فاصله از لبه پرتگاه ورشکستگی تا شرايطی وخيمتر
بررسی عملکرد مقایسه ای بانک ها در سال99(بخش اول)
نظام بانکداری در سال 99 شرایط بهتری را نسبت به سال 98 سپری کرده است. رشد شاخصهایی همچون رشد سودآوری بانکها، کاهش تعداد بانکهای زیانده و … همگی شاهدی بر این مدعا هستند. اما نکته قابل توجه بسیار مهم در این زمینه آن است که این پیشرفت یکدست نبوده و در همه بانکها مشاهده نشده است.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، با گذشت ماههای ابتدایی سال 1400 و فرارسیدن فصل مجامع، صورتهای مالی مربوط به عملکرد بانکهای خصوصی و خصولتی نیز در سال 1399 نیز همچون دیگر شرکتها و بنگاههای اقتصادی نیز تهیه و توسط سایت کدال منتشر شد. هر چند که بانکهای دولتی همچنان وزن قابل توجهی در نظام بانکداری دارند؛ اما با این حال میتوان در شرایط عدم دسترسی به اطلاعات آنها و صرف تکیه بر عملکرد بانکهای خصوصی و خصولتی، برآورد قابل اتکا از شرایط کنونی نظام بانکداری و چشماندازی قابل از شرایط آینده این نظام در ماهها و سالهای بعد پیشبینی کرد. این گزارش بر آن است عملکرد بانکها در سال 99 را با یکدیگر و همزمان کارنامه آنها در سال 98 را مقایسه کند.
مانده دارایی بانکهای مورد بررسی (بانکهای خصوصی و خصولتی) در پایان اسفند ماه 1399 به عدد 32,809 هزار میلیارد ریال بالغ شده که این عدد در مقایسه با پایان اسفمد ماه سال 98 رشد بیش از 55 درصدی همراه شده است. بانک ملت با در اختیار داشتن 7561 هزار میلیارد ریال (حدود 23 درصد از کل مانده دارایی بانکهای خصوصی و خصولتی) با اختلاف فراوان نسبت به سایر بانکها رتبه نخست را در اختیار دارد. پس از بانک ملت بانکهای صادرات، تجارت، پاسارگاد و پارسیان در رتبههای بعدی جای دارند. در این ردهبندی پست بانک و بانک سرمایه در ردههای پایانی جای دارند. در میان بانکهای مورد بررسی بانک اقتصاد نوین با رشد 128 درصدی مانده داراییهای بیشتر نرخ رشد را در این زمینه داشته است.
این بانک در سال 99 بخشی از داراییها خود را تجدید ارزیابی (بهروزرسانی ارزش) کرده است که این موضوع مهمترین دلیل رشد مانده داراییهای آن به شمار میرود. پس از بانک اقتصاد نوین بانکهای دی و خاورمیانه به ترتیب با ثبت نرخ رشد 94 و 92 درصدی در مانده داراییهای خود در رتبههای بعدی جای دارند. نکته جالب در این بررسی رشد تنها یک درصدی مانده داراییهای بانک سرمایه است. (مانده داراییها یک قلم ترازنامهای بوده و به ارزش دفتری داراییها اشاره دارد. ارزش روز داراییها عموماً با ارزش دفتری آنها تفاوت قابل توجه دارد.)
تقابل درآمدهای ناشی از درآمد اعطای تسهیلات و سود پرداختی به سپردهگذاران، یکی از مهمترین شاخصها در زمینه عملکرد بانکهاست. فزونی درآمد اعطای تسهیلات بر پرداخت سود سپرده نشاندهنده سودده بودن بانک زمینه تجهیز و تخصیص منابع بوده بوده و در نقطه مقابل بیشتر بودن هزینه سود سپرده پرداختی نسبت به درآمد سود تسهیلات اعطایی به آنها نشاندهنده زیانده بودن بانک در این زمینه است. در این زمینه بهترین عملکرد در اختیار پست بانک است. بر اساس دادهها، این بانک تنها 39 درصد از درآمدی را که قالب سود اعطای تسهیلات گرفته به سپردهگذاران پرداخت کرده و مابقی آن را به عنوان سود در صورتهای مالی خود منعکس کرده است. در این زمینه بانکهای ملت با 51 درصد، خاورمیانه 62 درصد و سینا و تجارت با 68 درصد در تبههای بعدی جای دارند. (به دلیل ماهیت قرضالحسنه بودن بانک رسالت و عدم پرداخت سود سپرده ارزیابی این نسبت برای این بانک چندان موضوعیتی ندارند.)
در بین بانکهای مورد بررسی، در گزارش عملکرد بانکهای آینده، پارسیان، شهر، دی، سرمایه و ایران زمین سود سپردههای پرداختی بیشتر از درآمد تسهیلات دریافتی بوده است. به عبارت دیگر این بانکها بخشی از سود پرداختی به سپردهگذاران را از محل منابع داخلی خود پرداخت کردهاند. ضعیفترین عملکرد در این زمینه به بانک ایران زمین مربوط است. در این بانک سود پرداختی به سپردهگذاران 16 برابر درآمد کسب شده از محل اعطای تسهیلات بوده است. پس از بانک ایران زمین ضعیفترین عملکرد به بانک سرمایه اختصاص دارد که حدود بالاجبار معادل 5 برابر درآمدش از محل اعطای تسهیلات به سپردهگذاران خود سود پرداخت کرده است. این نسبت در بانک دی 1.7، بانک آینده 1.6 و بانکهای پارسیان و شهر 1.2 بوده است.
فارغ از نسبت و درصد سود سپرده پرداختی نسبت به درآمد دریافتی از محل تسهیلات، تفاوت ریالی این دو قلم سود یا زیان بانک از محل تجهیز و تخصیص منابع را نشان میدهد. برآیند سود و زیان بانکهای مورد بررسی در این حوزه در سال 99، شناسایی سود 216 هزار میلیارد ریالی بوده که نشان میدهد در مجموع بانکها در این حوزه سودده بودهاند. مثبتترین تراز به لحاظ ریالی در سال 99 از آن بانک ملت بوده و بانکهای تجارت، پاسارگاد و صادرات نیز در این زمینه در ردههای بعدی جای گرفتهاند. در سوی مقابل بانکهای آینده، ایرانزمین، پارسیان، شهر، سرمایه و دی به ترتیب زیانبارترین عملکردها را در زمینه تجهیز و تخصیص وجوه به نام خود ثبت کردهاند.
نکته بسیار مهم در این مقوله مجموع حاصل عملکرد بانکها در سال 98 در این حوزه زیان حدود 23 هزار میلیارد ریالی بوده که مثبت شدن آن در سال 99 نشان از پیشرفت کلی نظام بانکی در این حوزه دارد. با این همه این پیشرفت قابل توجه در مورد تمامی بانکها صادق نبوده و تنها چند بانک این پیشرفت را رقم زدهاند. مراجعه به اعداد نشان میدهد در سال 99 بانکهای اقتصاد نوین، گردشگری و سامان که در سال قبل در این زمینه زیانده بودهاند در سال 99 به سود رسیدهاند. در بین بانکهایی که در سال 98 در این حوزه ترازشان مثبت بوده نیز بانکهای تجارت و پاسارگاد به ترتیب با رشد 236 و 212 در خالص درآمد تسهیلات و سود سپرده بیشترین پیشرفت را داشتهاند. بانکهای صادرات و مؤسسه ملل نیز هر چند که در این زمینه سودده بودهاند؛ اما سود آنها نسبت به سال قبل کاهش داشته است. در نقطه مقابل هر چند تراز بانک دی، سرمایه، شهر و پارسیان منفی بوده اما این بانکها موفق شدهاند از زیاندهی خود نسبت به سال قبل تا حدودی بکاهند؛ اما ضعیفترین عملکردها در این به دو بانک آینده و ایران زمین مربوط است که تراز آنها حتی نسبت به سال قبل نیز منفیتر شده است.
ادامه دارد…