چند دلیل منطقی برای اینکه خودرو نخریم!

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،از روزنامه هفت صبح: به گواه آمارهای رسمی در حال حاضر سهم هر پنج ایرانی، یک خودرو است. واضح است که این رقم با استانداردهای جهانی فاصله چشمگیری دارد.

 یعنی با وجود ترافیک کشنده معابر پایتخت و آلودگی دائمی هوا همچنان ظرفیت قابل توجهی برای عرضه خودرو در کشور وجودداردغ به همین دلیل است که خودروسازان داخلی اصرار دارند به بهانه اشتغالزایی برای چند میلیون نفری که به طور مستقیم و غیرمستقیم درگیر این صنعت هستند، میزان تولیدات خود را بالا ببرند. مشتریان این تولیدات هم طبعا مردم عادی هستند چرا که صنعت خودروی ما بازار چشمگیری آن سوی مرزها ندارد و نگاه صاحبان این صنایع معطوف به بازارهای داخلی است. در این شرایط باید به این سوال پاسخ داد که آیا مالکیت خودرو به صرفه است؟ با هزینه های وحشتناک نگهداری خودرو آیا اصلا خرید خودرو کار عاقلانه ای محسوب می شود؟

در این گزارش قصد نداریم از زاویه دید مسئولان به موضوع نگاه کنیم که سال هاست بر استفاده از حمل و نقل عمومی تاکید می کنند، بلکه می خواهیم با یک حساب دو دوتا چهارتا معایب و محاسن مالکیت یک خودرو را در شرایط موجود بررسی کنیم. طبق محاسبات ما نگهداری یک خودروی پژو 206 تیپ 2 سالانه 16 میلیون و 500 هزار تومان هزینه دارد اما اگر شما هر 365 روز سال را آژانس بگیرید و روزی دو بار مبلغ 15 هزار تومان بپردازید در طول سال حدود 10 میلیون و 950 هزار تومان برایتان آب می خورد. بنابراین اگر شما خیلی راحت روزی دو بار آژانس بگیرد نسبت به کسانی که یک خودروی 206 دارند سالانه 5 میلیون و 550 هزار تومان جلو هستید!

هزینه های نجومی خرید و نگهداری خودرو

برای پاسخ به این سوال که آیا مالکیت یک خودرو به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است یا خیر، ماجرا را از مرحله اولیه یعنی خرید خودرو بررسی می کنیم. تصور کنید شما قصد دارید یک خودروی پژو 206 تیپ 2 خریداری کنید. قیمت این خودرو در نمایندگی 29 میلیون و در بازار آزاد 38 میلیون تومان است. با توجه به اینکه کارخانه8 عملا در حال حاضر این مدل را عرضه نمی کند شما مجبورید به بازار آزاد روی بیاورد و مثلا به طور میانگین با 35 میلیون تومان یک 206 صفر کیلومتر بخرید.

اولین هزینه ای که در همین ابتدا روی دست شما می ماند از دست دادن سود بانکی کل پول است. با توجه به پرداخت سود سپرده گذاری سالیانه 20 درصد توسط بانک های داخلی، شما در ازای یک سال نگهداری خودروی 35 میلیونی، 7 میلیون تومان سود پولتان را از دست می دهید.

علاوه بر آن اگر بعد از یک سال قصد فروش خودرو را داشته باشید با پنج میلیون افت قیمت مواجهید و عملا پنج میلیون ناقابل هم اینجاض رر می کنید. (البته در سال های اخیر به دلیل شرایط عجیب اقتصادی، خودرو به یک کالای سرمایه ای تبدیل شده که با فروش خودرو احتمالا سود هم می کنید اما در شرایط عادی افت قیمت خودرو کاملا طبیعی است) پس تا اینجا به همین سادگی شما سالانه 12 میلیون ضرر می کنید بدون اینکه خودتان متوجه شوید!

