نقش صرافی‌های آنلاین در توسعه بازار رمزارز/ چالشی به نام متولی
گفت‌وگو با آرمان امینی، مدیرعامل مستربیتکس
رمزارزها دنیای آینده‌ای هستند که از هم‌اکنون آغاز شده و بسیاری از مردم کوچه و خیابان بدون هماهنگی با هر نهاد بالاسری آن را تجربه کرده‌اند. اگر چه سخت است تصویر دقیقی از دنیای آتی با نظام مبادله رمزارز بدهیم اما با کمی دقت می‌توانیم بفهیم که همه باید درباره آن فکر کنیم، تصمیم بگیریم و برنامه‌ریزی کنیم.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، ارزهای دیجیتال از سه جنبه هم اکنون قابل اهمیت هستند یکی ماهیت خود رمزارز که مقایسه پذیر باشد و دیگر بستر انتقال آن که امن باشد و سوم صرافی هایی که بتوانند زمینه تبدیل آن را به ارزها و پولهای دیگر فراهم کنند.وجود چنین مثلثی می تواند به دارندگان رمزارز این آسودگی خیال را فراهم کند که در هر نقطه از جهان قادر خواهند بود نقدینگی خود را در اختیار داشته باشند و به تناسب محل واحد مبادله ارزش آن نقطه اعم از هر واحد پولی که باشد استفاده کنند.
در گفت‌وگو با آرمان امینی که یکی از پیشروان حوزه رمزارز و طراح و بنیانگذار صرافی آنلاین مستربیتکس است مسایل دیگری را هم بررسی کردیم. اینکه چگونه رمزارزها می توانند به کمک دولت در این شرایط سخت تحریمی بیایند.
* لطفاً یک گزارش آماری دربارۀ رمزارزها ارائه کنید.
مارکت رمزارزها بسیار گسترده است و نمی‌توان در مورد آن بحث کرد؛ مگر اینکه یک گزارش آماری از پذیرش پرداخت رمزارزها در دنیا ارائه دهیم. امروز حدود 2 هزار رمزارز داریم. قیمت رمزارز به صورت لحظه‌ای تغییر می‌کند؛ بنابراین ممکن است هنگام چاپ این گزارش قیمت آن تغییر کند به این ترتیب اطلاعات دیگری منتشر می‌شود.
بیت کوین به عنوان اولین رمزارز و سردسته همه رمزارزها شناخته می‌شود؛ اما این رمزارز یک سری مشکلات دارد؛ مثلاً مقیاس‌پذیر نیست؛ به تعبیر دیگر نمی‌توان از آن به عنوان پرداخت خرد استفاده کرد؛ بلکه باید به عنوان یک کالا به آن نگریست. بیت‌کوین، طلای دیجیتال است. یک سری از رمزارزها پروژه‌های دانشگاهی هستند؛ مثلاً یک گروه دانشگاهی برای پروژه تحقیقاتی خود نوعی رمزارز ایجاد کرده‌اند.
* در یک نگاه آماری گذرا بگویید رمزارزها در حال حاضر چقدر قابلیت استفاده در بیزینس را دارند و چقدر پول رایج شده‌اند؟
در کشور گرجستان برای خرید از یک سوپرمارکت کوچک می‌توانید از بیت‌کوین استفاده کنید؛ روند خرید با بیت‌کوین کمی زمان‌بر است؛ ولی ترجیح بر این است. در مناطقی که تورم بسیار بالاست و توریست‌های بسیاری در رفت و آمد هستند بهتر است از بیت‌کوین استفاده شود. از هر 10 ترک 6 ترک در کشور ترکیه رمزارز دارند. به طور کلی مناطقی که توریست زیادی دارند یا تحریم هستند رمزارز وجود دارد.
بزرگ‌ترین صرافی دنیا بایننس نام دارد که روزانه 2 میلیارد دلار گردش مالی و درآمد دارد. بایننس کاملاً خصوصی و متعلق به فردی اهل کشور هنگ‌کنگ است که این شرکت را در مالتا تأسیس کرده است. این صرافی، بزرگ‌ترین، قوی‌ترین و های‌تک‌ترین صرافی دنیا محسوب می‌شود.
* آیا در ایران صرافی مطرحی داریم؟
بله داریم؛ ولی صرافی‌ها در ایران بیسیک هستند؛ در کل سه مدل مطرح صرافی در دنیا داریم؛ صرافی OTC یعنی سایت به کاربر و کاربر به سایت، صرافی P2P یعنی کاربر به کاربر و صرافی DEX یعنی غیر متمرکز به تعبیر دیگر یک شبکه است که پول را مستقیم منتقل می‌کند و صرافی ارتباط را برقرار می‌کند و کارمزد نمی‌گیرد. در ایران تا دل‌تان بخواهد OTC داریم.
