ویژگی‌های بودجه ٩٠ تشریح شد
بودجه سال 1390 در شرایطی تدوین خواهد شد که طرح هدفمندسازی یارانه‌ها که بخش مهمی از طرح تحول اقتصادی است، به مرحله انجام نزدیک شده است و سال 1390 نخستین سالی خواهد بود که بودجه آن با توجه به طرح هدفمندکردن یارانه‌ها نگاشته می‌شود. از سویی برنامه پنجم نیز مراحل نهایی تصویب خود را در مجلس طی می‌کند و بودجه 1390 از این لحاظ که باید با اسناد بالادستی از جمله سند چشم‌انداز، قانون برنامه پنجم و طرح تحول اقتصادی در هماهنگی کامل باشد ویژگی خاصی دارد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک حسین امیراحمدی مدیر کل دفتر تلفیق و هماهنگی بودجه، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهوری در گفت‌وگویی با هفته‌نامه برنامه با تأکید بر ویژگی‌های بودجه سال 1390 عنوان کرد که کوچک شدن و کارآمد شدن دولت، عدم تمرکز، کاهش وابستگی نفت و اتکای بیشتر به مالیات از جهت‌گیری‌های اساسی بخشنامه بودجه سال 1390 است. وی همچنین اعلام کرد که دولت در بودجه سال آینده کماکان به دنبال محدود کردن هزینه‌های غیرضرور خواهد بود.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، متن این گفت‌وگو به این شرح است:
* لطفاً در مورد ویژگی‌های بودجه سال 1390 مختصری توضیح دهید.
– یک سری از ویژگی‌ها برای تدوین بودجه سال 1390روشن و شفاف است و باید براساس جهت‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌های کلان کشور از جمله اسناد بالادستی سند چشم‌انداز 20 ساله کشور و قانون برنامه پنجم که هم اکنون در مجلس در دست بررسی و تصویب است، نگاشته شود. با رعایت این چارچوب‌ها، بخشنامه مذکور تهیه و آماده ابلاغ می‌شود.
جهت‌گیری‌های کلان که در بخشنامه بودجه 1390 به آنها توجه خواهیم کرد، علاوه بر توجه به اسناد بالادستی، سیاستگذاری‌ها و جهت‌گیری‌های کلان است که قابل استخراج باشد، شامل افزایش کارآیی و بهره‌وری در اقتصاد و هدفمندسازی یارانه‌ها است که این امر جزیی از زنجیره طرح تحول اقتصادی است.
کوچک شدن و کارآمد شدن دولت، عدم تمرکز، کاهش وابستگی به نفت و اتکای بیشتر به مالیات‌ها از جهت‌گیری‌های اساسی است که در بخشنامه بودجه 90 مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
*به‌طور اخص در خصوص هدفمندسازی یارانه‌ها چه اقداماتی در بودجه سال 1390 قرار است انجام شود تا دچار کاهش و کمبود منابع نشویم و این بحث چگونه در بودجه لحاظ شده است؟ در ضمن از آنجا که قرار است در فاصله واریز یارانه‌ها و افزایش قیمت‌ها بودجه سال 1390 بسته شود، از لحاظ محاسباتی چه تمهیداتی برای این موضوع اندیشیده شده است؟
– بحث یارانه‌ها توسط کمیته تخصصی این موضوع که در وزارت امور اقتصادی و دارایی متمرکز است، دنبال می‌شود. ما مترصد این هستیم که نظر آنها را بگیریم و به چارچوب کلی که در بحث هدفمندسازی یارانه‌ها در سال آینده باید مورد توجه قرار بگیرد، اضافه کنیم؛ اما در حال حاضر این بحث نهایی نشده و لازم است که رایزنی‌ها، تبادل نظرها و کار کارشناسی انجام شود.