بخش جذابتر این ماجرا هزینه های سنگین نگهداری خودرو به خصوص بعد از گرانی های اخیر است. یک پژو 206 به طور میانگین سالانه دو بار نیاز به تعویض روغن موتور دارد که با هزینه تعویض فیلتر و صافی و سایر لوازم جانبی هر بار حدود 90 هزار تومان آب می خورد. اگر تخمین بزنیم ماهانه 100 لیتر هم بنزین 700 تومانی داخل باک خودرو بریزید، باید 70 هزار تومان برای پول بنزین کنار بگذارید.

با این حساب اگر مخارج اجتناب ناپذیر احتمالی را کنار بگذاریم سالانه شما با حدود یک میلیون هزینه های جاری بنزین و روغن موتور مواجه هستید که هیچ راه فراری از آن ندارید، ضمن اینکه قطعا شما در طول یک سال با مسائلی مثل پرداخت جریمه و خلافی، هزینه تعمیر بدنه، خرید لاستیک، لنت، ضد یخ و … هم مواجه هستید که ما فعلا از آنها چشمپوشی می کنیم.

هزینه های جاری خودرو

برخی هزینه ها در زمان خرید و نگاه اول اصلا به چشم نمی آیند اما با گذشت زمان و خصوصا پس از گذشت یک سال از خرید خودرو این هزین ها به سمت مالک آن سرازیر می شود؛ هزینه هایی مانند مالیات بر ارزش افزوده، بیمه بدنه و ثالث، عوارض سالیانه و دفاتر اسناد رسمی از جمله آنها است که میزان آنها در یک 206 فرضی را محاسبه می کنیم.

الف- مالیات بر ارزش افزوده: در زمان خرید خودرو، خریداران علاوه برپرداخت قیمت خودرو با هزینه های دیگری روبرو می شوند که با نام مالیات بر ارزش افزوده شناخته می شود و از خریداران دریافت می شود که برای امسال 6 درصد تعیین شده است. یعنی اگر شما یک 206 به قیمت 35 میلیون تومان خریداری کنید باید در حدود 2 میلیون تومان نیز به صورت جداگانه پرداخت کنید. هزینه ای که در ابتدای معامله اصلا به چشم نمی آید اما در زمان فروش نمی توانید آن را زنده کنید و در واقع از جیبتان رفته است.

ب – بیمه بدنه و ثالث: بیمه جزو آن دست از هزینه هاست که داغش بدجوری بر دل خریداران می ماند. برای یک خودروی 206 چیزی در حدود 300 هزار تومان باید برای بیمه بدنه کنار بگذارید و حدود 700 هزار تومان نیز هزینه بیمه شخص ثالث می شود. با وجود آنکه هزینه سال اول بیمه شخص ثالث را خود شرکت ها و کارخانه ها تقبل می کنند اما کافی است که یک سال از زمان بیمه بگذرد تا مجبور باشید که آنها را پرداخت کنید و یا اگر در اواخر دوره بیمه خودتان باشیدو قصد فروش کنید از قیمت خودروتان کم خواهدشد. بنابراین در حدود یک میلیون تومان بابت این موارد از شما کم خواهد شد.

ج – عوارض سالیانه: دارندگان وسایل نقلیه موظف هستند سالانه مبلغی را به شهرداری بابت عوارض سالیانه پرداخت کنند. این عوارض سالانه با فرمول های معینی محاسبه می شود و برای امسال 30 هزار تومان تعیین شده است و در محاسباتمام همین رقم را منظور کرده ایم.

د – هزینه دفاتر اسنا رسمی: اگر شما بخواهید خودروتان را به فروش برسانید باید مبالغ نسبتا زیادی را در دفترخانه ها هزینه کنید. این هزینه با فرمول های خاصی محاسبه می شود و بسته به مدل ماشین، میزان کارکرد، حجم موتور و … محاسبه می شود و برای یک خودروی 206 در حدود 350 تا 400 هزار تومان آب می خورد.

