سرنخ هایی از آن چه رئیس‌جمهور جدید ایران انجام می‌دهد

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از تسنیم از پایگاه اینترنتی فرانتیر پست، ری تکش عضو ارشد شورای روابط خارجی آمریکا در گزارشی با عنوان «سرنخ هایی از آن چه رئیس جمهور جدید ایران ممکن است انجام دهد» نوشت: برای مقامات غربی که تلاش دارند اطلاعات بیشتری در مورد خط مشی رئیس جمهور آینده ایران کسب کنند، مطالعه کتابی به نویسندگی حسن روحانی که در سال 2011 منتشر شده است، می تواند حاوی مطالب ارزشمندی در مورد طرز فکر رئیس جمهور آینده ایران باشد. این کتاب که در ایران منتشر شده است و تنها به زبان فارسی موجود است، به تحولات دوران مسئولیت حسن روحانی به عنوان سرپرست مذاکره کنندگان هسته ای ایران در فاصله سال های 2003 تا 2005 می پردازد. نویسنده این کتاب، یک چهره تشکیلاتی است که پایبندی عمیقی به جمهوری اسلامی و اهداف هسته ای آن دارد، مردی که غرب را گول می زند و بیشترین منافع ممکن را برای کشورش تامین می کند.
تاریخ دانان اذعان دارند که حکومت جمهوری اسلامی فعالیت های زیر ساختی حکومت شاه در زمینه هسته ای را پس از جنگ عراق علیه ایران در 1980، احیا کرده است. بر اساس این گفته، بازدارندگی و دفاع از خود، محور فعالیت های هسته ای ایران است. اما روحانی می گوید، علاقه انقلابیون به دانش هسته ای در واقع زمانی شروع شد که آنها همچنان در تبعید بودند. در سال 1979، یعنی زمانی که مشخص شد که آیت الله خمینی و یارانش حکومت را در دست خواهند گرفت، یک هیئت علمی از ایران به پاریس سفر کرد و از آیت الله خمینی خواست تا فعالیت های هسته ای تعطیل شود، زیرا این فعالیت ها هزینه بر و ناکارآمد هستند. اما آیت الله این ادعاها را نادیده گرفت. یک سال پیش از حمله صدام به ایران، آیت الله خمینی تصمیم گرفته بود که میراث هسته ای خود را حفظ کند.
این گزارش افزود: در طول دهه اول حکومت اسلامی، حکومت تلاش خود را مصروف تحکیم پایه هایش و مدیریت جنگ با عراق کرد.  روحانی در این کتاب از تلاش برای تامین تکنولوژی هسته ای از خارج و تکمیل چرخه سوخت می گوید. این تلاش ها در دوران ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی در اوایل دهه 90 انجام گرفت و در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی ادامه یافت. در واقع، روحانی تاکید دارد که تمامی روسای جمهور ایران بعد از انقلاب در فعالیت های هسته ای کشور نقش داشته اند. وی خاطرنشان می کند: «من به تمام کسانی که در مسیر پیشرفت هسته ای کشور قدم های مهمی برداشته اند، احترام می گذارم.» وی همچنین از این استدلال دفاع می کند که فعالیت های هسته ای ایران دارای مقاصد صلح آمیز است.
روحانی تاکید می کند که ایران می تواند برنامه هسته ای خود را توسعه دهد و در عین حال قراردادهای تجاری خود را احیا کند، هرچند که امروز ایران با چندین قطعنامه شورای امنیت مواجه است و تا زمانی که خواسته های سازمان ملل را برآورده نسازد، نمی تواند مجددا وارد اقتصاد جهانی شود.
با توجه به تعامل آیت الله خامنه ای با روسای جمهور سابق، اکنون باید به این سوال در مورد روحانی پاسخ داد: او واقعا چقدر قدرت و اختیار دارد؟ حتی در نظم سیاسی موجود در ایران، مقام ریاست جمهوری، منصبی مهم است. وزرای تحت امر رئیس جمهور، بودجه کشور را تنظیم می کنند و در امور امنیت ملی دخیل هستند. اما در کتاب حدودا 700 صفحه ای روحانی، خاتمی عمدتا در صحنه نیست. وی اغلب طرف مشورت قرار می گیرد، اما به نظرات وی همیشه اهمیت داده نمی شود. در موضوعات مهم، نظیر پرونده هسته ای، خاتمی در حاشیه قرار دارد و نقطه نظرات وی چندان تعیین کننده نیست.
محدودیت های پیش روی رئیس جمهور در ایران با این واقعیت همراه است که روحانی قدرت را در برهه ای از زمان تحویل می گیرد که ایران در چندین جبهه با کشورهای دیگر مواجهه و رویارویی دارد. در داخل، محافظه کاران احتمالا مجددا خود را سازمان دهی خواهند کرد و عملکرد دولت وی را به باد انتقاد خواهند گرفت. در خارج، از سال 2003 (یعنی زمانی که روحانی پرونده هسته ای را در اختیار گرفت) تا کنون خیلی از معادلات تغییر کرده است. در آن زمان، او به دنبال  حفظ چیزی بود که ایران هنوز به آن دست نیافته بود. اما امروز او تحت فشار خواهد بود تا داشته های ارزشمندش را تسلیم کند.  از سوی دیگر، یک جنگ سرد فرقه ای در منطقه در گرفته است که ایران و متحدان شیعه اش در یک سو  و  عربستان و بلوک سنی در سوی دیگر آن قرار گرفته اند. این رویارویی در نقاط مختلف از جمله، عراق، لبنان و سوریه در جریان است. روحانی ممکن است بخواهد نیروهای عملگرا را به سیاست خارجی ایران تزریق کند، اما او در این زمینه اختیارات کاملی نخواهد داشت.
این کارشناس آمریکایی در پایان نوشت: اگر روحانی بتواند به گونه ای امور را مدیریت کند که بتواند اختیار خود را در بین مراکز قدرت متعدد در جمهوری اسلامی اعمال کند، می تواند حقیقتا به یک رئیس جمهور تحول آفرین تبدیل شود.