*با توجه به اینکه لایحه برنامه پنجم نهایی نشده‌است، بودجه 1390 چگونه بر مبنای این سند بالادستی نگاشته می‌شود؟
– برنامه پنجم در کمیته تلفیق مجلس شورای اسلامی نهایی شده و آماده ورود به صحن علنی مجلس است. تا حدود زیادی جهت‌گیری‌ها و ابعاد برنامه پنجساله مشخص شده است، بنابراین ما بخشنامه بودجه را با روح کلی برنامه پنجم تنظیم می‌کنیم، چون سیاست‌های کلی دستخوش تغییرات عمده نمی‌شود و می‌تواند مبنایی باشد برای تهیه و تنظیم بخشنامه بودجه. به‌طور طبیعی در فرآیند تصویب، یک سری تغییر و تحولات به وجود خواهد آمد و ما می‌توانیم بعد از تصویب هر دو قانون، اصلاحاتی را ارایه دهیم.
*آیا کماکان بودجه سال 1390 به صورت انقباضی بسته خواهد شد و مظاهر انقباضی بودن بودجه چیست؟
– بودجه انقباضی با بودجه کارآمد تفاوت ماهوی دارد. منظور از بودجه انقباضی این نیست که کشور را از چرخه فعالیت اقتصادی باز داریم، بلکه منظور، بهینه کردن هزینه‌ها است. به‌طور قطع در جاهایی که لازم است باید هزینه‌ها را محدود کنیم و جاهایی که اولویت و ضرورت دارد، باید بیشتر به آن توجه کنیم. در سال آینده هم به‌طور حتم به دنبال محدود کردن هزینه‌های غیرضروری هستیم.
*آیا تحریم‌های اقتصادی هم تأثیری بر تهیه و تنظیم بودجه سال 90 خواهد داشت و دولت در این زمینه اقدام‌های انجام داده است؟
-بحث اصلی این است که این تحریم‌ها تا چه حد جدی و مؤثر هستند و کارشناسان، جدی بودن و مؤثر بودن این تحریم‌ها را باید بررسی کنند، ولی عقل سلیم حکم می‌کند که ما تدابیر لازم را اتخاذ کنیم.
*در بخشنامه‌ای از دستگاه‌های اجرایی خواسته شده که پیشنهادهای خود را در خصوص میزان منابع قابل وصول برای درج در لایحه بودجه سال 90 اعلام کنند. آیا این اقدام هر ساله به موقع صورت می‌گیرد؟
– این بخشنامه هر ساله ارایه می‌شود، بدین ترتیب که ما حتی قبل از این که بخشنامه بودجه را تنظیم کنیم، یک بررسی و ارزیابی نسبت به منابع محقق شده در همان سال خواهیم داشت و براساس منابع محقق شده، پیشنهاد دستگاه‌های اجرایی را در مورد برآورد در سال آینده قرار می‌دهیم و جمع‌بندی و برآورد این منابع برای سال‌جاری و سال آینده، کمک می‌کند که بتوانیم سقف منابع و مصارف خود را در بودجه تهیه و تنظیم بکنیم.
یکی از فعالیت‌های مهم در بخشنامه بودجه همین سقف اعتبارات هزینه‌ای، سرمایه‌ای و به‌طور کلی مصارف و منابع ما است. این اقدام همه ساله در تقویم کاری ما انجام می‌شود. خوشبختانه با آمدن وسایل ارتباطی جدید مثل اینترنت و وب کار، سریع‌تر و دقیق‌تر انجام می‌شود. به‌طور معمول دستگاه‌ها، به موقع این گزارش‌ها را ارایه می‌کنند و همکاران ما به ابهام‌ها و پرسش‌ها نیز پاسخ می‌دهند.
در هر صورت این اقدام همواره انجام می‌شود و هر چه جلوتر می‌رویم این بحث‌ها دقیق‌تر و عمیق‌تر می‌شود تا برسیم به سقف منابع قابل استحصال در سال آینده که اعتبارات یا منابع کلی که در بودجه مؤثر هستند، برآورد کنیم. به این ترتیب که منابعی که از نفت استحصال می‌شود، یا از مالیات‌ها یا از خصوصی‌سازی‌ها ایجاد می‌شود را برآورد می‌کنیم و در نهایت منابع و اعتبارات کل کشور را برآورد می‌کنیم.