* اصولاً روش‌های ایجاد درآمد صرافی‌های آنلاین به چه صورت است؟
در ایران صرافی P2P داریم؛ ولی در حالت بیسیک قرار دارد؛ به تعبیر دیگر فقط دکمة خرید و فروش دارد؛ مثل یک مغازه که خرید و فروش انجام می‌دهید. در ایران صرافی‌ای که ابزارهای معامله‌گری داشته باشد، نداریم. ابزارهای معامله‌گری مثل اینکه پوزیشن‌ها را تعیین کنید یا یک نفر تحلیل کند. یک صراف باید ابزار داشته باشد تا بتواند ریسک خود را کنترل کند.
* تفاوت بنیادین صرافی سنتی با صرافی رمزارز چیست؟ چون همه اذهان به سمت صرافی‌های سنتی می‌رود و مدام دنبال آن اصول و روش‌ها می‌گردیم.
اولین مورد، کارمزد است. ما در خرید 2/0 درصد و در فروش 3/0 درصد کارمزد می‌گیریم؛ اگر کسی بخواهد ریال خود را از طریق بستر رمزارز در ترکیه به لیر تبدیل کند با نیم درصد کارمزد و در طول نیم ساعت بدون تحریم و ردگیری می‌تواند چنین کند. منظور از ردگیری این نیست که صرافان ندانند چه اتفاقی در حال رخ دادن است؛ بلکه منظور این است که مجاری رسمی اطلاعی از آن ندارند؛ ولی صرافی‌ها کاملاً از آن اطلاع دارند؛ چون صرافی‌ها کاربران را احراز هویت می‌کنند و می‌دانند کدام کاربر چه اقدامی انجام می‌دهد. صرافی‌ها می‌توانند هر مبلغی را در نیم ساعت منتقل کنند و این یکی از مزیت‌های صرافی‌ها به شمار می‌رود.
* یعنی هر مبلغی را می‌توانید به رمزارز تبدیل کنید؟
بله درست است. بستر انتقال، رمزارز است و مبدأ و مقصد ارزهای فیات هستند. صرافی‌های سنتی نمی‌توانند مبالغ زیاد را جابه‌جا کنند. صرافی‌های سنتی امروز با مشکل حواله مواجه‌اند.
به موردی اشاره کنم و آن اینکه می‌توان نفت ایران را به ارز دیجیتال تبدیل کرد تا کل دنیا با ایران معامله کند.
اوراق سلفی که دولت قصد داشت آن را در پیش بگیرد یک شیوه سنتی است که ۵۰ سال پیش دنیا آن را انجام می‌داد و امروز اصلاً پاسخگو نیست؛ اما ما می‌توانیم توکنی بسازیم که پشتوانه هر یک واحد پولی یک بشکه نفت ایران باشد و آن را روی اسمارت کانترکت قرار می‌دهیم؛ چون اسمارت کانترکت‌ها قراردادهای غیر قابل تقلب هستند، در این صورت دنیا می‌تواند اعتماد صددرصدی پیدا کند. به این صورت می‌توان نفت ایران را به کل دنیا فروخت. بدون اینکه یک نفتکش حرکت کند. بستر آن را هم در مستربیتکس در اختیار داریم؛ یعنی می‌توانیم عرضه و تقاضای آن را در اکسچینج انجام دهیم به این ترتیب می‌توان نفت ایران را به کل دنیا ارائه داد و هیچ دولتی در کل دنیا نمی‌تواند مقابل آن را بگیرد؛ چون من در تالار معاملاتی خود اسمارت کانترک نفتی ایران را با بیت‌کوین و سایر رمزارزها معامله می‌کنم.
* آیا بر سر این کار منافع شخصی قرار دارد یا موانع دیگری مطرح است؟
این کار، های‌تک است؛ یعنی لبة تکنولوژی بلاکچین دنیاست که به آن دیفای یا Decentralize finance می‌گویند. ما به این دانش رسیده‌ایم و این کار را انجام می‌دهیم و پول هم نمی‌خواهیم. آقای وزیر من از شما یک ریال پول نمی‌خواهم؛ اما این شیوه را در اختیار شما قرار می‌دهم شما آن را تست کنید؛ اگر خوب بود آن را در پیش بگیرید، فقط می‌خواهم مشکل مملکت حل شود. من هم، بستر آن را در اختیار دارم و هم، تکنولوژی تبدیل این کار را دارم. ما می‌توانیم نفت خود را بدون تحریم و بدون جابه‌جایی از انبار استراتژیک به کل دنیا عرضه کنیم؛ وقتی مشکل به این سادگی حل می‌شود چرا اقدامات دیگری انجام می‌دهیم.
* البته همه ساز و کارها را باید با هم دید. در فروش نفت مباحث مختلفی مطرح می‌شود؛ بحث حمل و نقل و بیمه حمل و نقل و … وجود دارند.
