فرمول‌های پیچیده‌ای که برای وام گیرنده به صرفه نیست
مردی که پشت خط است خودش را آقای ابطحی معرفی می‌کند. نادر به سرعت او را می‌شناسد. آقای ابطحی، معاون تسهیلات شعبه بانکی است که نادر در آنجا حساب دارد و مدتی است که درخواست وام داده؛ وامی که برای تمام کردن خانه در حال ساختش به آن نیاز شدیدی دارد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،تلفن نادر زنگ می‌خورد. روی صفحه نمایش تلفن همراهش، شماره ثابتی را می‌بیند؛ شماره‌ای که نمی‌شناسدش اما به‌نظرش آشناست.
نادر تلفن را جواب می‌دهد. مردی که پشت خط است خودش را آقای ابطحی معرفی می‌کند. نادر به سرعت او را می‌شناسد. آقای ابطحی، معاون تسهیلات شعبه بانکی است که نادر در آنجا حساب دارد و مدتی است که درخواست وام داده؛ وامی که برای تمام کردن خانه در حال ساختش به آن نیاز شدیدی دارد. آقای ابطحی به نادر می‌گوید که نوبت وام او رسیده و او باید هرچه سریع‌تر برای طی مراحل اداری به بانک برود. نادر نمی‌داند از خوشحالی چکار کند. بلافاصله به همسرش خبر می‌دهد و سپس به ضامن‌هایی که پیش‌تر با آنها صحبت کرده بود. چند روز بعد، نادر خوشحال و خندان در بانک نشسته است. مراحل اداری وام او طی می‌شود و آقای رئیس شعبه، یکی از باجه‌ها را به نادر نشان می‌دهد تا برای گرفتن دفترچه اقساط به پشت آن برود. نادر با قدم‌هایی که انگار روی ابرهاست به سمت باجه بانک می‌رود و درخواستش را مطرح می‌کند. دفترچه آماده می‌شود. نادر آن را تحویل می‌گیرد و نگاهی به داخل آن می‌اندازد. در هر صفحه آن رقمی به‌عنوان قسط ماهانه نوشته شده که پر از اعداد خرد است. اعداد خرد برای نادر مهم نیستند؛ حتی خود رقم هم برای او مهم نیست؛ مانند قراردادی که پیش از گرفتن وام امضا کرده است. حالا مهم‌ترین چیز برای نادر وامی است که او قرار است از بانک بگیرد. چند‌ماه بعد، ذهن نادر پر از سؤال می‌شود. اقساط وام من چگونه محاسبه شده؟
چرتکه بانک‌ها، اینطور کار می‌کند
فرمول جدید:
بانک‌ها برای محاسبه مبلغ اقساط وام فرمول مشخصی دارند که کمی پیچیده است. فرض کنیم میزان وام 10میلیون تومان است و سود آن هم در قالب قرارداد مشارکت مدنی، 28درصد تعیین شده است. مدت بازپرداخت وام را هم 36ماه درنظر می‌گیریم و با استفاده از فرمول مبنا، میزان اقساط وام را محاسبه می‌کنیم. براساس فرمول، میزان هر قسط تقریبا برابر است با 4,140,000ریال. سود کل تسهیلات هم به‌طور تقریبی برابر است با 49,000,000ریال. نخستین ویژگی این فرمول این است که با درنظر گرفتن زمان بیشتر برای بازپرداخت، میزان کل مبلغی که باید در قالب اقساط بازپرداخت شود بیشتر می‌شود. جدول زیر، همان وام 10میلیونی را در بازپرداخت‌های متفاوت نشان می‌دهد که با افزایش مدت زمان پرداخت، مبلغ اقساط کم می‌شود اما میزان نهایی بازپرداخت بیشتر می‌شود.
