بحران کرونا چگونه بر اقتصاد صنعت پرداخت تاثیر خواهد گذاشت

بیماری کووید 19 به سرعت چالش‌هایی را با تحولاتی طولانی‌مدت در اقتصاد جهانی، منطقه‌ای و محلی و همچنین صنعت پرداخت به همراه داشته است. همچنان که خسارات جانی این ویروس در جهان خود را نشان داد، اقدامات مختلفی برای حفاظت از زندگی انسان‌ها و مراقبت از خانواده‌ها، دوستان، همسایگان و جوامع در کشورها اتخاذ شد. در این میان، بسیاری از شرکت‌ها در صنایع گوناگون تصمیم گرفتند مادامی که بحران سلامت در جهان پایدار است، شرایط کاری را تغییر دهند. بسیاری که توانایی داشتند، مانند بانک‌ها و شرکت‌های خدمات مالی، برای محافظت از مشتریان و کارمندان خود اقداماتی فوری اتخاذ کردند.

موضوع دیگری که توجه متخصصان زیرساخت‌های تراکنش را به خود جلب کرد، پایداری سیستم‌ها برای پرداخت‌ها‌ و امنیت آنها بود؛ البته به گزارش «مک‌کنزی»، در چند ماه گذشته هیچ‌گونه قطعی در سیستم پرداخت گزارش نشده است و در بحران‌های گذشته نیز به خوبی ثابت شد که از انعطاف و دوام مناسب برخوردار هستند. اکنون، سیستم‌ها و تأمین‌کنندگان پرداخت که شرکت‌ها و مشتریان آنها را قادر به انتقال پول به ازای کالا یا خدمات می‌کنند، از سطح بالای اعتماد مردم برخوردار هستند.

با اینکه پیش‌بینی‌شده است تغییرات جدی اقتصاد جهانی در کوتاه‌مدت می‌تواند تأثیراتی عمیق بر جای بگذارد؛ اما پایداری صنعت پرداخت، نقشی حیاتی در بازسازی اقتصاد جهان بازی خواهد کرد. در حقیقت، صنعت پرداخت این پتانسیل را دارد تا با ظهور وضعیت «عادی جدید» از رونق اقتصادی حمایت کند. «مک‌کنزی» در مقاله‌ای نحوة سازگاری صنعت پرداخت را با شرایط جدید و 10 تغییر اساسی در زیست‌بوم پرداخت را برشمرده است.

بحران کرونا چگونه بر اقتصاد پرداخت‌ها تأثیر خواهد گذاشت؟

هیچ پاسخ مشخصی وجود ندارد. این روند تا حد زیادی به ارتباط میان فعالیت اقتصادی، چشم‌انداز نرخ بهره و الگوهای مرتبط نقدینگی و تحول در رفتار فردی و جمعی بستگی دارد. با توجه به این عوامل، انتظار داریم رشد درآمدهای حاصل از پرداخت‌های جهانی منفی شود. این نرخ به جای رشد 6 درصدی، طبق پیش‌بینی «مک‌کنزی» در سال 2019، می‌تواند 8 تا 10 درصد، یعنی 165 تا 210 میلیارد دلار، کاهش یابد که بی‌شباهت با کاهش رشد 10 تا 11 درصدی دوران رکود اقتصادی بین سال‌های 2008 تا 2009 نیست.

البته هرگونه پیش‌بینی از عملکرد صنعت بر فرضیاتی از فعالیت کلی اقتصاد جهان بستگی دارد. چشم‌انداز پیش رو تا حد قابل توجهی وابسته به میزان شیوع ویروس کرونا، واکنش بخش بهداشت و درمان جامعه و تأثیر اقدامات مالی و پولی دولتی در بخش وسیع‌تر است. در سناریویی خوش‌بینانه بر اساس عواملی که ذکر شد، فرض می‌شود که شیوع ویروس پس از اتمام دورۀ قرنطینه تا دو یا سه ماه در اروپا و آمریکا تحت کنترل خواهد بود. طبق این سناریو، رشد ناخالص داخلی جهان در سال 2020 تا 1.5 درصد کاهش خواهد داشت که متعاقباً کاهش درآمدهای حاصل از پرداخت را تا 165 میلیارد دلار، یعنی 8 درصد کمتر از نرخ سال 2019، به همراه خواهد داشت؛ اما در سناریوی دوم که اندکی بدبینانه است، موج دوم شیوع ویروس در چین و ادامۀ روند شیوع بیماری در آمریکا و اروپا، میزان تجارت جهانی و رشد اقتصادهای بزرگ را تا حد قابل توجهی کاهش خواهد داد. بر اساس این سناریو، درآمد ناخالص داخلی در سال 2020 تا 4.7 درصد کاهش خواهد داشت و این روند نزولی، درآمدهای حاصل از پرداخت را به 210 میلیارد دلار، 10 تا 12 درصد کمتر از سطوح پیش از بحران، می‌رساند.

نقشۀ پرداخت‌های جهانی تحقیق اخیر شرکت «مک‌کنزی» نشان می‌دهد که حاشیه نرخ بهره خالص، یعنی منبع تقریباً 60 درصد درآمد کل پرداخت‌ها، تنها 20 درصد از روند نزولی را در پی خواهد داشت. بخش تراکنش، یعنی منبع 40 درصد از درآمدها و محرک رشد درآمدهای حاصل از پرداخت‌ها در چند سال گذشته، 80 درصد از نرخ کاهش را به همراه خواهد داشت. بر اساس تجربه بحران‌های گذشته و ارزیابی ترکیب جغرافیایی و ابزار پرداخت کنونی، پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی با کاهش 1.5 درصدی و حجم پرداخت‌ها با کاهش نامتناسب 8 درصدی همراه باشد. سناریوی جدی‌تر حتی می‌تواند کاهش حجم پرداخت‌ها را تا 12 درصد نیز به دنبال داشته باشد.