*این ارقام که استحصال می‌شود، با توجه به عملکرد سال‌جاری دستگاه‌ها ارایه می‌شود؟
– بله، ما اطلاعات سال گذشته دستگاه‌ها را داریم. امسال هم اعداد و ارقامی که به تأیید رسانده‌ایم براساس عملکرد سال گذشته دستگاه‌ها است حال از دستگاه‌ها خواستیم که گزارش عملکرد شش ماهه را در این مدت و برآورد خود را تا پایان امسال تخمین بزنند و بر مبنای تخمین، برآورد سال آینده را ارایه دهند. در صورت ضرورت، از دستگاه‌ها دعوت می‌کنیم که از پیشنهاد خود دفاع کنند.
*با وزارت امور اقتصادی و دارایی در این زمینه چه هماهنگی‌ای صورت می‌گیرد؟
– آنها در جریان مباحث هستند و در این برآوردها با ما همکاری می‌کنند. وزارت اقتصادی و دارایی مسؤول دریافت درآمدها است، از جمله مالیات‌ها، سایر درآمدها و مسؤول اجرای درآمدها و تحقق منابع است. معاونت برنامه‌ریزی نیز مسؤولیت برآورد و تنظیم بودجه و منابعی که در بودجه دخالت می‌کند را برعهده دارد.
*گفته می‌شود که کمیته تخصیص اعتبار بودجه، دستورالعمل یک دوازدهم بودجه سه ماهه اول و دوم را ابلاغ کرده‌است. براساس این آیا منابع پیش‌بینی شده در بودجه سال 1389 محقق شده است و گزارش آن کمیته چه بوده است؟
– به‌طور معمول برآوردها و تخصیص‌ها با هماهنگی وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام می‌شود و کمیته تخصیص شامل نمایندگانی از معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی و دارایی هستند. از شش عضو کمیته تخصیص، 3 عضو آن از معاونت برنامه‌ریزی است؛ از جمله رییس کمیته تخصیص و دبیر آن و سه عضو دیگر از وزارت امور اقتصادی و دارایی هستند، بنابراین سازوکار و چارچوب کار این است که وزارت امور اقتصادی و دارایی گزارش‌هایی از عملکرد منابع محقق شده به ما می‌دهد و با توجه به روندی که طی کرده، برآورد خود را تا پایان آن دوره که می‌خواهیم کمیته تخصیص را برگزار کنیم و تخصیص‌ها را تعیین کنیم، ارایه می‌دهد.
با توجه به روند گذشته، آنها را با هم تجمیع می‌کنیم و در نهایت به یک منابع برآوردی می‌رسیم. دبیرخانه کمیته تخصیص که همین دفتر تلفیق و هماهنگی بودجه است برآورد خود را به کمیته تخصیص ارایه می‌دهد. این کمیته با بحث و بررسی روی منابع، تفاهم می‌کند که این منابع قابل استحصال است.
براساس این منابع، تخصیص‌ها به بحث و بررسی گذاشته می‌شود و پیشنهادها از دستگاه‌ها گرفته می‌شود، دفاتر تخصصی ما آنها را بررسی می‌کنند و بعد دفتر تلفیق این اطلاعات را تجمیع می‌کند و کلیات و سیاست‌های کلی آن در کمیته تخصیص به تصویب می‌رسد. در جلسات کمیته تخصیص برخی از ارقام اصلاح می‌شود و بعد به وزارت دارایی اعلام می‌شود تا به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شود. بنابراین این برآوردها در هماهنگی نزدیک با وزارت اقتصادی و دارایی انجام می‌شود.
*آیا اعداد و ارقام قابل ذکر طی سه ماهه اول و دوم دارید؟
– گاهی اوقات منابع مصوب، در برهه‌هایی از زمان قابل تحقق نیستند، اما در مقاطع بعدی ممکن است جبران شود. ارقام ما به‌طور معمول در شش ماهه اول محقق نمی‌شود، اما در شش ماهه دوم جبران می‌شود. برخی ردیف‌ها هم هستند که به دلایلی ممکن است محقق نشوند مثل افزایش‌های ناشی از تخمین‌های خارج از چارچوب‌هایی که دولت پیشنهاد می‌دهد. به همین دلیل گاهی منابع محقق نمی‌شود.
