چرایی کندی توسعه بیمه الکترونیک

اینکه چرا بیمه الکترونیک همپای بانکداری الکترونیک در کشور ما توسعه پیدا نکرده معلول عواملی است که  بخشی به ساختار صنعت بیمه و بخشی به ساختار مدیریتی در این صنعت در کشور ما مربوط می شود.

شبکه بیمه در کشور ما بسیار گسترده تر از شبکه بانکی است چرا که توسعه شعب بیمه شرایطی کاملا متفاوت و منعطفتر از توسعه شعب در سیستم بانکی دارد. از سوی دیگر برخی مقررات مانند الزام برخی بیمه ها برای وسایل نقلیه عملا باعث می شود تا مردم به صورت گریزناپذیر به شعب بیمه مراجعه کنند. در همین حال وضعیت حمل ونقل شهری و جاده ای ما نیز باعث افزایش مراجعات بیمه ای در کشور است. در بخش بیمه های خدمات در مانی و بازنشستگی نیز حدود 30 میلیون نفر در سازمان تامین اجتماعی بیمه هستند.

به تعبیر دیگر درخت بیمه در کشور ما اکنون به نقطه ای رسیده که شاخ و برگ های انبوه و گسترده ای در اقشار اجتماعی،اقتصادی، فرهنگی،جمعیتی وجغرافیای کشور  دارد. اما اینکه چرا این درخت  از منافذ و الگوهای نسبتا سنتی سیراب می شود به نظر می رسد دست کم در دو عامل ریشه دارد یکی اینکه صاحبان شعب بیمه ای اغلب از دانش چندانی برخوردار نیستند و اساسا برای داشتن یک شعبه بیمه در حد و اندازه متوسط  در کشور ما (که اغلب شعب بیمه ای متوسط و کوچک هستند)چندان نیازی به افزایش دانش و تکنولوژی الکترونیک نیست. به عبارت دیگر یک فرد حتی با داشتن دیپلم می تواند با چند سال سابقه کار در بیمه مدیریت یک شعبه بیمه ای متوسط را بر عهده بگیرد. چرا که معمولا در شعب بیمه ها  به صورت روتین چند فرایند  مدام تکرار می شود.

اما عامل دوم که ریشه بروز عامل اول نیز هست شاکله مبتنی بر مدیریت دولتی طی سالیان متمادی بر صنعت بیمه است. اگر چه طی چند سال اخیر شاهد تاسیس بیمه های خصوصی و اخیرا ورود برخی بیمه های دولتی به بورس (نه الزاما به بخش خصوصی) هستیم اما مدیریت دولتی و متمرکز که مانع ایجاد بازار رقابتی واقعی در کشور ماست ریشه های قدرتمند داشته و کاملا نهادینه شده است در نتیجه مدیریتهای بیمه ای عملا هنوز دولتی باقی مانده است.

 از سوی دیگر هنوز نظام تعرفه ای در صنعت بیمه ما قادر نیست تا بانی یک شرایط رقابتی در بازار بیمه شود. در چنین شرایطی بدیهی است که روال گذشته و نسبتا ستنی خود را قادر به پاسخگویی به  مراجعات مردمی می بیند.

 از یک سو الزام  مراجعه به شعبات بیمه ای برای مردم الزامی است پس ضرورت مشتری مداری تا حدی رنگ می بازد از سوی دیگر ورود تکنولوژی جدید چندان بر سود نخواهد افزود در نتیجه توجیه اقتصادی توسعه بیمه به سمت ساختار الکترونیک عملا از بین می رود.

 حتی بیمه های خصوصی در کشور ما اغلب بیمه های نهادی هستند. بدین شکل که مثلا یک خودرو ساز با کمک بانکی که سهامدار اصلی ان نیز خودروساز است اقدام به تاسیس بیمه کرده است. این شرایط نیز اگرچه بهتر از بیمه های صدرصد دولتی است اما باز هم روح مشتری مداری چندان در این گونه بیمه های نهادی ریشه نمی دواند.

  البته نباید از حرکتهایی که طی چند سال اخیر صورت گرفته غافل شد. بخصوص بیمه های خصوصی تلاش کرده اند بازار را تا حدی به سمت خود سوق دهند اما به خاطر ساختار انحصارمحور بیمه در کشور ما عملا قادر به تحقق اهداف نشده اند. در واقع شرایط به گونه ای بوده که در ایران  صنعت بیمه ما حتی هنوز با مفاهیم بنیادین الکترونیک چندان آشنا نیست. در چنین شرایطی طبیعتا توسعه  بیمه الکترونیک بسیار سخت خواهد بود.