علیه حسن نیت

حسن نیت در دو مورد در حقوق قراردادها کاربرد دارد: نخست هنگامی است که عیب مخفی در کالای موضوع قرارداد وجود داشته باشد و خریدار از آن عیب آگاه نباشد اما فروشنده عالم به آن عیب باشد. مثلاً من دارم اتومبیلی را به شما میفروشم و میدانم که آن اتومبیل قبلاً تصادف کرده است اما شما که خریدار هستید، این مطلب را نمیدانید. اگر قاعده حسن نیت وجود داشته باشد من حق ندارم که در این مورد سکوت کنم و تصادفی بودن اتومبیل را به شما نگویم. اگر قاعده حسن نیت وجود نداشته باشد، من وظیفهای ندارم که کلیه اوصاف کالای موضوع قرارداد را به شما بگویم. البته دروغ گفتن در هر حال مذموم است و بود و نبود قاعده حسن نیت در این امر تاثیری ندارد. تاثیر قاعده حسن نیت این است که با وجود آن، سکوت گمراه‌کننده غیر قابل پذیرش خواهد بود.

انگلیسی‌ها معتقدند اطلاعاتی که افراد در بازارها به دست می‌آورند دارای ارزش اقتصادی هستند و نباید افراد ملزم به این شوند که این اطلاعات را به رایگان در اختیار دیگران قرار دهند. من برای بدست آوردن دانش در رابطه با موضوع قرارداد متحمل هزینه شده‌ام و اگر ملزم شوم که آن را به رایگان و بر اساس قاعده حسن نیت در اختیار شما قرار دهم، به من از این باب ستم شده است و ارائه اطلاعات به شما مصداق دارا شدن غیر عادلانه است. علاوه بر این، قاعده حسن نیت از نظر حقوقدانان انگلیسی منجر به این می‌شود که افراد در معاملات خود دقت لازم را انجام ندهند و معاملات، آگاهانه انجام نشوند؛ چون می‌دانند که عیوب مخفی در موضوع قرارداد به آنها حق فسخ خواهد داد.

دومین کاربرد حسن نیت به عیوب جزئی و غیر اساسی در قرارداد مربوط می‌شود. مقصود از عیوب غیر اساسی عیوبی است که منتهی به خسارت مالی طرف دیگر نمی‌شود. مثلاً اگر من قرار است خانه شما را ظرف یک هفته رنگ کنم و شما قرار است یک ماه بعد از پایان نقاشی به آن خانه نقل مکان کنید؛ آنگاه اگر من این کار را به جای یک هفته ظرف مدت 10 روز به اتمام برسانم شما از این بابت خسارتی ندیده‌اید. در چنین فرضی اگر قاعده حسن نیت وجود داشته باشد شما نمی‌توانید از من غرامت بگیرید چون خسارتی وارد نشده است.

 در این حالت، خسارت گرفتن خلاف حسن نیت است. اما اگر قاعده حسن نیت وجود نداشته باشد، برای هر نقض تعهدی هر چند کوچک و غیر اساسی، می‌توان خسارت دریافت کرد. انگلیسی‌ها در این رابطه نیز معتقدند که قاعده حسن نیت باعث می‌شود افراد کمتر به تعهدات خود پایدار باشند و بیشتر نقض عهد نمایند، چون می‌دانند که طرف مقابل برای نقض‌های جزئی و غیر اساسی امکان خسارت گرفتن ندارد.

نگاهی به طرز تلقی حقوقدانان انگلیسی به قاعده حسن نیت، نشانگر این است که آنها چگونه قواعد حقوقی خود را ایجاد می‌نمایند. قواعد حقوقی از نظر آنها با توجه به آثار اقتصادی آنها ایجاد می‌شوند نه صرفاً بر اساس ملاحظات اخلاقی و احساسی. یکی از دلایل اینکه از میان این‌همه شهر در دنیا، لندن مرکز مالی بین‌المللی شده است همین دیدگاه حقوقدانان انگلیسی به قواعد حقوقی است.

منبع: https://telegram.me/haghanbari‏