همه این مسائل قابل حل است در دیفای بیمه اسمارت کانترکت داریم؛ یعنی حتی می‌توان شرکت‌های بیمه‌ای تأسیس کرد که روی دیفای فعالیت می‌کنند. همه اینها قابل حل است. همة اینها را می‌توانیم تا پایان سال تحویل دهیم.
* به این ترتیب دو بحث مطرح می‌شود؛ یکی اوراق سلف است که می‌تواند به شکل آسان‌تری به جهان ارائه دهد و پیش‌فروش محسوب می‌شود و دیگری اینکه می‌توان نفت را با رمزارز به کل دنیا فروخت.
کاملاً درست است. نفت را می‌توان با رمزارز به کل دنیا فروخت. نفت را در قالب توکن می‌فروشیم. وزارت نفت می‌تواند وقتی تعداد بشکه‌ها از حدی بزرگ‌تر شد به راحتی آنها را بفروشد و امروز هم چنین کاری می‌کند؛ مثلاً می‌توان کمتر از دو میلیون را به وسیلة بیت‌کوین در بازارهای معاملاتی معامله کرد؛ اما وقتی به دو میلیون رسید، آن را تحویل داد؛ البته امروز نفت تا ونزوئلا می‌رود؛ بنابراین وقتی تا ونزوئلا می‌رود می‌تواند به همه جای دنیا هم برود.
* امروز بیمه‌گر‌های بین‌المللی، نفت‌کش‌های ایران را بیمه نمی‌کنند؛ اما نفت‌کش‌ها در رفت و آمد هستند.
بله همین‌طور است. می‌توان برای بیمه اسمارت کانترکت گذاشت. یکی از شرکت‌های بیمة ایران را به دیفای می‌بریم و تکنولوژی بیمة دیفای را که در دنیا تست شده است در اختیارش قرار می‌دهیم. پنج شرکت در کل دنیا این تکنولوژی را در اختیار دارند و ما این کار را انجام می‌دهیم؛ چون اسمارت کانترکت و شفاف است و به صورت خودکار لغو می‌شود و امکان تقلب در آن صفر است کل دنیا به راحتی به آن اعتماد می‌کنند. به این روش اصلاً نباید نگران فروش هر محصولی از جمله مس، نفت، فولاد و … بود.
* محصولات را نمی‌توان با ارز رسمی فروخت؛ ولی می‌توان به راحتی با ارز غیر رسمی فروخت.
ما می‌توانیم آن را به کوین‌های دیجیتال و آن را به رمزارزهای معروف تبدیل کنیم.
* باید به نگرانی‌ها پاسخ داده شود.
اصلاً نگرانی وجود ندارد؛ چون همه این اقدامات روی اسمارت کانترکت انجام می‌شود و اسمارت کانترکت شفاف، واضح و غیر قابل تقلب است؛ همچنین در جهان تست و عملیاتی شده است.
* برای اینکه بیشتر بر کارها تمرکز کنیم مقداری به روش‌های عملی بپردازید.
ما هنوز نمی‌دانیم مجری کیست. آیا وزارت ارتباطات مجری است یا وزارت‌های دیگر؟
* یکی از چالش‌های شما فقدان متولی است؟
اصلاً متولی ندارد. وزارت صنعت مدعی است، وزارت ارتباطات، بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و وزارت نفت مدعی هستند. به نظرم بانک مرکزی باید ورود کند.
* اما هر کدام از اینها خود رگولیشن هستند.
مخلوطی از وزارت نفت و بانک مرکزی و وزارت ارتباطات هستند.
* شورای پول و اعتبار به نوعی یک شورای عالی و ترکیبی از همه اینهاست در این شورا حدود هشت وزیر عضو هستند؛ اگر در این شورا مطرح شود بسیار بهتر خواهد بود.
این موضوع با فقدان متولی و فقدان متخصص مواجه است؛ مثلاً وزارت نفت باید در واحد آی‌تی خود بخشی را به این موضوع اختصاص دهد.
* از کجا می‌دانید چنین بخشی در واحد آی‌تی وزارت نفت وجود ندارد؟
اگر بود اقدامی انجام می‌دادند. ما از سال ۹۷ تحریم هستیم چرا تا به امروز هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است؛ در حالی که یکی از مزیت‌های بلاکچین سرعت است.
* اگر ارز وارد ایران می‌شد اینقدر بالا نمی‌رفت.
من از سیاست‌های پولی و بانکی اطلاع ندارم؛ ولی مطمئن هستم که ایران نفت را کمتر و به شیوه بدی می‌فروشد؛ به تعبیر دیگر قسمتی از آن را به صورت کالا به کالا و قسمتی را با تخفیف زیاد می‌فروشد.
* فروش از طریق رمزارز به صورت هوشمند و شفاف است.
