شخصی سازی، فضای امن و کاهش هزینه تراکنش: پیش نیاز ورود فینتک به بانک ها
گفتگو با نوش آفرین مومن واقفی، مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت؛ (بخش اول)
فینتک ها از طریق دسترسی به پایگاه مشتریان بانکی و همچنین اتصال به شبکه پرداخت قابل اطمینان بانک ها می توانند منافع زیادی از همکاری با بانک ها به دست آورند، در مقابل زیرساخت های فناوری بانک ها را به منظور ارائه خدمات کم هزینه و با کیفیت بالا تقویت کنند. علیرغم روند اصلی در دنیا و خصوصاً در اروپا که به گسترش بانکداری باز در صنعت بانکداری آنها گردید، هنوز در ایران درک درستی از تعامل بانک ها و فینتک ها وجود ندارد و مدیران تصور می کنند فینتک فقط وسیله ای برای افزایش هزینه تراکنش و یا فروش شارژ است. در مقاله حاضر همراه با مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت، نوش آفرین مومن واقفی، به پیش نیازها و یا خلاء های توسعه زیرساخت های فناوری مالی در بانک ها می پردازیم.
* پیش نیاز همکاری بانک ها و فینتک ها
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت در زمینه پیش شرط های مورد نیاز برای توسعه همکاری بانک ها با فینتک ها اظهار داشت که در حال حاضر اکوسیستم صنعت بانکی به سرعت در حال تحول و پیشرفت است و یک پارادایم شیفت از سرویسهای سنتی در این صنعت به سمت سرویسهای دیجیتال و مبتنی بر کلان روندهای آینده پیش رو است.
مشتری، محور اصلی تحولات آینده سرویسهای بانکی است. قطعاً تحولات دیجیتال پیش رو فقط در ابعاد فناوری صرف ممکن نیست و همه ابعاد از مدل کسب و کار گرفته تا ساختار و فرآیندها و فرهنگ سازمان را در برمیگیرد.
در این خصوص با توجه به روند بانکداری دیجیتال و مفاهیم بانکداری باز، توسعه نوآوری در ارائه خدمات بانکی به مشتریان، تسهیل بهرهبرداری از خدمات بانکی و ارائه سرویسهای شخصی سازی شده به مشتریان چشمانداز آینده خواهد بود.
روند جدید باعث خروج انحصار تولید محصولات بانکی از حوزه بانک ها میشود و امکان شخصی سازی و برآورده شدن نیازهای خاص هر کاربر و تولید انواع مختلف برنامهها و سرویسهای کاربردی بانکی، قابل دستیابی میگردد.
ایجاد بستر رقابتی در ارائه خدمات مبتنی بر سرویس های پایه بانکی، ارزش افزوده بالقوه بالایی برای بانکها و فینتکها به همراه خواهد داشت.
* لزوم ورود بوم ها به تعامل بانک ها با فینتک ها
از نظر مومن واقفی، اگر بانکی بخواهد امکان دسترسی به حساب های مشتریان را در اختیار فینتکها و شرکتهای ثالث قرار دهد، این اتفاق باید در یک فضای کنترل شده، امن، مورد اطمینان و عادلانه صورت پذیرد. البته این نکته هم نباید غافل بماند که یکی از مفاهیم کلیدی در بانکداری باز و بحث PSD2، الزام بانکها به اخذ اجازه صریح مشتری طی یک فرآیند توافقی قبل از اعطای دسترسی به نهاد ثالث است.
اسناد تدوین شده در دنیا در خصوص بانکداری باز در جزئیات تکنیکی سکوت کردهاند، اما در حوزه تدوین قوانین و الزامات کار تخصصی قابل توجهی در قالب سند PSD2 و دستورالعمل آن در اروپا ارائه شده است. پیادهسازی و نظارت بر این الزامات برای بانکها هزینه بر و پیچیده است و از همین جا مفهوم بومها شکل میگیرد تا واسط و تسهیلگری بین نهادهای ثالث و بانکها باشند و ایجاد فضای بانکداری بازِ امن و فضای همکاری بین ذینفعان را در محیط استاندارد از APIهای ارائه شده توسط بانکها و در قالب مدلهای تجاری مختلف ممکن سازند.
مومن واقفی با تاکید بر نقش بوم ها اظهار داشت، بومها راهحلهای متعددی در زمینه توسعه همکاری بانک ها و فینتک ها ارائه دادهاند. راهحلی که در آن مواردی مانند وجود یک ساختار نظارتی و عملیاتی باز برای توسعه و ارائه خدمات، عضویت اعضا، مجموع قوانین، تعریف قالب المانهای داده و فرمت پیامها، فرآیند پشتیبانی از خدمات ارزش افزوده APIها و همچنین مدیریت ریسک و پایش تقلب مد نظر قرار گرفته است.