مثال:
قرار است شما وام را در 12قسط 965هزار تومانی پرداخت کنید. حالت دیگر این است که وام را در 60قسط 311هزارتومانی پرداخت کنید. اگرچه شما در حالت دوم نزدیک به 7 میلیون تومان بیشتر می‌پردازید اما از آنجا‌که این معامله در مدت زمان طولانی‌تری انجام می‌شود، از نظر اقتصادی تفاوت چندانی ندارد. ارزش پول در 4سال آینده کمتر از ارزش آن در امروز است و بانک با این کار مانع از ضرر می‌شود.
فرمول قدیم:
فرمول محاسبه سود بانک‌ها، پیش از این تفاوت زیادی با فرمول موجود داشت. یعنی ابتدا سود وام محاسبه و سپس مبلغ اقساط تعیین می‌شد. اگر وامی که پیش از این با فرمول جدید محاسبه کردیم را با این فرمول محاسبه کنیم، به تفاوت‌های آنها پی‌می‌بریم. در مثالی که گفتیم مدت زمان پرداخت 36ماه، نرخ سود 28درصد و اصل وام برابر بود با 10میلیون تومان؛ سود آن هم برابر می‌شد با 4008333تومان؛ یعنی اندکی بیشتر از 4 میلیون تومان، درصورتی که سود همین وام با همین مشخصات در فرمول جدید، برابر است با 4میلیون و 800 هزار تومان. از طرفی، اقساط ماهانه با فرمول قدیمی، برای وامی که گفتیم برابر است با رقم 390هزار تومان. درحالی‌که این اقساط با استفاده از فرمول جدید، برابر است با 414هزار تومان.
ترفندهای بانکی که به ضرر شما تمام می‌شود
درست است که بانک‌ها در پرداخت وام و تعیین اقساط فرمول مشخصی دارند اما در این تعامل، ممکن است اتفاق‌هایی بیفتد که چندان برای وام‌گیرنده به‌صرفه نیست. این اتفاقات از این قرارند؛
گرفتن سود، پیش از موعد
وقتی شما از بانکی وامی دریافت می‌کنید، متعهد می‌شوید که بابت این مشارکت در معامله، مقداری سود به آن بانک بدهید. تعهد پرداخت این مبلغ، به‌خاطر مشارکت مدت‌داری است که بانک در معامله شما که می‌تواند خرید یک کالا باشد انجام داده است. شما به‌مدت یک‌سال از همراهی بانک استفاده کردهاید اما نکته اینجاست که بانک‌ها سود مشارکت‌شان را از همان‌ماه اول دریافت می‌کنند؛ یعنی شما مبلغی را که در ازای یک سال مشارکت باید به بانک بدهید، قبل از آن یک‌سال و در 12مرحله می‌پردازید.
سپرده‌گذاری برای وام قرض‌الحسنه
برخی از وام‌های قرض‌الحسنه به یک شرط به شما پرداخت می‌شود؛ سپرده‌گذاری مبلغی معادل وام در آن بانک. برای مثال، به مقدار سپرده‌تان به شما وام می‌دهند. مدت زمان بازپرداخت هم 3 برابر مدت زمانی است که شما پول را در آن مؤسسه سپرده‌گذاری کردهاید. نرخ کارمزد هم فقط 4درصد است. اما در واقع، نظر بانک بیشتر از این است. اگر سود مشارکت بانکی را برای سپرده روزشمار 22درصد درنظر بگیریم و شما هم به‌مدت 4ماه پول خود را بدون دریافت مبلغی در این مؤسسه سپرده‌گذاری کنید، در‌حقیقت از 7درصد سود سرمایه‌گذاری چشم پوشیده‌اید. این میزان را باید به مبلغی که بانک به‌عنوان کارمزد از شما دریافت می‌کند اضافه کنید. این وضعیت به این معنی است که پرداخت اضافه شما معادل 11درصد است نه 4درصد کارمزد.
