وام بدون بهره بانک دیجیتال با شعار «نه به رِبا» از اروپا تا ایران

به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، طی گفتگویی با بنیانگذار اولین بانک دیجیتال در ایران مشخص شد که به دلیل شتاب تحولات تکنولوژی، راه اندازی بانکداری دیجیتال در صنعت بانکی ایران امری اجتناب ناپذیر است. به این منظور بایستی ابزارهایی مانند هوش مصنوعی و شرکت های فینتک جایگزین شعب فیزیکی بانک ها شوند و این پروسه بسیار زمان بر بوده و انتظار نمی رود یک شبه اتفاق بیافتد.

بخش اول گفتگو با اشرف افخمی، هر جا و هر زمان، نه در بانک / بانکداری دیجیتال اجتناب ناپذیر است

در بخش دوم گفتگو، اشرف افخمی بیان کرد که راه اندازی بانکداری دیجیتال می تواند مسیر راحت و بدون هزینه ای برای کاربران بانک مهیا ساخته و "هر کاربر تبدیل به یک کارمند هوشمند بانک" شود.
بانک های مطرح در جهان توانسته اند بانکداری دیجیتال را جایگزین شعب بانکی کرده و مشتریان خود را چندین برابر کنند و هزینه های بانک را صرف تقویت ابزارها و تجهیزات و افزایش کیفیت خدمات و محصولات بانک کنند. 

بخش دوم گفتگو با اشرف افخمی، با بانکداری دیجیتال هر مشتری به یک کارمند هوشمند تبدیل می‌شود

در این گفتگو به این موضوع خواهیم پرداخت که مدل کسب و کاری بانک دیجیتال چیست؟ همچنین مشخص می شود که گروه مشتریان بانک چه کسانی بوده و چطور می توانند کسب و کار خود را از طریق بانکداری دیجیتال رشد دهند. 

* مدل کسب و کاری بانکداری دیجیتال
موسس اولین بانک دیجیتال در زمینه مدل کسب و کاری بانکداری دیجیتال اظهار داشت که اغلب این بانک‌ها بر بخش بانکداری خُرد (ریتیل) متمرکز شده‌اند؛ ولی استراتژي و رویکرد آنها با هم یکسان نبوده و متفاوت از یکدیگر است.
برخی بانک‌های دیجیتال فقط دنبال مشتریان پولدار هستند و اصلاً کار بانکداری خُرد (ریتیل) نمی‌کنند؛ چون می‌خواهند با پول مشتریان‌ خود در زمینه مدیریت دارایی یا مدیریت ثروت (asset/wealth management) فعالیت کنند؛ این بانک‌ها دنبال تعداد مشخصی مشتری هستند؛ مثلاً بیش از ۲۰ هزار مشتری نمی‌خواهند؛ چون این مدل را انتخاب کرده‌اند. 
برخی دیگر روی کسب و کارهای کوچک (SMEs) متمرکز شده‌اند. 
بعضی بانک‌ها مدل ترکیبی (Hybrid) را انتخاب کرده‌اند. از این‌رو، مطالعه و انتخاب بازارِ هدف، در طراحی استراتژی هر بانک دیجیتال خیلی اهمیت پیدا می‌کند.

* سطح کسب و کاری بانکداری دیجیتال
اشرف افخمی خاطرنشان کرد که کسب و کاری‌ که برای بانکداری دیجیتال در ایران انتخاب کرده، بیشتر برای کسب و کارهای کوچک و متوسط (SME Businesses) است. البته اشخاص حقیقی هم می‌توانند مشتری بانک شوند؛ ولی علاقمندیم که کسب و کارهای کوچک را پوشش دهم. 
ایشان همچنین اضافه کرد که در فاز دوم یعنی یک الی یک سال و نیم بعد از عملیاتی شدن و تجهیز و تخصیص منابع و ایجاد زیرساخت وام‌دهی (لندینگ پلتفرم Lending Platform)، قصد داریم بانک را به سمت بانکداری اسلامی و بدون ربا هدایت کنم. 
ویژگی بنیادین بانک دیجیتالی که ما دنبالش هستم «بانکداری بدون ربا» است. در طرح ما، پرداخت بهره به سپرده وجود ندارد. 

