چگونه اختلاف بر سر ایران، کشورهای عرب منطقه را به چالش می‌کشد؟
نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در حالی در شرف برگزاری است که اختلافات شدید و بی سابقه میان اعضای این شورا، چشم انداز تثبیت روابط میان آن ها را در آینده نزدیک به کلی از میان برده است. در این میان، اخبار و تحلیل ها حاکی از آن است که مواضع اعضا نسبت به ایران، یکی از عواملی است که به شکاف موجود میان آن ها دامن زده است.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،از «تابناک»، خبرگزاری «رویترز» در مطلبی به بررسی وضعیت روابط کشورهای عرب منطقه در آستانه برگزاری نشست جدید سران شورای همکاری خلیج فارس پرداخته و از افزایش شکاف میان آن ها بر سر طیفی از موضوعات مختلف خبر داده است.
این خبرگزاری می نویسد شکاف های موجود بر سر سیاست خارجی میان کشورهای عضو شورای همکاری، احتمالاً اتخاذ یک موضع مشترک از سوی آن ها در قبال چالش های منطقه، از جمله آنچه برخی از آن ها به عنوان «تهدید بهبود روابط ایران و آمریکا» می دانند را دشوار می کند.
از سوی دیگر، هرچند ممکن است اعضای این شورا درباره افزایش کمک های «بشردوستانه» به سوریه به توافق برسند، اما انتشار قطعنامه ای از سوی آن ها که خواستار برکنار بشار اسد از قدرت باشد، با توجه به دیدگاه های مختلف آن ها نسبت به بحران سوریه، دشوار به نظر می رسد.
اما ایران و سوریه، تنها چالش های موجود در نشست پیش روی شورای همکاری – که فردا و پس فردا در کویت برگزار می شود – نخواهد بود. در حقیقت، این نشست پس از وقوع تقابلی آشکار میان اعضا بر سر حمایت از اخوان المسلمین در مصر و همچنین تنش لفظی میان عراق و عربستان سعودی بر سر خشونت های استان «انبار» عراق برگزار می شود.
ابتسام القطبی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه امارات می گوید: «هیچ نشستی خالی از اختلاف نیست؛ اما این نشست، سرشار از اختلافات است. نقطه ممیزه این نشست، شدت این منازعات است که باری اضافی را بر کشور میزبان تحمیل می کند». بر این اساس، وی معتقد است این بار حتی صدور قطعنامه ای مشترک نیز دشوار خواهد بود؛ چه برسد به یک توافقنامه یا چیزی مشابه آن.
افزون بر این، تصمیم عربستان سعودی، امارات و بحرین برای فراخواندن سفرای خود از قطر که در اوایل ماه جاری میلادی انجام گرفت، بر شدت اختلافات میان اعضا افزوده است. هرچند، گفته شده که در نشست پیش رو، درباره این موضوع صحبتی مطرح نخواهد شد.
رویترز اشاره می کند که در گذشته، نشست های شورای همکاری عموماً بر اتخاذ موضع مشترکی در قبال منازعه رژیم اسرائیل با فلسطین متمرکز بود؛ اما در پی وقوع انقلاب های عربی در سال 2011، روند «قطبی شدن» منطقه آغاز شد که با شدت گرفتن اختلافات میان اعضای شورا همراه بود.
اما در موضوع ایران، شماری از کشورهای عضو شورای همکاری که از نفوذ ایران در میان شیعیان بحرین، شرق عربستان سعودی، کویت و عراق نگران هستند، خواستار آن هستند که نتیجه نشست پیش رو، ارسال پیامی قوی برای ایران باشد که این کشور را از آنچه آن ها «مداخله» در کشورهای منطقه می خوانند، بازدارد.
از سوی دیگر، آن ها از این نگرانند که مهمترین متحدشان، یعنی آمریکا، که در روند مذاکرات هسته ای با ایران وارد شده، ممکن است روزی روابط کامل دیپلماتیک با ایران را از سر بگیرد و این به ضرر کشورهای عرب منطقه تمام شود.
به هر حال، مجموعه این موارد، چالش هایی است که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در نشست پیش روی خود با آن ها روبرو هستند و با توجه به عمق اختلافات موجود میان آن ها، حل و فصل این موارد و رسیدن به موضعی مشترک از سوی این کشورها محتمل به نظر نمی رسد.