* یک سوال اساسی: با توجه به محاسبات بالا مشخص می شود که دارندگان خودرو در حدود 3 میلیون و 500 هزار تومان را صرف پرداخت هزینه هایی مانند عوارض سالیان و … می کنند. علاوه بر سوژه مورد بحث و هزینه های زیادی که دارا بودن یک خودروی شخصی در پی دارد، سوال اساسی آنجاست که دارندگان خودرو این هزینه ها را بابت استفاده یک سال از خودروی خود پرداخت می کنند اما با برقراری طرح های مختلفی مانند زوج و فرد از در منازل، رانندگان عملا نمی توانند از خودروی خود در تمامی زمان های سال استفاده کنند.

همچنین اگر طرح هایی مانند زوج و فرد مانند روال سابق تکرار شود نیز باز هم یک اجحاف دیگر در حق پرداخت کنندگان این هزینه ها رخ می دهد. رانندگان خودروها در مناطق زوج و فرد و طرح ترافیک اصلی نمی توانند تردد کنند اما با این وجود مجبور هستند عوارض، بیمه و هزینه های دیگر خود را برای تمامی زمان های سال و تردد در همه مناطق شهر پرداخت کنند؛ چرا؟!

ترافیک و محیط زیست

طبق آخرین آمار تقریبا 14 میلیون خودرو در کشور وجود دارد. یعنی تقریبا همان نسبت 5 به یک. در خیلی از کشورهای دنیا این نسبت دو به یک است و به اندازه ما با مشکلی به نام ترافیک درگیر نیستند. در حال حاضر بین 138 کشور جهان، ایران از نظر شاخص سرانه خودرو در رده 61 ام قرار دارد. در آمارهای جهانی تعداد خودروها را به ازای هر هزار نفر بیان می کنند که هم اکنون موناکو با 836 دستگاه برای هزار نفر در رده اول قرار دارد و کشورهای آمریکا و لیختن اشتاین نیز به ترتیب با 828 و 796 دستگاه در رده های دوم و سوم قرار گرفته اند. روند رو به رشد این آمارها نشان می دهد مردم هنوز تمایل دارند خودروی شخصی داشته باشند که علت این مسئله احتمالا عدم رضایت آنها از ناوگان حمل و نقل عمومی کشور است.

بررسی ها نشان می دهد در تهران به عنوان پایتخت کشور فقط در 9 منطقه دسترسی مطلوب به ناوگان حمل و نقل عمومی داریم و این مسئله رشد فزاینده سرانه خودرو در کشور را توجیه می کند. با اینحال در سال های اخیر مسئولان بارها مردم را به استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی تشویق کرده اند چرا که با این کار هم به کاهش ترافیک کمک می شود و هم ازت آلودگی هوا کاسته می شود.

گاهی طرح های جایگزینی مثل ترویج استفاده از دوچرخه در سفرهای درون شهری مطرح شده که همیشه شکست خورده چون تهران یک شهر کوهپایه ای است. تردد با دوچرخه در سربالایی های آن کار ساده ای نیست ولی در مجموع کسانی که دغدغه محیط زیست دارند می توانند با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به جای خودروی شخصی به این مسئله کمک کنند.

تصادفات و ضررهای جانی

در فرهنگ عامیانه یک جمله معروف وجود دارد که می گوید «تا باشه ضرر مالی بشه جونت سلامت!» اما موقعیت وقتی تراژیک می شود که پای ضرر جانی هم در میان باشد. در کشور ما به طور میانگین سالانه 20 هزار نفر بر اثر تصادف جان خود را از دست می دهند؛ به این ترتیب شما اگر قید خودروی شخصی را بزنید و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید شانس بیشتری برای بقا دارید!

در سال های اخیر ما همیشه با این بهانه که دولت باید ناوگان حمل و نقل عمومی را گسترش دهد تا خودروی شخصی بیرون نیاوریم از زیر بار این مسئله شانه خالی کرده ایم، در صورتی که همین الان هم روزانه سه میلیون نفر با مترو و 15 میلیون نفر با اتوبوس جابجا می شوند. چرا ما یکی از این 18 میلیون نفر نباشیم؟