مراکز داده بیشتر؛ آب‌وهوای آلوده‌تر
انتشار گازهای گلخانهای از دیتاسنترهای خانگی گوگل، مایکروسافت، متا و اپل احتمالا ۷.۶۲ برابر بیشتر از آمارهای رسمی آنهاست
در سال‌های اخیر غول‌های تکنولوژی ادعاهای بزرگی درباره انتشار گازهای گلخانهای داشته‌اند. با این حال از آنجا که ظهور هوش مصنوعی نیازهای بیشتری برای انرژی ایجاد می‌کند، پنهان کردن هزینه‌های واقعی مراکز داده که به تقویت این انقلاب تکنولوژیک کمک می‌کنند، برای این صنعت سخت می‌شود. بررسی‌ها و تحلیل‌های اخیر گاردین در این زمینه نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ میزان واقعی انتشار گازهای گلخانهای از مراکز داده داخلی یا خانگی شرکت‌های گوگل، مایکروسافت، متا و اپل احتمالا حدود ۶۶۲ درصد – یا ۷.۶۲ برابر – بیشتر از گزارش رسمی آنهاست.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از دنیای اقتصاد، با افزایش تقاضای این مراکز داده برای انرژی، بسیاری نگران آن هستند که انتشار کربن هم افزایش پیدا کند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که مراکز داده بین یک تا یک‌ونیم درصد از مصرف برق جهانی را در سال 2022 تشکیل می‌دادند و این تا پیش از آغاز رونق هوش مصنوعی با راه‌اندازی چت جی‌پی‌تی در پایان همان سال بود. میزان مصرف انرژی هوش مصنوعی در مراکز داده نسبت به برنامه‌های کاربردی معمولی مبتنی بر کلاد بسیار بیشتر است. طبق اعلام گلدمن ساکس، یک جست‌وجوی در چت جی‌پی‌تی تقریبا 10 برابر بیشتر از جست‌وجوی اینترنتی در گوگل برای پردازش به برق نیاز دارد و به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود که تقاضای برق مراکز داده در سراسر جهان 160 درصد تا سال 2030 رشد خواهد کرد. تحقیقات مورگان استنلی، رقیب گلدمن ساکس، یافته‌های مشابهی را نشان داده است که پیش‌بینی می‌کند تا سال 2030 میزان انتشار گازهای گلخانهای از مراکز داده در سطح جهانی به میزانی معادل 2.5 میلیارد تن دی‌اکسید کربن انباشته شود.
در این بین، هر پنج غول تکنولوژی ادعای کربن خنثی بودن را دارند، هرچند گوگل در سال گذشته با افزایش محاسبات استانداردهای کربن خود، این ادعا را کنار گذاشت. آمازون جدیدترین شرکتی است که این کار را انجام داده است و در ماه ژوئیه ادعا کرد که هفت سال زودتر به هدف خود در این زمینه رسیده و میزان انتشار گازهای گلخانهای خود را تا 3 درصد کاهش داده است.
نماینده آمازون برای گروه مدافع آب و هوایی Climate Justice متشکل از کارمندان فعلی این شرکت که از عملکرد کارفرمایان خود در مورد آب و هوا ناراضی هستند، در این مورد توضیح داد: «این به میزان خلاقیت در محاسبات بستگی دارد. آمازون با وجود تمام تبلیغات و اطلاع‌رسانی‌هایی که در مورد مزارع خورشیدی و وانت‌های برقی‌شان می‌بینید، در حال گسترش استفاده از سوخت فسیلی خود است؛ چه در مراکز داده و چه در کامیون‌های دیزلی.»
یک محاسبه اشتباه
وقتی موضوع مراکز داده به میان می‌آید، مهم‌ترین ابزارها در این حسابرسی خلاق گواهینامه‌های مربوط به انرژی تجدیدپذیر یا Recs هستند. اینها گواهی‌هایی هستند که یک شرکت می‌خرد تا نشان دهد که برق تولید شده با انرژی تجدیدپذیر را برای مطابقت با بخشی از مصرف برق خود خریداری می‌کند؛ اما نکته اصلی این است که انرژی تجدیدپذیر مورد نظر نیازی به مصرف تاسیسات یک شرکت ندارد. در عوض، محل تولید یک شرکت می‌تواند به اندازه یک شهر تا یک اقیانوس دورتر باشد. در نهایت روند انتشار گازهای گلخانهای برای جهانیان نگران‌کننده است. اگر این پنج غول تکنولوژی یک کشور بودند، مجموع انتشار گازهای گلخانهای مبتنی بر مکان آنها در سال 2022، آنها را به عنوان سی‌وسومین کشور آلاینده، پس از فیلیپین و بالاتر از الجزایر رتبه‌بندی می‌کرد.