مسدود کردن پول در حساب
برخی مؤسسه‌های مالی و اعتباری برخی موارد را در تبلیغاتشان پنهان می‌کنند. یکی از موارد، مسدود کردن پول شما در حساب آن مؤسسه است. شما می‌توانید همزمان با سپرده‌گذاری و تقریبا به همان میزان سپرده‌تان از آن بانک وام دریافت کنید. این یعنی باید سود مشارکت وام را به‌طور مثال به میزان 25درصد در قالب قرارداد مشارکت وام بپردازید، درحالی‌که سود سپرده‌ای که در بانک قرار داده‌اید، به‌طور مثال تنها 15درصد است. وام‌هایی از این دست با مفهوم وام تضاد دارند چرا که ارزش وام زمانی است که شما بتوانید مشارکتی را به‌دست بیاورید و سپس بانک را در سود آن کار شریک کنید. البته استفاده‌کنندگان از این پیشنهاد وام، استدلال خاصی دارند. اینکه به‌طور مثال 30میلیون پول دارند و می‌خواهند ماشین بخرند اما از هزینه کردن چنین مبلغی برای چنین کاری واهمه دارند. با این کار، دارایی آنها در بانک محفوظ می‌ماند و برای خرید کالای مورد نظرشان وامی با سود مشارکت کمتر از معمول می‌گیرند، ضمن اینکه سپرده‌گذاری آنها حکم ضمانت برای دریافت وام دارد.
جریمه اصل و سود باهم
وقتی شما وامی را از بانکی دریافت می‌کنید، هنگام امضای قرارداد وام، شما را متعهد می‌کنند که درصورت دیرکرد در پرداخت اقساط، مبلغی را به‌عنوان جریمه به بانک بپردازید که البته از نظر شرعی اشکالاتی به آن وارد است. بانک‌ها در گرفتن جریمه مورد دیگری را هم مرتکب می‌شوند. مدیران بانکی با دور زدن قانون و حکم شرعی، اصل و سود مشارکت را با هم جریمه می‌کنند. برای مثال، فرض کنید شما وامی گرفته‌اید که هر‌ماه باید 500هزار تومان قسط بدهید. 50هزار تومان از این میزان سود مشارکت است نه قرض شما از بانک. فرض کنید شما تعهد داده‌اید که در ازای هر‌ماه تاخیر، 3درصد جریمه به بانک بپردازید و حالا شما یک‌ماه در پرداخت اقساط خود تأخیر می‌کنید. به‌خاطر این تأخیر، بانک از شما 15هزار تومان به‌عنوان جریمه دریافت می‌کند، درحالی‌که این جریمه، تنها باید به آن 450هزار تومان تعلق بگیرد؛یعنی 13500تومان. در واقع بانک، 1500تومان بیشتر از این مبلغ را از شما دریافت می‌کند.
تغییر برای جلوگیری از سودجویی
استدلال بانک‌ها برای تغییر این فرمول این است که فرمول سابق این امکان را به افراد می‌داد تا بتوانند وامی را که از بانکی دریافت کرده‌اند، در بانکی دیگر و با همان سود سپرده‌گذاری کرده و از این معامله در ظاهر بی‌نتیجه سود به‌دست بیاورند. برای یک گیرنده وام چه کاری بهتر از اینکه وام 100میلیون‌ریالی با نرخ 21درصد در سال را از بانک دریافت و مبلغ 625, 715, 1 ریال به‌صورت ماهانه به بانک پرداخت کند و همان مبلغ را به‌صورت سپرده 5 ساله با نرخ واقعی 21درصد در سال نزد بانک سپرده‌گذاری کرده و ماهانه 000, 750, 1 ریال سود سپرده دریافت کند؟ او با این کار می‌تواند بدون هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری اولیه، از یک درآمد ماهانه34,375 ریالی برای‌مدت 10 سال و یک درآمد 100میلیون‌ریالی کلی (همان مبلغ وام) در پایان دوره 10 ساله برخوردار شود!
منبع:تسنیم