* گروه مشتریان بانکداری دیجیتال با توجه به رویکرد اسلامی بازاری
بنیانگذار اولین بانک دیجیتال در زمینه گروه مشتریان این بانک اظهار داشت "جامعه و بازار هدف بانکداری دیجیتال کسب و کارهایی هستند که بانکداری اسلامی را انتخاب می‌کنند". 
بانک دیجیتال بهره نمی‌دهد؛ اگر وام هم بدهد بدون بهره است و قراردادها مبتنی بر عقود اسلامی است. با کمک و همکاری یک شرکت معتبر فناوری داخلی که کار طراحی سیستم، نرم‌افزار و اپلیکیشن بانک دیجیتال ما را عهده‌دار شده با مجموعه‌ای در مالزی برای اخذ مجوز انطباق فعالیت بانک بر شریعت اسلامی (Sharia Compliant) به تفاهم رسیده‌ایم.

* وام بدون بهره در بانکداری دیجیتال
اشرف افخمی بیان کرد که در سیستم بانکداری دیجیتال وام ارائه شده به صورت بدون بهره می باشد و تقسیم سود حاصل از آن بسته به نوع عقد قرارداد دارد. سود یا زیان حاصله به اشتراک گذاشته می‌شود؛ به معنای دیگر اساس و شروع کار ما کارمزدی است، آن هم کارمزد اندکی که هزینه‌های‌مان را بپوشاند؛ ممکن است برای تراکنش‌ها نیز کارمزد بگیریم.
ایشان تصریح کرد که بیزنس مدل بانک مبتنی بر کارمزد است. اما وقتی به مرحلة اعطای تسهیلات برسیم، بسته به نوع فعالیت، یکی از عقود اسلامی منعقد می‌شود؛ به تعبیر دیگر ما زیرساخت اعطای وام (لندینگ پلتفرم) را درست می‌کنیم، یکی پول دارد و یکی می‌خواهد وام بگیرد، رابطه قراردادی بین آنها حتماً بر مبنای عقود اسلامی است. این قراردادها با شریعت اسلامی منطبق است و به هیچ وجه رابطه ربوی در آن وجود نخواهد داشت. به همین علت شعار بانک ما «نَه بِه ربا» است.

* بازار هدف بانکداری دیجیتال
در زمینه بازار هدف بانکداری دیجیتال، اشرف افخمی اظهار داشت "علاقه و اشتیاق اصلی من این بود که ابتدا چنانچه به ما مجوز می‌دادند این «بانک دیجیتال اسلامی» را در ایران ایجاد کنیم که با شرایط فعلی میسر نشد و طی بررسی متوجه شدیم که صدور مجوز بانک در سرزمین اصلی به نوعی ممنوع شده است و ناگزیر در خارج از کشور به دنبال دریافت مجوز افتادیم. در صورت موفقیت، این فتح بابی می‌شود تا صنایع کوچک و متوسط از خدمات این بانک دیجیتال استفاده کنند."
برخی می‌پرسند این بانک چه فایده‌ای دارد؟ شما که در شروع کار به کسب و کارهای متوسط و کوچک وام نمی‌دهید؟ باید بگویم که از ما به عنوان یک بخش خصوصی، نباید انتظار داشت که همة مشکلات اقتصادی یک جامعة بزرگی مثل ایران یا مسلمانان اروپا، خاورمیانه، آفریقا و شرق آسیا را حل کند. هم اکنون بین ۳۰ الی ۴۰ بانک دیجیتالِ مطرح، در اروپا فعال هستند ما هم یکی از آنها می‌شویم. مگر آنها همة بازار را در اختیار دارند؟ نه. ما قصد داریم روی بازارِ هدف خودمان تمرکز و آن را تقویت کنیم و هدف‌مان که همانا «بانکداری بدون ربا»ست را توسعه دهیم. اطمینان دارم که قسمتی از مشکلات و چالش‌های کسب و کارهای کوچک و متوسط را می‌توانیم از میان برداریم.

سخن پایانی
مدل کسب و کاری بانکداری دیجیتال، کسب و کار خرد (ریتیل) است که ممکن است استراتژی و رویکرد هر بانک متفاوت باشد. گروه مشتریان بانک دیجیتال نیز کسب و کارها یا افراد حقیقی هستند که بانکداری اسلامی را انتخاب می کنند. در این بانک وام دهی به صورت بدون بهره است و بر اساس عقود اسلامی، سود یا زیان حاصل از وام به اشتراک گذاشته می شود. بازار هدف بانک دیجیتال به دلیل مجوزهای فعالیتی بانک، در حال حاضر کشور اروپایی است که می تواند برای ایران و مسلمانان برخی از کشورها خدمات را بر پایه قوانین اسلامی ارائه دهد.

منبع: ماهنامه بانکداری آینده