علاوه بر اینها، بسیاری از کارشناسان صنعت مراکز داده تشخیص می‌دهند که معیارهای مبتنی بر مکان شفاف‌تر از اعداد رسمی و مبتنی بر بازار گزارش شده از سوی خود شرکت‌ها هستند. حسابرسی مبتنی بر مکان، تصویر دقیقی از انتشار گازهای گلخانهای مرتبط با انرژی که در واقع برای راه‌اندازی هر مرکز داده مصرف می‌شود، ارائه می‌دهد. جی دیتریش، مدیر تحقیقات پایداری در موسسه مشاوره و تحقیقاتی پیشرو در زمینه مراکز داده Uptime هم حسابرسی مبتنی بر مکان این شرکت‌ها را تایید کرد. با این وجود، پروتکل گازهای گلخانهای (GHG)، یک نهاد نظارتی بر حسابداری کربن، اجازه استفاده از مجوزهای Recs در گزارش‌های رسمی را می‌دهد، هرچند میزان مجاز آنها همچنان بین شرکت‌های تکنولوژی بحث‌برانگیز است و منجر به نبردی برای لابی‌گری بر سر قانون پروتکل GHG شده است.
در یک طرف شرکت Emissions First وجود دارد که توسط آمازون و متا رهبری می‌شود و هدف آن حفظ Recها در فرآیند حسابرسی بدون توجه به منشأ جغرافیایی آنهاست. در عمل، این تنها یک تفسیر ساده‌تر از آن چیزی است که پروتکل GHG در حال حاضر اجازه می‌دهد. طرف مخالف به رهبری گوگل و مایکروسافت، استدلال می‌کند که باید تطابقی میان حسابرسی مبتنی بر زمان و مکان مبتنی بر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و مصرف انرژی برای مراکز داده وجود داشته باشد. گوگل این را هدف 24.7 خود می‌نامد؛ یعنی هدفش این است که تمام امکاناتش را تا سال 2030 به صورت 24 ساعته و هفت روز هفته با انرژی‌های تجدیدپذیر اجرا کند. مایکروسافت آن را هدف 100.100.0 یا هدف خود برای کار کردن تمام امکاناتش در 100 درصد مواقع با انرژی 100 درصد بدون کربن می‌نامد که تا سال 2030 خرید انرژی مبتنی بر کربن را هم به صفر برساند.
پیشنهاد غول هوش مصنوعی جهان
با این همه اما جالب است بدانید که بر اساس گزارش بلومبرگ، شرکت اوپن‌ای‌آی به عنوان غول هوش مصنوعی جهان به تازگی به دولت بایدن پیشنهاد ساخت مراکز داده عظیم را داده است که هر کدام از آنها می‌توانند به اندازه یک شهر انرژی مصرف کنند. این توسعه بی‌سابقه به عنوان نیازی اساسی برای توسعه الگوهای هوش مصنوعی پیشرفته‌تر و رقابت با چین مطرح شده است. در نشستی که اخیرا درباره این موضوع در کاخ سفید و با حضور سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی و دیگر رهبران فناوری برگزار شد، این شرکت سندی را با مقامات دولتی به اشتراک گذاشت که مزایای اقتصادی و امنیت ملی ساخت مراکز داده با توان ۵ گیگاوات را در ایالات مختلف آمریکا تشریح می‌کرد. برای درک بهتر میزان مصرف این مراکز داده، ۵ گیگاوات تقریبا معادل پنج رآکتور هسته‌ای است و می‌تواند انرژی مورد نیاز تقریبا ۳ میلیون خانه را تامین کند.
حالا اوپن‌ای‌آی مدعی است که سرمایه‌گذاری در این تاسیسات منجر به ایجاد ده‌ها هزار شغل جدید، افزایش تولید ناخالص داخلی و تضمین حفظ برتری آمریکا در توسعه هوش مصنوعی خواهد شد. با این حال، آمریکا برای دستیابی به این هدف به سیاست‌هایی نیاز دارد که از ظرفیت بیشتر مراکز داده پشتیبانی کند.
سم آلتمن در سال جاری میلادی تلاش‌های زیادی کرده است تا یک ائتلاف جهانی از سرمایه‌گذاران را برای تامین مالی زیرساخت‌های فیزیکی مورد نیاز برای توسعه سریع هوش مصنوعی تشکیل دهد و همچنین تایید دولت آمریکا برای این پروژه را هم به دست آورد. اما جزئیات مربوط به ظرفیت انرژی این مراکز داده که توسط آلتمن و اوپن‌ای‌آی مطرح شده، تاکنون گزارش نشده است. در حالی که پروژه‌های انرژی در آمریکا با تاخیرهایی در اتصال به شبکه، مسائل مربوط به مجوزها، مشکلات زنجیره تامین و کمبود نیروی کار مواجه هستند، برخی از مدیران صنعت انرژی اظهار کردند که تامین انرژی یک مرکز داده با توان ۵ گیگاوات چالشی بزرگ خواهد بود.
جو دومینگز، مدیرعامل شرکت Constellation Energy، در این مورد گفته که شنیده است سم آلتمن قصد دارد ۵ تا ۷ مرکز داده با توان هر یک ۵ گیگاوات بسازد. سندی که با کاخ سفید به اشتراک گذاشته شده تعداد مشخصی را اعلام نمی‌کند، اما هدف اوپن‌ای‌آی تمرکز بر ساخت یک مرکز داده در ابتدا و سپس احتمالا گسترش آن است. بد نیست بدانید که این پیشنهاد در زمانی مطرح شده که شرکت اوپن‌ای‌آی با مشکلاتی در تامین زیرساخت‌های انرژی مواجه است.