مهمترین ویژگی بومها از نظر مدیرعامل هلدینگ بانک تجارت، امکان دسترسی نهادهای ثالث و فینتکها به چندین بانک و از طریق یک اینترفیس واحد و تقسیم هزینه بین ذینفعان است.
* آمادگی مدیران بانکی برای توسعه تعامل بانک ها با فینتک ها
مومن واقفی در زمینه میزان آمادگی مدیران بانکی برای توسعه تعامل بانک ها و فینتک ها ابراز امیدواری کرد و ادامه داد، خوشبختانه مدیران بانکی در ایران بسیار علاقهمند واژه نوآوری و حرکت در لبه فناوری روز دنیا هستند! و البته اگر منصف باشیم در موارد متعدد نیز حمایت های ارزشمندی از این حوزهها دارند. این روزها در بین مدیران بانکی همه صحبت از مفاهیم تحول دیجیتال، بانکداری دیجیتال و نئوبانک می کنند. اینکه سال قبل همه در خصوص بلاکچین صحبت می کردند و سال بعد هم مطابق آخرین صحبت های رسانه ای در دنیا روند دیگری را دنبال می نماییم.
اما نکته اصلی این است که وقتی مطابق مفاهیم بانکداری دیجیتال و تحول دیجیتال دنبال ردپایی در تحول مدلهای کسب و کار و فرایندهای فعلی بانکی می رویم، هنوز هم تفکر غالب ذهنی همان مدلهای سنتی است. نگاهی به مدلهای کسب و کار و مدل درآمدی اغلب فینتکها در صنعت بانکی و پرداخت در چند سال اخیر در کشورمان نشان میدهد که علیرغم این همه غوغای رسانهای در این صنعت و انواع و اقسام میزگردها، وبینار و کنفرانس و پادکست و غیره در خصوص بحث فینتک و نوآوری، بانکداری دیجیتال، تحول دیجیتال و نظایر آن نمونههای بسیار کمی از نوآوری در مفهوم واقعی آن در مدل کسب و کار مشاهده میشود و اغلب شرکتهایی که به نام فینتک میشناسیم نیز بر همان حوزه فروش شارژ و تجمیع تراکنش و درآمد کارمزدهای تراکنشهای کارت، مدل کسب و کار خود را بنا کردهاند و نوآوری خاصی در حوزه تولید محصولات، خدمات و ایجاد تجربه خاص برای مشتری مشاهده نمیشود.
در ایران در حوزه فنی و طراحی و استقرار بومها در چند سال اخیر نمونههای متعددی مطرح شدهاند ولی به دلیل رویکرد مبهم بانک مرکزی در این حوزه و وضعیت مدلهای کسبوکار فعلی در حوزه پرداختهای مبتنی بر کارت که با استقرار هاب فناوران نیز تقویت شد، عملاً قابلیت اصلی برای توسعه مدلهای کسب و کاری موفق در حوزه تراکنشهای مبتنی بر حساب بانکی، با چالش مواجه است.
متاسفانه علیرغم روند اصلی در دنیا و خصوصاً در اروپا که منجر به بحث بانکداری باز و تأکید بر تراکنشهای مبتنی بر حساب در PSD2 شد و یکی از اصلیترین دلایل کاهش هزینه تراکنشهای کارتی بود، این رویکرد در ایران مشاهده نمیشود. به نظر میرسد باز هم کپی ناقص از رویکرد دنیا داشتهایم و در حال خلق موجودیتی ناقص هستیم.
سخن پایانی
با مطالعه مقاله حاضر مشخص شد که پیش نیاز همکاری بانک با شرکت های ارائه دهنده خدمات مالی، توجه به اصل مشتری محوری است، به طوری که تحولات صورت گرفته فقط از نوع فناوری نبوده و تمامی زیرساخت های بانک را شامل شود. در این بین، توجه به موضوع شخصی سازی و برآوردن نیازهای مالی مشتریان در زمینه سرویس های بانکی و پرداخت بسیار حائز اهمیت می باشد. به طور کلی ورود شرکت های فینتک به سامانه های بانکی باید در فضای امن و کنترل شده صورت گیرد که شرکت های واسط یا بوم ها چنین عملکردی را ایفا می کنند. بوم ها می توانند ایجاد فضای بانکداری بازِ امن و فضای همکاری بین ذینفعان را در محیط استاندارد از APIهای ارائه شده توسط بانکها و در قالب مدلهای تجاری مختلف ممکن سازند. مدیران بانکی نیز این موج جهانی صنعت بانک به سمت توسعه بانکداری باز را درک کرده اند ولی علی رغم تمامی حرکت های رسانه ای، هنوز هم طرز تفکر غالب ذهنی همان مدل های سنتی بوده و نوآوری خاصی در حوزه تولید خدمات نوین و بهبود تجربه کاربری برای مشتری مشاهده نمی گردد.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده