سنجش اعتبار اصولی مشتریان مقدمه گسترش کارت های اعتباری /حرکت رو به جلوی بانک مرکزی در زمینه احراز هویت مشتری برای بانک ها

 سیدجعفرصدری معاون اداره کل انفورماتیک بانک صادرات در گفتگو با پایگاه خبری بانکداری الکترونیک در خصوص اینکه بانک ها چقدر به مشتریها اعتماد می کنند تا به آنها اعتبار بدهند و کارت اعتباری برایشان صادر کنند, با اشاره به اینکه اعتبار یک مقوله زیرساختی هم دارد , افزود : « در حوزه بانکی احراز هویت مشتری از نخستین مسائلی است که مطرح می شود و در مقوله دادن اعتبار نیز احراز هویت مشتری از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار می شود. زمانیکه احراز هویت مشتری بر مبنای پایگاه اطلاعاتی که تمامی رفتارهای بانکی مشتری را در خودش به ثبت رسانده مورد بررسی قرار می گیرد تا در نهایت مفهوم اساسی ذی نفع واحد را پوشش دهد تازه اعتماد بانک به مشتری محقق می شود. »

صدری با اشاره به حرکت رو به جلوی بانک مرکزی در زمینه احراز هویت مشتری برای بانک ها , گفت: « در سال 91 حرکت رو به جلویی که رخ داده مسئله تجمیع پایگاه اطلاعاتی مشتریان در حوزه بانکی با همکاری بانک مرکزی و وزارت اقتصاد صورت گرفت که باعث می شود بانکها , اعتبار مشتریانشان را شناسایی کنند. »

به گفته معاون اداره کل انفورماتیک بانک صادرات در حوزه کارت های اعتباری باید کار کارشناسی و فعالیت های بیشتری انجام شود. با توجه به اینکه فرهنگ سازی در حوزه بانکداری الکترونیکی در کشور تاکنون موفق عمل کرده و می توانیم مدعی باشیم که این گونه از بانکداری در جامعه رسوخ کرده و درونی شده است. با وجود چنین پایه ای می توان امید داشت که روی مقوله کارت های اعتباری نیز می توان کار فرهنگ سازی کرد و مردم را با این پدیده جهانی اشنا ساخت.

او با بیان اینکه فرهنگ سازی یکی از مهم ترین استراتژی های سال جاری کارت های بانکی هستند گفت: « بومی سازی استفاده از چنین کارت های میان مردم از اهمیت بالایی برخودار است همانطور که اکنون کارت های دبیت کاملا بین مردم جا افتاده است کارت های اعتباری هم می تواند به این مرحله برسد. جمع بندی من این است که آن اهداف کلانی که در نظر گرفته شده بود هنوز محقق نشده است اما نمی توانیم بگوییم اقدامی در این زمینه انجام نشده یا اینکه کوتاهی صورت گرفته است.»

معاون اداره کل انفورماتیک بانک صادرات, در ادامه به ذکر مثالی پرداخت و یادآوری کرد : « حدود دو دهه از ورود  دستگاه خودپرداز به ایران می گذرد در ان ابتدا نیز بدون تردید اهداف یک یا دو ساله ای که برای توسعه خودپردازها در نظر گرفته می شد  به راحتی میسر نمی شد. بنابراین نمی توانیم انتظار داشته باشیم در همین یکی دو سالی که روند صدور کارت های اعتباری سرعت گرفته اند به سرعت به نتیجه هم برسند.»

به گفته صدری با فراهم شدن دو مقوله یکی بومی سازی کارت های اعتباری در کشور و حل شدن مسئله اعتماد بانک به مشتری و احراز هویت مشتری می توانیم بگوییم مشکلی از سوی مشتری در استقبال از این نوع کارت های بانکی خصوصا در شرایط تورمی اقتصاد کشور, نخواهیم داشت.

البته در سوی دیگر ماجرا نیز مسایل فقهی وجود دارد که تا سالها از رشد و پیشرفت کارت های اعتباری در کشور جلوگیری می کرد اما سرانجام با تصویب آیین نامه انتشار کارت های اعتباری بر اساس قرارداد مرابحه در شورای پول و اعتبار, صدور کارت های اعتباری شتاب بیشتری نسبت به گذشته گرفته است.

صدری کارت های اعتباری در ایران را دارای دو بخش فنی و فرآیندی دانست و افزود: « بررسی مقوله کارت های اعتباری که از سالهای پیش نیز مطرح بوده بخشی از آن به مسئله فنی مرتبط بود و بخشی از آن هم فرآیندی بود. از این جهت فرآیندی است که باید دستورالعمل  ها و روندهایش نیز بومی سازی می شد تا قادر باشد در حوزه بانکداری اسلامی و البته الکترونیکی هم قابلیت استفاده داشته باشد. که به تدریج فرآیندها و روندها به همراه دستور العمل های آن بومی سازی شده است. »

طی اقدامات بانک مرکزی کارت های اعتباری از سال پیش و سالی که رو به اتمام است, به صورت تدریجی رشد قابل توجهی داشته اند.

او اظهار نظر نهایی درباره رسیدن یا نرسیدن به هدف در زمینه کارت های اعتباری را منوط به مطالعه و بررسی دقیق دانست و افزود: « اینکه به آن هدف نهایی رسیدیم یا خیر نیازمند این است که شاخص های مختلف را بررسی کنیم و همینطور فعالیت بانک های مختلف کشور را نیز رصد کنیم . همینطور باید در این راه موانعی که وجود داشته را نیز باید بررسی کنیم . بنابراین دادن پاسخ قطعی نیازمند به مطالعه و بررسی دقیقتی است. »

معاون اداره کل انفورماتیک بانک صادرات, در پاسخ به سوال خبرنگار ما در خصوص اینکه  نرخ سود 16 درصدی در مقابل نرخ رو به رشد تورم در کشور آیا جاذبه ای برای بانکها به منظور صدور کارت های اعتباری باقی می گذارد؟ گفت : « تمام منابعی که بانکها جذب میکنند که با نرخ بالا نیست تا اینجا بحث قیمت تمام شده پول مطرح باشد. اما قطعا دراین حوزه باید کار بیشتری انجام شود تا اما اینطور به نظر نمی آید که کاملا هم این مسئله را نفی کند به هر حال حوزه بانکی با نرخ های مختلفی کار می کند و اینطور نیست که همه سرویس ها از نرخ های بالا شروع  شود اینها تقسیم بندی می شود و نمیتوان بر مبنای این نرخ ها بگوییم سرویسی جذابیت ندارد. »

توسعه کارت های اعتباری در ایران در بدو امر علاوه بر موانع فقهی با مشکلات قانونی نیز روبرو بود اما کارت اعتباری هر دوی این چالش ها را پشت سرگذاشت و با تصویب آیین نامه انتشار کارت های بانکی از سوی بانک مرکزی و تایید هیات دولت طی سال گذشته گام بلندی به سوی توسعه برداشت.

کارت اعتباری مرابحه مبتنی بر عقد مرابحه است و ویژگی هایی را فراهم می کند که دستوالعمل اجرایی صدور و راهبری کارت خرید اعتباری مبتنی بر عقد قرض الحسنه فاقد آن است. یکی از ضعف های کارت خرید اعتباری مبتنی بر عقد قرض الحسنه را میتوان محدودیت منابع قرض الحسنه شبکه بانکی کشور برشمرد, که تاکنون آنگونه که شایسته است توسط بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی مورد استفاده قرار نگرفته است. اما از آنجاییکه منابع مورد نیاز برای این نوع کارت اعتباری از محل سپرده های مدت دار بانک یا موسسه اعتباری تامین می شود, مشکل کمبود منابع تخصیص یافته به این نوع از کارت ها برطرف خواهد شد.