مسیر روشن بانک تجارت در افق مزیت ها/ سودآوری پایدار

 به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، بانک تجارت یکی از بزرگ‌ترین و مورد توجه‌ترین بانک‌ها در نظام بانکداری کشور چه به لحاظ سابقه، چه از نظر گستردگی شعب و چه از نظر کیفیت ارائه خدمات به شمار می‌رود. هر چند تلاطم‌های اقتصادی به وجود آمده در سال‌های پیشین موجبات زیان‌دهی بانک در سال‌های گذشته را فراهم آورده است؛ اما آمار منتشرشده از عملکرد بانک در شش ماهه دوم سال 98 و همچنین نیمه نخست سال 99 نشان می‌دهد مدیریت بانک توانسته بر این تلاطمات فائق بیاید و بانک را بار دیگر به مسیر سودآوری بازگرداند.

بر اساس صورت‌های مالی منتشرشده بانک تجارت در شش ماهه نخست سال 99 سود خالصی معادل 10 هزار میلیارد ریال گزارش کرده این در حالی است که حاصل عملکرد بانک در شش ماهه نخست سال قبل 10 هزار میلیارد ریال زیان بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر شدن سهم بانک از درآمدهای غیر مشاع و رشد قابل توجه درآمدهای ناشی از تبادلات ارزی اصلی‌ترین دلیل تبدیل زیان به سود در بانک تجارت است؛ اما توجه بیش از حد به دو عامل یادشده در بند پیشین بسیاری از تحلیل‌گران را از دیگر واقعیات و تحولات منعکس‌شده در صورت‌های مالی بانک تجارت غافل کرده است؛ حال آنکه به عقیده نگارنده این وقایع می‌توانند در ترسیم چشم‌انداز بانک در سال‌های آینده به مراتب مؤثرتر باشند. یکی از مهم‌ترین این تحولات، رشد خزنده و پایدار هزینه‌های کارمزد بانک است.

روند درآمدهای کارمزد بانک تجارت در سال‌های اخیر نشان از روند رشد خیره‌کننده آن به ویژه در سال‌های 97 و 98 دارد به گونه‌ای که رقم گزارش‌شده برای این قلم درآمدی در دو سال مورد اشاره به ترتیب 11,206 و 17,720 میلیارد ریال بوده است. در شش ماهه نخست سال 99 نیز این رقم معادل 9 هزار میلیارد ریال بود که با توجه به در نظر گرفتن شرایط خاص حاکم بر اقتصاد کشور ناشی از شیوع ویروس کرونا رشد آن در سال 99 نسبت به سال 98 بسیار محتمل است. نکته جالب توجه دیگر در این مورد آنکه به گواهی آمار، هزینه‌های تحمیل‌شده بر بانک در زمینه ارائه خدمات به هیچ عنوان متناسب با رشد درآمدهای بانک در این حوزه رشد نکرده است و گاهی (همچون سال 97) کاهش یافته است. به بیان دیگر بانک برای رشد سود خود در این بخش هزینه‌ای پرداخت نکرده و بخش عمدة این درآمد به سود تبدیل شده است. رشد حاشیه سود شرکت در این بخش نشان می‌دهد تمرکز بانک بر این بخش همچنان ادامه دارد و به نظر، مدیریت کسب درآمد از طریق کارمزد، همچنان پتانسیل‌های زیادی برای سودآوری بانک دارد. حاشیه سود فعالیت کارمزدی بانک تجارت در سال 98 معادل 77 درصد و در شش ماهه نخست سال 99 حدود 79 درصد بوده است.

بررسی ترکیب درآمدهای کارمزدی بانک تجارت در شش ماهه نخست سال 99 نشان از تنوع بالای خدمات در این حوزه دارد. با این همه ضمانت‌های صادره با سهم حدود 31 درصدی بیشترین وزن را در میان درآمدهای کارمزدی این بانک داشته است. واقعیت آن است که بانک تجارت در سال‌های اخیر همواره رتبه نخست را در میان تمامی بانک‌ها در حوزه صدور ضمانت‌نامه‌ها داشته است. در شش ماهه نخست سال جاری نیز بانک نه تنها جایگاه نخست خود را حفظ کرده بلکه آن را تحکیم بخشیده است. بر اساس آمار اعلام‌شده این بانک در میان پنج بانک بزرگ (ملی، ملت، صادرات، تجارت و سپه) سهم 40 درصدی را به خود اختصاص داده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد سایر درآمد‌های کارمزدی بانک نیز در سال‌های گذشته با رشد قابل توجهی همراه شده است. پیش‌بینی می‌شود این درآمد‌ها در سال‌های آینده نیز با رشد قابل توجه همراه شود. رشد سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده روی نرم‌افزار‌ها گواهی بر این مدعاست. بر اساس اطلاعات منتشرشده مانده ارزش دفتری نرم‌افزارهای بانک تجارت در پایان شهریور ماه سال جاری رقم 681 میلیارد ریال بوده است که این رقم در مقایسه با پایان عدد اعلام‌شده در پایان اسفند ماه سال گذشته با رشد حدود 10 درصدی مواجه شده است. رشد مداوم مانده سرمایه‌گذاری در بخش نرم‌افزار شرکت تنها نمونه‌ای از اهتمام مدیران بانک تجارت برای اتکای بیشتر به بخش درآمدهای کارمزدی است. امری که ثمرات آن در سال‌های بعد در صورت‌های مالی بانک دیده خواهد شد.

نکته دیگری که در بررسی عملکرد بانک تجارت مورد مغفول باقیمانده است، تدابیر انجام‌شده برای کاهش هر چه بیشتر ریسک شرکت‌های متحمل‌شده از سوی بانک است. کاهش سهم مطالبات سررسید گذشته از کل مطالبات و بهبود سطح ارزشیابی وثایق دریافتی، تنها بخشی از نتایج توجه مدیریت به کاهش سطح ریسک بانک است که ثمرات و برکات آن در ماه‌ها و سال‌های بعد به کاهش هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول و سوخت در صورت‌های مالی بانک، ظهور و بروز خواهد یافت.

نکات اشاره‌شده در بندهای پیشین و چندین نکته اشاره نشده از این دست همگی حکایت از قرار گرفتن بانک تجارت در مسیر سودآوری پایدار است. هر چند نظام بانکداری در ایران به گونه‌ای است که سهم از درآمدهای مشاع، شاکله اصلی درآمد و سود بانک‌ها را تشکیل می‌دهد؛ اما مشابه آنچه در سال‌های 96 و 97 رخ داد این قلم درآمدی می‌تواند با تغییر اندکی در یکی از متغیر‌های اقتصادی، دچار نوسانات شدید شود؛ بنابراین تکیه صرف بر درآمدهای مشاع، می‌تواند ریسک سودآوری شرکت در سال‌های آینده را به شدت افزایش دهد. در نقطه مقابل، تمرکز بر درآمدهای کارمزد می‌تواند بانک را تا حد زیادی از تکانه‌های شدید اقتصادی رها و روند سودآوری پایدارتری در مقابل دیدگان تحلیل‌گران و سهامداران ترسیم کند. با این توصیفات، تمرکز مدیران بانک تجارت بر این طبقه از دارایی‌ها بسیار به جا و در دایره تعقل است و در جهت حراست بیشتر از سرمایه سهامداران و اعتلای بانک صورت می‌پذیرد.

منبع: ماهنامه بانکداری آینده شماره 49