دارایی های غیرمولد مهمترین معضل بانک ها

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، در اواخر دی ماه هر سال بانک‌ها نیز همچون دیگر شرکت‌های بورسی بر اساس دستورالعمل افشای اطلاعات صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای نه ماهه خود را در سامانه کدال منتشر کنند. صورت‌های عملکرد نه ماهه هر چند حسابرسی‌نشده منتشر می‌شود؛ اما از آن جهت اهمیت دارد که می‌تواند عملکرد کل سال را تا حدود زیادی نمایان کرده و چشم‌انداز نسبتاً قابل اتکایی از عملکرد سال بعد به نمایش درآورد. این گزارش بر آن است تا عملکرد بانک‌ها در دوره مورد اشاره را بررسی کرده و آنها را با یکدیگر و همچنین دوره مشابه سال قبل مقایسه کند.

بر اساس صورت‌های مالی منتشرشده جمع دارایی‌های بانک‌های بورسی در پایان آذر ماه سال جاری رقمی معادل 39,504 هزار میلیارد ریال بوده که در مقایسه با پایان اسفند ماه سال 1399 با رشد حدود 21 درصدی همراه شده است. در بین بانک‌های مورد بررسی، همچون چندین سال اخیر بانک ملت با 9,170 هزار میلیارد ریال بیشترین مانده دارایی را به نام خود به ثبت رسانده است. دو بانک صادرات و تجارت نیز از این حیث در رده‌های بعدی جای دارند. در انتهای این طیف بانک سرمایه قرار دارد. بیشترین نرخ رشد در مانده دارایی‌های بانک‌ها نیز به بانک‌های سامان با حدود 50 درصد تعلق دارد. کمترین نرخ رشد نیز از آن بانک خاورمیانه با نرخ افزایش حدود 7 درصدی است.

هر چند، بخش از نیمی (حدود 53 درصد) دارایی بانک‌ها به تسهیلات اعطایی به اشخاص غیر دولتی بازمی‌گردد؛ اما با توجه به ماهیت صنعت بانکداری، بانک‌ها همچنان از سهم بالای دارایی‌های غیر مولد بهره می‌برند. در بانک‌های خصولتی سهم بالای مطالبات از دولت به صورت کامل مشهود است که تا حد قابل توجهی از چابکی سبد دارایی آنها کاسته است. نکته تأسف‌بار در این مورد آن میزان مطالبات بانک‌ها از دولت روندی صعودی داشته و هیچ امیدی به بازگشت آن وجود ندارد. عمده این مطالبات به سه بانک تجارت، صادرات و ملت مربوط است. سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های زیرمجموعه (با احتساب ارزش روز و نه ارزش دفتری) نیز از دیگر اقلام قابل توجه در سبد دارایی بانک‌هاست که با توجهی به بازدهی عمدتاً پایین آنها، چابکی و نقدشوندگی دارایی بانک‌ها را تا حد زیادی کاهش داده است. املاک و مستغلات ملکی و تملیکی نیز دیگر دارایی عمده در برخی بانک هستند که عمدتاً راکد بوده و هیچ‌گونه درآمد جاری و جریان نقدینگی برای بانک‌ها ایجاد نمی‌کنند. وزن این طبقه از دارایی‌ها در بانک‌های زیان‌ده عمدتاً زیاد است.

همان‌گونه در بند پیشین اشاره شد تسهیلات اعطایی و مطالبات از اشخاص غیر دولتی بیشترین وزن را در بین دارایی بانک‌ها دارد. مانده این قلم از تسهیلات در بین بانک‌های مورد بررسی در انتهای آذر ماه سال 1400 رقمی حدود 20,307 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد در مقایسه با پایان اسفند ماه سال قبل با رشد حدود 32 درصدی همراه شده است. در بین بانک‌های مورد بررسی دو بانک ملت و صادرات رتبه‌های اول و دوم را از حیث مانده این حساب به نام خود ثبت کرده در این زمینه با یکدیگر رقابت تنگاتنگی دارند. دو بانک سرمایه و ایران زمین نیز در انتهای این طیف جای می‌گیرند؛ همچنین بانک ایران زمین با رشد حدود 84 درصدی، با اختلاف فاحش، بیشترین نرخ رشد در زمینه اعطای تسهیلات را در بین بانک‌ها داشته است. در این میان کاهش حدود 20 درصدی مانده تسهیلات اعطایی از سوی بانک گردشگری بسیار جالب توجه است.

مهم‌ترین منبع ورودی نقدینگی به بانک‌ها نیز اخذ سپرده از مشتریان است که عموماً در حساب حقوق صاحبان سپرده‌های سرمایه‌گذاری منعکس می‌شود. مانده این حساب در پایان آذر ماه سال جاری رقمی معادل 22,809 هزار میلیارد ریال بوده که این رقم نسبت به پایان اسفند ماه سال 1400 افزایش حدود 25 درصدی را نشان می‌دهد. در این زمینه نیز دو بانک ملت و صادرات رتبه‌های اول و دوم را در اختیار دارند. پست بانک و بانک سرمایه نیز در این زمینه در بین بانک‌های مورد بررسی در رده‌های آخر هستند. (با توجه به ماهیت قرض‌الحسنه در بانک رسالت، مانده حساب حقوق صاحبان سپرده‌گذاری چندان موضوعیتی ندارد). در این بین مؤسسه ملل و بانک سامان با رشد حدود 42 درصدی مانده حقوق صاحبان سپرده‌گذاری بیشترین نرخ رشد را در این زمینه تجربه کرده و بانک‌های پارسیان، شهر و سرمایه هر یک با نرخ افزایش حدود 8 درصدی کمترین نرخ رشد را در میان بانک‌های مورد بررسی داشته است. در این بخش نرخ اخذ سپرده بسیار حائز اهیمت است که با توجه به اطلاعات در دسترس برآوردی از آن وجود ندارد.

خالص درآمد ناشی از سود تسهیلات اعطایی به مشتریان و سود سپرده پرداختی به آنها، یکی از مهم‌ترین مؤلفه در ارزیابی عملکرد بانک‌هاست. در تراز عملیاتی بانک‌های بررسی شده در نه ماهه نخست سال جاری در مجموع رقم 210 میلیارد ریال مثبت بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 63 درصد رشده کرده است. در میان بانک‌ها، بانک ملت با اختلاف فراوان بیشترین درآمد را از این محل داشته و بانک‌های پاسارگاد و تجارت در رده‌های بعدی جای دارند. همچنین بانک ملت با حاشیه سود حدود 45 درصدی در این بخش بهترین عملکرد را در بین بانک‌ها داشته است. تراز عملیاتی هفت بانک نیز در این حوزه منفی بوده است. به بیان دیگر در این بانک‌ها سود تسهیلات اعطایی کفاف پاسخگویی به سود سپرده مشتریان را نداده و بانک بالاجبار از محل منابع داخلی خود بخشی از این سود را تأمین کرده‌اند.

ادامه دارد…