بله درست است. در معامله به وسیلة رمزارزها بستر معاملاتی متعلق به خودمان است؛ مثلاً «مستر بیتکس» یک بستر معاملاتی است و آمریکا متوجه هیچ کدام از معاملات نمی‌شود. سیستم ما فول نود است؛ یعنی کیف پولهای اختصاصی خود و گیت وی ترنزاکشن بلاکچین خود را تولید کرده‌ایم؛ حتی سرورهایش هم داخل ایران است؛ وقتی بستر معاملاتی ما بر مستربیتکس قرار داشته باشد آمریکا نمی‌تواند گزارش بگیرد.
* به هر حال از مقصد محصول اطلاع می‌یابد؟
درست است؛ ولی نمی‌تواند مقابل پرداخت پول را بگیرد؛ چون اصلاً نمی‌داند که این پول از کجا پرداخت می‌شود؛ وقتی ایران به کشوری نفت می‌فروشد آمریکا می‌تواند مقابل پرداخت پول را بگیرد؛ اما وقتی به وسیلة رمزارزها معامله صورت می‌گیرد؛ اصلاً نمی‌داند پول از کجا پرداخت می‌شود به این ترتیب معاملات دلاری هم کاملاً از بین می‌رود.
* می‌توان این شیوه را آزمایش کرد.
درست است ما می‌توانیم در ابتدا با کشورهای اطراف یا اوراسیا از این طریق معامله کنیم. اصلاً چرا با کشور چین چنین روندی را پیش نمی‌گیریم؟ چین یکی از بزرگ‌ترین هاب‌های رمز ارزهای دنیاست.
* شرکت‌های چینی یا روسی به دلیل مبادلات زیادی که با کشور آمریکا دارند از مبادله با ایران هراس دارند.
بله درست است. ما بازاری ایجاد می‌کنیم و کشور مقابل مبادله می‌کند و در آنی و ثانیه‌ای این اتفاق می‌افتد.
* وقتی کشوری مقادیر زیادی نفت می‌خرد؛ اگر تا الان از کشور الف خریداری می‌کرد؛ اما از این به بعد از ایران نفت خرید کند بلافاصله تقاضا از کشور الف کمتر می‌شود و مشخص می‌شود فروشنده جدید کیست؛ بنابراین به راحتی قابل ردیابی است؟
برخی پالایشگاه‌ها در دنیا اصلاً برای نفت ایران ساخته شده‌اند؛ مثل کشور هند که امروز با مشکلات عدیده‌ای مواجه است و پالایشگاه‌هایش برای نفت سنگین ایران ساخته شده‌اند. چین هم به همین ترتیب است. ظرفیت پالایشگاه‌هایی که برای نفت ایران ساخته شده‌اند هنوز خالی است و با راندمان کمتری فعالیت می‌کنند بسیاری از پالایشگاه‌های هند برای نفت ایران ساخته شده‌اند و وقتی با نفت منطقه دیگری کار می‌کنند راندمانش پایین می‌آید.
از رمزارزها می‌توان برای نقل و انتقالات فروش‌های بزرگ نفت استفاده کرد و هم می‌توان مشتریان خرد سراسر جهان را جمع کرد. افرادی هستند که در سبد دارایی خود همه چیز دارند؛ مثلاً یک کوین را در سبد دارایی خود می‌گذارند و یک بشکه نفت ایران را می‌خرند. نفت ایران هم که قیمتش نوسانی است و در کف قیمت خود قرار دارد و بهترین نوع معامله است.
* بورس خصوصی در ایران موفق نشد؛ ولی آیا اگر از بیت‌کوین اطلاع داشتند موفق می‌شد؟
خیر. مردم در تجارت، دنبال حداکثر شفافیت هستند. شفافیت یکی از اصول اولیه برای اینکه فردی در یک سهام سرمایه‌گذاری کند، است. شرکت‌های نفتیِ خصوصی نه در ایران بلکه همان آرامکو هم شفاف نیستند؛ خارجی‌ها شفاف کار می‌کنند آنها باید بدانند چه چیزی می‌خرند؛ به ویژه با تبلیغاتی که درباره ایران در دنیا می‌شود همه از ایران می‌ترسند.
آنها به ما اعتماد نمی‌کنند مگر اینکه اسمارت‌ها را مطرح کنید تا طرف مقابل بداند که تکنولوژی‌ای وجود دارد و مطمئن شود. در واقع آنها به تکنولوژی اعتماد می‌کنند نه به دولت‌ها. البته چنین وضعیتی در کل دنیا حاکم است؛ مثلاً در خود آمریکا به دولت‌شان اعتماد ندارند. اعتماد به دولت‌ها بعد از کرونا صفر شد.
* شما معتقدید که صحبت کردن از اکوسیستم رمزارز در ایران درست نیست کمی در این مورد صحبت کنید.
رمزارز یک اتفاق جهانی است نه قومیتی، منطقه‌ای و ملیتی. اصلاً فلسفه رمزارز این است که حتی افرادی که دسترسی به شبکه بانکی ندارند، بتوانند از شبکه‌های پرداخت استفاده کنند. اکوسیستم رمزارز را باید جهانی نگریست؛ اگر به اکوسیستم رمزارز، داخلی بنگریم متوجه می‌شویم که در داخل کشور تقریباً هیچ کاری نکرده‌ایم؛ ولی خواسته‌ایم اقداماتی انجام دهیم و حرکت‌هایی صورت گرفته است؛ ولی نتوانسته‌ایم در لیست برترین‌های دنیا قرار بگیریم.
* تبلیغات درباره بلاکچین زیاد است همه مدعی دانستن درباره زنجیره بلوک هستند نظر شما در این‌باره چیست؟
من معمار سیستم‌های خود هستم و خودم کد می‌زنم باید اعتراف کنم که ایران هنوز جای کار زیادی دارد.
* رمزارزها چند دسته هستند و انواع تکنولوژی خاص خود را دارند. در این‌باره بیشتر توضیح دهید؟
در اکوسیستم رمزارز، اکسچینج و شیوه‌های پرداخت وجود دارند که از جمله شیوه‌های پرداخت می‌توان به اپلیکیشن‌های پرداخت بر روی رمزارزها،ATM ها، POSها و … اشاره کرد که در حال رشد در سراسر جهان هستند؛ از جمله در دو کشور گرجستان و ترکیه در اطراف ایران تعداد خودپردازهای بیت‌کوین و اتریوم روزبه‌روز در حال افزایش است.در کشورهای همسایه از جمله عربستان، امارات، عمان، ترکیه، گرجستان و پاکستان بیت‌کور یعنی همان هسته بیت‌کوین وجود دارد و نودشان فعال است. بزرگ‌ترین کشور فعال در منطقه ترکیه است. ترکیه یکی از بهشت‌های دنیا برای رمزارزهاست و در دنیا مطرح است.
* این امر به دلیل گردشگرپذیر بودن ترکیه است یا دلایل دیگری هم دارد؟
دلایل زیادی دارد یکی از دلایل گردشگرپذیر بودن آن است و دیگری اینکه اکوسیستم استارتاپی آن خیلی بر این موضوع تمرکز دارد. ترکیه یکی از بالاترین نرخ‌ها برای پذیرش رمزارزها را دارد. شاید حتی رتبه یک منطقه باشد.
* حجم گردش معاملات رمزارز در ترکیه را چقدر برآورد می‌کنید؟
رمزارز در ترکیه در شرایط بازار ثابت روزانه ۳۰ میلیون دلار گردش مالی تنها در یک پلتفرم را دارد؛ البته آنچه ما می‌بینیم 10 درصد است؛ چون بیشترین معاملات رمزارز به ویژه در کشوری مانند ترکیه مخفی اتفاق می‌افتد.
* برآوردتان برای کل جهان چقدر است؟
گردش مالی رمزارزها در کل دنیا حدوداً ۳۰۰ میلیارد دلار است. نمی‌توانیم درباره دنیا به صورت دقیق صحبت کنیم؛ ولی آنچه می‌توان گفت اینکه گردش مالی رمزارزها در بازار راکد چندین میلیارد دلار در روز است.
* به نظرتان گردش رمزارزها در دو الی سه سال آینده چقدر خواهد شد؟
بسیاری از صندوق‌های بزرگ مالی چه در آمریکا و چه در اروپا قسمتی از سرمایه‌گذاری خود را به رمزارزها اختصاص داده‌اند و این خود بزرگ‌ترین تبلیغ محسوب می‌شود. پذیرش، روزبه‌روز در حال افزایش است؛ چون پذیرش رمزارز جامعه ما از پنج سال پیش تا به امروز بسیار رشد کرده است. یکی از دلایلی که می‌توان به آن استناد کرد سختی شبکه بیت‌کوین است؛ سختی شبکه بیت‌کوین یعنی تعداد یوزرهایی که در دنیا ماین می‌کنند. این تعداد یوزرها ارزی را ماین می‌کنند و می‌فروشند. این نشان‌دهنده این است که چقدر فارم‌ها و ماینرهای‌مان زیاد می‌شوند و چندین میلیون یوزر به صورت روزانه در حال اضافه شدن به این شبکه هستند. پذیرش، روزبه‌روز در حال افزایش است و مردم دنبال این هستند که دارایی‌هایی جدا از دولت‌ها داشته باشند و دیگر به دولت‌ها اعتماد ندارند.
* چالش بین مردم و دولت همیشه وجود دارد. دولت می‌خواهد مالیات بگیرد و مردم نمی‌خواهند مالیات بدهند و بسیاری از این نوع روابط به سمت پولشویی می‌روند و شبکه را به پولشویی متهم می‌کند. چطور می‌توان اعتماد متقابل دولت‌ها و ملت‌ها را جلب کرد؟
دولت‌ها در سال‌های اول قصد داشتند رمزارزها را محدود کنند؛ اما پس از چند سال متوجه شدند قادر به کنترل رمزارزها نیستند؛ بنابراین خودشان شروع به کنترل کردند. دولت‌ها برای کنترل رمزارزها اکسچینج‌های مجوزدار ارائه می‌کنند؛ یعنی به اکسچینج‌های معتبرشان مجوز می‌دهند و به این ترتیب دنبال کنترل رمزارزها هستند؛ ولی ذات بلاکچین شفافیت و غیر قابل شناسایی بودن است. باید اعتراف کنم که پولشویی در شبکه بلاکچین هیچ‌گاه به صفر نمی‌رسد؛ چون انتقالات مالی آزاد را انجام می‌دهد؛ اصلاً وظیفه او چنین است آرمان او این است.
* به نظرتان بانک مرکزی ایران چه نوع مواجهه‌ای داشته باشد بهتر است؟
بانک مرکزی در سالیان قبل مانند اکثر کشورهای دنیا مخالف رمزارزها بود؛ اما کم‌کم با احتیاط درباره ماینینگ و نقل و انتقال صحبت‌هایی کرد؛ حتی چندین جلسه برگزار شد و در خرداد ماه مجلس مصوبه‌ای صادر کرد که طبق آن، ایران رمزارزها را به عنوان ارزهای رسمی به رسمیت می‌شناسد. با این مصوبه به بانک مرکزی یک فرصت سه ماهه داده شد تا دستورالعمل‌هایی را برای صرافی‌ها و نقل و انتقالات رمزارزها تدوین کند. به نظرم یکی از چالش‌های بانک مرکزی این است که چگونه کنترل صددرصدی بر کل جریانات داشته باشد تا فرار ارزی و سرمایه صورت نگیرد؛ یعنی قاچاق ارز صورت نگیرد؛ البته یکی از چالش‌های بزرگ بلاکچین این است که چطور مقابل قاچاق ارز را بگیرد.
* این چالش وجود دارد؛ اما درست است که قاچاق ارز صورت بگیرد از طرف دیگر ارز می‌تواند وارد کشور شود.
این یک فرصت استثنایی برای بانک مرکزی است. بانک مرکزی می‌تواند با این کار منابع ارزی عظیمی را وارد کشور کند. قاچاق در هر بازاری اتفاق می‌افتد. رمزارزها برای بانک مرکزی منافع ارزی به همراه دارند از طرفی دست و بال بانک مرکزی برای نقل و انتقالات مالی و تجاری باز است.
* به نظرتان بانک مرکزی باید چه رویه‌ای را در پیش بگیرد؟
به نظرم بانک مرکزی باید همان روال کرةجنوبی یا ژاپن و نمونه‌های موفق دیگر در پیش گرفته‌اند در پیش بگیرد.
* همه کشورها محتاط هستند.
بله محتاط هستند؛ ولی نه اینکه بگویند؛ آن را قبول نداریم؛ مثلاً در کشور آمریکا برای خرید سقفی تعیین شده است؛ حتی قراردادهای آتی سازمان بورس آمریکا دربارة رمزارزهاست؛ به تعبیر دیگر سازمان بورس آمریکا وارد این بیزینس شده است؛ البته در ابتدا حالت منفعلانه داشت؛ اما چون نتوانست آن را کنترل کند از آن استفاده کرد؛ یعنی به چشم فرصت به آن می‌نگرند. آمریکا قصد دارد به عنوان بازارساز وارد این حیطه شود. دولت برای مردم آمریکا بازارسازی می‌کند. دولت‌ها مردم خود را برای استفادة صحیح از رمزارزها هدایت می‌کنند.
* شاید لازم است که نقش دولت‌ها در مورد بلاکچین تغییر کند.
بلاکچین در اصل اسم خوبی برای این موضوع نیست. بلاکچین در اصل یک نوع شیوه یا تکنولوژی ذخیره‌سازی است. درست است که رمزارزها از بلاکچین استفاده می‌کنند؛ ولی بلاکچین لزوماً رمزارز نیست. بستر روی بلاکچین است و هر کوین هم بلاکچین ویژة خود را دارد؛ مثلاً بیت‌کوین بلاکچین خود را دارد یا اتریوم بلاکچین خود را دارد.