*یکی دو سال است که اولویت اعطای بودجه با پروژه‌های نیمه تمام است و ساخت پروژه‌های جدید در اولویت نیست. آیا در بودجه 90 نیز این سیاست کماکان ادامه خواهد داشت؟
– جهت‌گیری و سیاستگذاری کلی این است که توجه و تمرکز ما روی تکمیل پروژه‌های نیمه تمام به جای ایجاد پروژه جدید باشد، اما این به این معنا نیست که هیچ پروژه جدید احداث نشود. در همین سال‌هایی که گذشت ما تعداد زیادی پروژه و طرح جدید داشتیم، ولی عقلانی نیست که ما طرح‌های نیمه تمام را رها کنیم و به سمت ایجاد پروژه‌های جدید برویم. اولویت با پروژه‌های نیمه تمام است که به بهره‌وری برسند و بتوانند در اقتصاد نقش ایفا کنند. پروژه‌های نیمه تمام، فقط هزینه نگهداری بالایی را به دولت تحمیل می‌کنند.
*بحث صندوق توسعه که در برنامه پنجم هم مورد تأکید قرار گرفته چه عملکردی خواهد داشت و مانده آن تاکنون چه میزان بود؟ در بودجه سال 90 چه مبلغی برای واریز به آن صندوق پیش‌بینی شده است؟
-صندوق توسعه ملی که قانون و اساسنامه خاص خود را دارد و براساس آن قانون، 20 درصد از درآمدهای نفتی که ناشی از صادرات نفت است باید به صندوق توسعه ملی واریز شوند. با توجه به اینکه قیمت نفت در بودجه مشخص نیست، نمی‌توان گفت سال آینده چه اتفاقی برای صندوق توسعه ملی می‌افتد. کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هم سقف را افزایش داده‌اند و نیاز به بررسی بیشتری دارد و هنگام تقدیم لایحه این مسایل به‌طور کامل روشن خواهد بود.
* آیا منابع جدید در بودجه سال 1390 پیش‌بینی شده است؟
– با توجه به اجرای طرح تحول اقتصادی و شروع عملیات طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، باید دستگاه‌ها در کاهش هزینه‌های غیرضروری خود به‌طور حتم اهتمام ورزند. از طرفی هم درخواست می‌کنیم که دستگاه‌ها به دنبال کشف منابع جدید باشند که ضمن اینکه منابع خود را گسترش می‌دهیم، با کاهش هزینه‌های خود، بهره‌وری را بالا ببریم. در دستگاه‌های اجرایی زمینه خوبی وجود دارد که می‌تواند تبدیل به منابع شود. به خصوص با مشارکت بخش غیردولتی زمینه‌های وسیعی برای فعالیت وجود دارد که دولت در جهت دریافت حق‌الامتیاز خود یا هزینه‌هایی که باید جهت ایجاد بسترها و زمینه‌ها صرف شود می‌تواند کسب درآمد کند و رقم قابل توجهی برای دولت خواهد بود همچنین بهتر است تمرکز دستگاه‌ها از هزینه‌ها به سمت درآمدها و منابع برود در این صورت است که می‌توان به سمت کارآیی اقتصادی رفت.
هر چه فعالیت‌های اقتصادی ما توسعه پیدا کند سوددهی و کارآمدی در اقتصاد باعث می‌شود که درآمدهای مالیاتی دولت رشد پیدا کند و همین امر می‌تواند منابع دولت را افزایش دهد بهترین منابع بودجه، درآمدهای مالیاتی است که به چند دلیل این اتفاق می‌افتد. از جمله توسعه کسب و کار در جامعه و روان شدن فعالیت‌های اقتصادی که در نهایت منجر به سوددهی شرکت‌ها می‌شود و بعد آنها می‌توانند بخشی از درآمدهای خود را به مالیات اختصاص دهند.