قرار می دهد، ممکن است اثرات جالبی نداشته باشد و البته ماجرا زمانی حساس می شود که آن حوزه، باشگاه، گروه، موسسه و… دچار یک خطای بزرگ شود و رسانه به واسطه آنکه طرف حساب میلیاردی اش باید نقد شود، دست به عصا راه می رود.

نقد ضعف خودروهای داخلی و شرکت های خودروساز به جهت کیفیت پایین و قیمت بالایشان که یکی از مهم ترین تبلیغ دهندگان به صداوسیما هستند یا نقد سیستم بانک و به طور خاص بانک هایی که ردپایشان در پرونده اختلاس سه هزار میلیاردی بود جزو مطالباتی است که تاکنون به قدر کفایت به وقوع نپیوسته و هرچند تاحدودی به جهت حمایت از اقتصاد ملی قابل پذیرش است اما برخورد همراه با سکوت در قبال آن، مخاطب را راهی دیگر رسانه ها می کند.
در برنامه های مشارکتی نیز چنین مشارکتی پیش می آید و طبیعتاً شخصی که هزینه میلیاردی برای تبلیغش در یک شبکه می کند، انتظار دارد در دیگر شبکه های تلویزیون مورد نقد جدی قرار نگیرد. با این اوصاف به نظر می رسد فروش تریبون رسانه ملی چندان منطق محکمی نداشته باشد و حداقل از برنامه های مشارکتی می بایست تا سرحدممکن پرهیز کرد، چرا که با رویه کنونی دلر آینده همه جریان ها – حتی گروه های سیاسی – خود را محق برای پرداخت هزینه ای و تامین برنامه مشارکتی و پخش از تلویزیون می دانند و خواسته یا ناخواسته اعتبار صداوسیما دستخوش لطمات جبران ناپذیری خواهد شد.