* دولت‌ها متوجه شدند که نمی‌توانند با رمزارزها مقابله کنند؛ بنابراین آن را پذیرفتند تا آن را کنترل و مدیریت کنند و این فرصت نیست؛ بلکه فقط مهار است. حال باید دید که دولت‌ها به رمزارزها به چشم فرصت می‌نگرند یا قصد دارند آن را مهار کنند؟
برخی دولت‌های اروپایی رمزارزها را معاف از مالیات کرده‌اند. کشورهایی همچون اسپانیا که توریست‌پذیری بیشتری دارند رمزارزها را معاف از مالیات اعلام کردند تا مردم را به استفاده از آن تشویق کنند؛ بنابراین رمزارزها حتی برای شبکه بانکی ایران تهدید محسوب نمی‌شوند؛ بلکه پنجره‌ای برای شبکة بانکی ایران هستند تا بتوان از آنها استفاده کرد. رمزارزها متعلق به هیچ کجا نیستند و اینشورنس و اپن‌سورس جهانی هستند.
* چطور می‌توان این موضوع را به مدیران بانک مرکزی القا کرد؟
به نظرم مدیران بانک مرکزی توجیه شده‌اند.
* آیا کارگروهی به نام رمزارز در بانک مرکزی شکل گرفته است؟
حتماً مشاورانی دارد.
* شاید به بیشتر از مشاور نیاز است؛ حتماً باید کارگروهی باشد تا مطالعات را انجام دهد.
مجلس در این مورد مصوبه‌ای صادر کرده است و بانک مرکزی باید کارگروهی تشکیل دهد و دستورالعملی تدوین کند و فرصت سه ماهه آنها تا پایان مهرماه است؛ ولی احتمال دارد که آن را تمدید کنند؛ ولی رمزارزها تصویب شده‌اند و به عنوان ارز رسمی به رسمیت شناخته شده‌اند.
* آیا استفاده از عبارت «ارز رسمی» برای رمزارزها درست است؟
جمهوری اسلامی ایران طبق مصوبة مجلس، رمزارزها را به عنوان ارز رسمی به رسمیت می‌شناسد؛ مانند دلار، یورو. ارزهایی همچون بیت‌کوین و اتریوم با مصوبه مجلس در شبکه بانکی و در قوانین بانکی تعریف‌شده هستند.
* ما درباره یک ارز غیر رسمی صحبت می‌کنیم؛ ولی باز این بانک مرکزی است که به هر چیزی رسمیت می‌دهد این خود یک چالش است.
بانک مرکزی ایران باید به اکسچینج‌ها اختیاراتی بدهد تا اکسچینج‌ها بتوانند وارد معامله شوند.
* اما صادرکننده به تأمین ارز نیاز ندارد.
بانک مرکزی باید یک کشور، ارگان یا هر شخصی را معرفی کند؛ وقتی صادرکننده قصد دارد پول خود را از طرف مقابل دریافت کند، می‌تواند در قراردادش ذکر کند که بخشی از آن را با رمزارز تحویل می‌گیرم. برای صادرات می‌توان برای هر قرارداد یک کیف پول صادر کرد.
* آیا کسب و کارهای بزرگ باید ادبیات قراردادهای هوشمند را یاد بگیرند؟
در صادرات کالا نمی‌توان قراردادهای هوشمند را پیاده کرد؛ چون کالا یک روز هست و یک روز نیست. مثلاً در فصلی سیب هست و در فصل بعد سیب نیست؛ بنابراین نمی‌توان روی کالا قرارداد اسمارت کانترکت را پیاده کرد؛ چون کالا کالاست؛ اما برای صادرات نفت می‌توان از قرارداد اسمارت کانترکت استفاده کرد؛ چون نفت همیشه نفت است و بازار آن همیشه وجود دارد.
* برای کالاهای غیر نفتی در این زمینه چه اقداماتی می‌توان انجام داد آیا می‌توان از قراردادهای واحد استفاده کرد؟
بانک مرکزی در ابتدا باید محدودیت‌ها را تعیین کند تا بسته به محدودیت‌ها و مرزها شیوه‌های اجرایی را پیاده کنیم.
* آیا می‌توان استارتاپی در مورد قراردادهای صادرات غیر نفتی راه‌اندازی کرد؟
بله می‌توانیم استارتاپ‌هایی روی دیفای داشته باشیم. می‌توان روی دیفای سند بیمه ایجاد کرد. به این ترتیب قسمت عمده‌ای از مشکلات صادرات و واردات مرتفع می‌شود.
* می‌توان از استارتاپ‌های بیمه و بانک و یک صادرکننده بخواهیم که دور یک میز بنشینند و یک محصول را با این روند صادر کنیم. این خود به یک الگو تبدیل می‌شود.
دیفای در دنیا بسیار جدید و لبه این تکنولوژی است.
* شاید گام بعدی شما پس از این جلسه این باشد که یک مدل اجرایی کوچک با یک بیمه‌ای و یک بانکی و یک صادرکننده انجام دهید تا دیگران از آن الگوبرداری کنند.
ما همیشه برای این کار تمایل داریم؛ اگر همه آنها تمایل داشته باشند.
