بهبود عملکرد نظام بانکی و بازگشت بانک‌ها به رسالت اصلی خود/ پایان رقابت منفی

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، مقایسه خالص سود یا زیان فعالیت در زمینه تسهیلات و سپرده‌ها در هشت ماهة نخست سال 99، نسبت به مدت مشابه سال قبل حکایت از بهبود عملکرد تمامی بانک‌ها در این حوزه دارد که این موضوع نشان‌دهنده حرکت نظام بانکی در مسیری صحیح است.

در بخش اول این گزارش با عنوان " عملکرد بانک‌ها از محل تجهیز و تخصیص منابع در هشت ماهه نخست سال 99"  به مرور عملکرد چند بانک پرداختیم. ادامه این گزارش را با هم می خوانیم:

بانک پارسیان: زیان‌بار‌ترین عملکرد در بین بانک‌های مورد بررسی به بانک پارسیان مربوط است. زیان بانک در حوزه تسهیلات‌دهی و سپرده‌گیری در مجموع هشت ماهه نخست سال جاری حدود 18 هزار میلیارد ریال زیان بوده است. هر چند این عدد نسبت به زیان 25 هزار میلیارد ریالی مدت مشابه سال قبل حکایت از پیشرفت بانک دارد؛ اما این زیان منفی‌ترین عملکرد را در بین بانک‌های مورد بررسی به نام بانک پارسیان به ثبت رسانده است. عملکرد بانک به تفکیک هر بانک نیز نشان از آن دارد که در تمامی ماه‌های سپری‌شده از سال منفی بوده است. با این همه در سه ماه گذشته تراز بانک با بهبود نسبی همراه شده به گونه‌ای که در آبان‌ماه تراز بانک تا آستانه مثبت شدن نیز پیش رفته است. با وجود این مثبت شدن تراز بانک در ماه‌های آینده چندان دور از انتظار نیست. عرضه سهام یکی از شرکت‌های زیرمجموعه بانک در هفته‌های آینده می‌تواند دست بانک را به لحاظ نقدینگی اندکی باز‌تر کند و موجبات بهبود تراز عملیاتی را فراهم آورد. با وجود این مثبت شدن تراز عملیاتی بانک در مجموع 12 ماهه سال 99 تقریباً نا ممکن به نظر می‌رسد و سهامداران باید در انتظار عملکرد مدیران بانک در سال 1400 بنشینند.

بانک دی: یکی از ضعیف‌ترین عملکرد‌ها در حوزه بانکداری در هشت ماهه نخست سال 99 به بانک دی اختصاص دارد به گونه‌ای که در اکثر ماه‌ها هزینه پرداختی به سپرده‌گذاران بسیار بیشتر از درآمد ارائه تسهیلات بوده است. با این همه در مجموع حاصل عملکرد بانک در این حوزه حدود 12 هزار میلیارد ریال زیان بوده است که این رقم در مقایسه با زیان 29 هزار میلیارد ریالی بانک در مدت مشابه سال قبل با بهبود قابل توجه همراه شده است. بهبود نسبی شرایط نقدینگی شرکت و همچنین کاهش هزینه‌های مالی در دو ماهة اخیر بهبود تراز شرکت را در پی داشت که این موضوع موجبات امیدواری سهامداران را فراهم کرده است. هر چند رسیدن به تراز مثبت در مجموع سال 99 امری غیر ممکن به نظر می‌رسد مثبت شدن تراز عملیاتی شرکت در ماه‌های پایانی سال امکان‌پذیر است و می‌تواند فتح بابی برای سودآوری عملیات بانک در سال 1400 باشد.

بانک کارآفرین: آمارهای منتشرشده از سوی این بانک از فزونی درآمدهای ناشی از اعطای تسهیلات نسبت به سود اعطایی به سپرده‌گذاران در مجموع هشت ماهه نخست سال 99 حکایت دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد از این محل، بانک کارآفرین در هشت ماهه نخست سال جاری سود معادل 2300 میلیارد ریال حکایت دارد که نسبت به زیان 107 میلیارد ریالی شناسایی‌شده در دوره زمانی مشابه سال قبل بهبود یافته است. نمودار عملکرد ماهیانه کارآفرین نشان می‌دهد تراز بانک در دو ماه نخست سال جاری منفی است؛ اما به تدریج درآمد تسهیلات بر سود سپرده‌ها پیشی گرفته و در شکاف سود با گذشت هر ماه بیشتر شده است. پیش‌بینی می‌شود این فاصله در ماه‌های بعد نیز همچنان بیشتر شود تا کام سهامداران کارآفرین به سود تقسیمی قابل توجه شیرین شود.

بانک سینا: در بانک سینا در تمامی ماه‌های طی‌شده از سال 99 تراز مربوط به درآمد ارائه تسهیلات در مقابل سود پرداختی به سپرده‌گذاران مثبت بوده است. بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی این بانک، حاصل درآمدهای بانک از این محل در شش ماهه نخست سال جاری 5.5 هزار میلیارد ریال بود که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد چشمگیر حدود 80 درصدی روبه‌رو شد. بهبود تراز عملیاتی در این بانک نیز همچون دیگر بانک‌ها به وضوح مشاهده می‌شود که تداوم آن در ماه‌های بعد نیز بسیار محتمل است. با اتکا به اعداد و ارقام فوق می‌توان این‌گونه اظهار کرد که عملیات مربوط به تسهیلات و سپرده‌گیری بانک با مشکل خاصی مواجه نبوده نقطه ضعف بانک در این دوره مدیریت هزینه‌ها بوده است؛ بنابراین می‌توان گفت؛ در صورتی که بانک بتواند هزینه‌های خود را مدیریت کند سهامداران در پایان سال 98 می‌توانند شیرینی رشد سودآوری عملیات بانک را بچشند.

بانک خاورمیانه: یکی از بهترین عملکرد‌ها در حوزه درآمد تسهیلات و هزینه سود سپرده‌ها به این بانک تعلق دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، تراز عملیاتی بانک در این حوزه در هر هشت ماه گذشته از سال مثبت بوده است؛ همچنین این بانک طی این مدت تنها حدود 40 درصد از درآمد‌های حاصل‌شده از محل اعطای تسهیلات را به هزینه‌های سود سپرده‌ها اختصاص داده است که این رقم پس از بانک ملت بهترین عملکرد را در میان بانک‌های مورد بررسی به تصویر می‌کشد. بر اساس بررسی‌ها بانک خاورمیانه در هشت ماهة نخست سال 99 از عملیات اخذ تسهیلات و اعطای سپرده‌ها مبلغ 8.8 هزار میلیارد ریال درآمد داشته است این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد حدود 120 درصدی همراه شده است. تداوم این روند در چهار ماهة باقیمانده از سال (بدون در نظر گرفتن عملکرد بانک در سایر حوزه‌ها) موجب می‌شود روند صعودی سودآوری بانک در سال 99 نیز با شیبی بیشتر از گذشته ادامه یابد.

پست بانک ایران: پست بانک نیز در زمره بانک‌های با تراز مثبت قرار دارد. این بانک در هشت ماهة نخست سال جاری عدد 3.7 میلیارد ریال به عنوان خالص تراز عملیاتی خود گزارش کرده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود 85 درصدی را نشان می‌دهد. در پست بانک نیز همچون دیگر بانک‌ها تراز عملیاتی با گذشت هر ماه با رشد همراه شده است با این تفاوت که این رشد در دو ماه مهر و آبان متوقف شده است. هر چند با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات کافی نمی‌توان نسبت به دلایل این توقف اظهارنظر قطعی کرد؛ اما این موضوع ریسک پیش‌بینی قاطع در مورد عملکرد بانک در چهار ماهة باقیمانده را با چالش‌هایی همراه می‌کند. با این همه گزارش زیان در حوزه تجهیز و تخصیص در مجموع 12 ماهه با توجه به سود گزارش در 8 ماهه گذشته بسیار بعید است.

مؤسسة اعتباری ملل: این مؤسسه بر خلاف سایر مؤسسات مالی و اعتباری دارای مجوز، عملکرد خود را با شفافیت قابل قبول و در زمان‌های تعیین‌شده در سامانه کدال منتشر می‌کند؛ همچنین به گواهی آمار، مؤسسه ملل در زمینه عملکردی نیز کارنامه قابل قبولی در هشت ماهه نخست سال جاری از خود بر جای گذاشته است. بر اساس بررسی‌ها، تراز مؤسسه اعتباری ملل در زمینه درآمد اعطای تسهیلات و سود پرداختی به سپرده‌ها 9.6 هزار میلیارد ریال مثبت بوده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد قابل قبول 25 درصدی را نشان می‌دهد. با این همه رشد مشاهده‌شده در تراز عملیات دیگر بانک‌ها در ‌ترازهای عملیاتی منتشرشده از سوی مؤسسة ملل به چشم نمی‌خورد به گونه‌ای که بخش قابل توجهی از درآمد کسب‌شده در این دوره مربوط به تیر ماه بوده است و ماه‌های دیگر سهم کمتری در آن داشته‌اند. با این تفاسیر، روند ناپایدار این تراز پیش‌بینی آن در ماه‌های آینده را بسیار مشکل کرده است. با این همه گزارش زیان در 12 ماهه سال 99 در کارنامة این مؤسسه نیز بسیار دور از ذهن است.

هر چند به دلیل عدم بررسی عملکرد برخی از بانک‌ها نمی‌توان نظر قاطعی در مورد عملکرد نظام بانکی کشور در این حوزه داد؛ اما مرور کارنامه بانک‌های بررسی‌شده در این گزارش حکایت از بهبود شرایط بانک‌ها در این حوزه نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. کاهش تعداد بانک‌های با تراز منفی، تبدیل تراز منفی سه بانک به تراز مثبت و همچنین بهبود عملکرد سایر بانک‌ها همگی گواهی بر این ادعاست. نکته قابل توجه دیگر در این بررسی آنکه تراز بانک‌ها در ماه‌های میانی سال نسبت به ماه‌های اولیه سال روند رو به رشد داشته که تداوم این روند تا پایان سال بسیار محتمل است. هر چند دلیل بهبود تراز بانک‌ها محل کند و کاو فراوان است و معلول عوامل زیادی می‌تواند، باشد؛ اما بهبود وضعیت نقدینگی آن‌ها به دلایلی همچون کاهش نرخ سود بین بانکی و همچنین وصول بخشی از مطالبات معوق آنها را می‌توان یکی از دلایل آن دانست. این موضوع باعث شده است تا رقابت منفی بانک‌ها برای کسب سپرده‌های بیشتر کاهش نسبی هزینه‌های سپرده و به تبع آن بهبود شکاف نرخ سود را در پی داشته باشد. در هر صورت این اتفاق را می‌توان امری بسیار مبارک در زمینة بهبود عملکرد نظام بانکی و بازگشت بانک‌ها به رسالت اصلی خود (تجهیز و تخصیص بهینه منابع) دانست که مسلماً برکات آن هم برای نظام بانکی و هم برای کل اقتصاد کشور خواهد بود.

حسن خضوعی؛ تحلیلگر آماری
منبع: ماهنامه بانکداری آینده شماره49