* تشکل‌های صنفی مثل سندیکای بیمه‌گران و تشکل بانک‌های خصوصی می‌توانند در این رابطه به شما کمک کنند؟
معتقدم؛ شرکت‌های بیمه‌ای می‌توانند این کار را انجام دهند؛ ولی صنف‌ها نمی‌توانند؛ چون وزارت صنعت باید این کار را پیاده کند؛ به این دلیل که محصول از ایران صادر یا به ایران وارد می‌شود. متولی حاکمیتی باید آن را تأیید کند تا صادرکننده با خیال راحت چنین کاری انجام دهد. صادرکننده با بخش‌های خصوصی وارد معامله نمی‌شود؛ چون امروز با کوهی از مشکلات مواجه‌اند؛ بنابراین این امر به متولی اصلی حاکمیتی نیاز دارد؛ ولی بیمه‌ها می‌توانند چنین کاری کنند؛ چون خود رأساً اقدام می‌کنند.
* صادرکنندگان به مجوز گمرک و اظهارنامه و … نیاز دارند.
کاملاً درست است برای این کار باید متولی حاکمیتی وجود داشته باشد.
* اتاق بازرگانی می‌تواند در این مسئله کمک کند؛ چون آنها ارتباطات وسیعی با وزارت صمت دارند.
کاملاً درست است.
* لطفاً به هدف‌‌های‌تان در مستر بیتکس اشاره کنید.
ما برخی ابزارهای معامله‌گری بازار رمزارز را با کیفیت بالا برای اولین بار در کشور و برخی ابزارها را برای اولین بار در خاورمیانه توسعه دادیم. ما یک هسته مستقل رمزارز (فول نود) را برای هر رمزارز توسعه دادیم. ما یکی از تأییدکننده‌های تراکنش‌های بلاکچین هستیم؛ یعنی به کیف پول‌ها وابسته نیستیم و دارایی‌ها نزد خود ماست. ما از سرویس‌های خارجی استفاده نمی‌کنیم. ما کیف پول خود را می‌سازیم و سرور‌های‌مان در ایران هستند. همه چیز غیر قابل مسدودسازی و تحریم شدن است. با این کار امنیت را حفظ می‌کنیم.
تکنولوژی‌های امنیتی زیادی برای این پلتفرم آماده کرده‌ایم و دنبال ساخت یک اکسچینج بین‌المللی هستیم. همه اجزای پلتفرمی که اخیراً ایجاد کرده‌ایم برای بین‌المللی‌شدن ساخته شده‌اند؛ به تعبیر دیگر امروز می‌توانیم واحد ارزی اضافه کنیم. برای همین اول از ایران آغاز کردیم و بعد از آن وارد مارکت جهانی خواهیم شد تا در مارکت جهانی وارد رقابت شویم. در حال توسعه هستیم و هر روز یک سری امکانات جدید توسعه می‌دهیم. توسعه همچنان ادامه خواهد داشت و فاز‌های جدید و گزینه‌های جدید به‌روز دنیا را به سیستم اضافه می‌کنیم.
* مثلاً یک بانک می‌خواهد به شما اعتماد کند. چطور می‌توانید اعتماد او را جلب کنید؟
ما یک سیستم مدیریتی داریم و همه چیز کاملاً شفاف است؛ مثلاً بانک یا سازمان یا هر ارگانی که می‌خواهد وارد این بیزینس شود، می‌تواند همه جزئیات را مشاهده کند؛ یعنی می‌توان پنلی به او ارائه داد که جزئیات را مشاهده کند به این ترتیب سیستم بسته نیست و می‌توان کوچک‌ترین جزئیات را مانیتور کرد؛ از طرفی سیستم هم همه چیز را رکورد می‌کند.
* یکی از چالش‌های شما قطعاً ایجاد اعتماد است.
بله. ما مانیتورینگ دقیقی داریم و فول نود هستیم و سرور‌های‌مان قابل مشاهده است.
* تصور کنید پایان سال ۱۴۰۰ هستیم در این زمان چه وضعیتی برای خود متصور هستید؟
دنبال این هستیم که در پایان سال ۱۴۰۰ در تمام کشورهای منطقه که این بیزینس در آن وجود دارد حضور داشته باشیم؛ یعنی یک بیزینس با مرکزیت ایران در برنچ‌ها و شعبات کشورهای همسایه.
* الان در کدام کشورها فعالیت دارید؟
پیشرفته‌ترین سامانه معاملاتی آنلاین رمزارز کشور را توسعه داده‌ایم؛ اما چون قوانین بانک مرکزی شفاف نیست و خط قرمزها و ظرفیت‌ها مشخص نیستند، نتوانسته‌ایم در کشورهای دیگر فعال باشیم؛ اگر دستورالعمل‌ها مشخص باشند به راحتی می‌توانیم در کشورهای دیگر فعالیت کنیم.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده؛ شماره 48