با وجود اینکه بخش مهمی از داده‌ها همچنان در دسترس نیست و شرایط کنونی نیز مبهم به نظر می‌رسد؛ اما این پیش‌بینی‌ها سه واقعیت اساسی و متفاوت را در بخش‌های مختلف صنعتِ پرداخت نشان می‌دهد.

انتظار می‌رود هزینه کاهش رشد درآمد حاصل از پرداخت جهانی در صنعت پرداخت به 65 تا 210 میلیارد دلار در سال 2020 برسد.

پرداخت‌های داخلی شامل درآمدهای حاصل از کارت‌های اعتباری، شارژی، نقدی و پیش‌پرداخت‌شده؛ انتقال بانکی؛ برداشت مستقیم؛ حساب‌های جاری و اضافه‌برداشت است. پرداخت‌های بین‌المللی شامل درآمدهای تجاری، غیر تجاری، تجارت الکترونیک، پرداخت‌های بین‌المللی از مشتری به شرکت (C2B) و مبلغ پرداختی از شرکت به مصرف‌کننده (B2C) می‌شود.

•    ممکن است تراکنش‌های مدل C2B روند نزولی به خود بگیرند. یک‌چهارم کل کاهش درآمدها در این تحلیل به دلیل کاهش پرداخت‌های بین‌المللی است که خود نتیجه کاهش 25 تا 30 درصدی در تراکنش‌های مدل C2B بین‌المللی است. شکافی که در توریسم و مسافرت ایجاد شد خود به خوبی گویای این روند است و در مقابل زیست‌بوم‌های رو به رشد تجارت بومی‌سازی‌شده و تبلیغ کمپین‌های خرید داخلی شرایط را به خوبی نشان می‌دهد؛ مثلاً 40 درصد از تراکنش‌های آنلاین در عربستان سعودی مربوط به گردش و مسافرت در این کشور است که شرایط فعلی می‌تواند ضربه بزرگی وارد کند. تایلند نیز یکی از مراکز اصلی مسافرت‌های بین‌المللی بود که با محدودیت در مسافرت‌ها دستخوش تغییراتی شد. کشورهایی که بازارهای بزرگ مهاجرت در دست داشتند، مانند امارات متحده عربی، نیز بخش مهمی از درآمدهای خود را از دست دادند.

•    تراکنش‌های مدل B2B بین‌المللی نیز تحت تأثیر قرار گرفتند. حمل و نقل کانتینری از ماه ژانویه، در مقایسه با همین دوره در سال 2019، کاهش چشمگیری داشته است. به هر روی، زنجیره‌های تأمین در مناطق و زمان‌های متفاوتی برای بلندمدت دچار اختلال خواهند شد؛ مثلاً تولیدکنندگان چینی قادر نخواهند بود تا زمانی که صنعت خودروی آمریکا کاملاً بازگشایی نشود، قطعات موتور به آمریکا صادر کنند.

•    در این میان، پرداخت‌های مربوط به تراکنش‌های اوراق بهادار در بازارهای جهان رکورد زده است که این خود حاکی از شکنندگی و بی‌ثباتی بازار است؛ البته شرایط کنونی، ریسک بالای تراکنش‌های بین‌المللی مربوط به ترخیص اوراق بهادار را به همراه دارد.

•    تراکنش‌های خرده‌فروشی و کسب و کارهای مربوط به خدمات بازرگانی نیز تا حد زیادی تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. حجم تراکنش‌ها در پایانه‌های فروش سنتی (POS) در کوتاه‌مدت 30 تا 40 درصد کاهش خواهد داشت. این در حالی است که فروش‌ آنلاین چندان دستخوش تغییر نخواهد شد. اطلاعات به دست‌آمده از بازار خرده‌فروشی نشان می‌دهد که تا ۱۸ مارس، میزان خرید حضوری از فروشگاه‌ها و مراکز خرید، نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۹، حدود ۲۰ درصد در بریتانیا و بیش از ۷۰ درصد در ایتالیا و آمریکا کاهش داشته است. فروش در رستوران‌ها، هتل‌ها و مراکز تفریحی، فرهنگی و مسافرتی تقریباً متلاشی شده است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۸، بخش‌هایی که ذکر شد بیش از ۳۰ درصد از مخارج خانواده‌ها را در کشورهای عضو اتحادیۀ اروپا به خود اختصاص داده بودند و حتی نسبت بیشتری از تراکنش‌های پایانه فروش را نیز در اختیار داشتند.

صنایع پیشرفته و خودروسازی: کاهش شدید تقاضای جهانی؛ افزایش آسیب‌پذیری‌های موجود و تنش‌های تجاری؛ اختلال زنجیره تأمین و تولید
صنعت کالاهای بادوام مصرفی و برقی: کاهش قابل توجه نیروی کار برای تولیدکنندگان؛ اختلال تحویل محصولات در زنجیره‌های پیچیده عرضه جهانی
صنعت توریسم و هتل‌داری: رکود بازار توریسم؛ افزایش اتاق‌های خالی هتل‌ها نسبت به سال‌های گذشته؛ اختلال در دوران اوج مسافرت‌ها
صنعت خرده‌فروشی برندهای لوکس: کاهش قابل توجه تقاضا از سوی چین که تنها در سال ۲۰۱۸، ۶۵ درصد از میزان رشد را به خود اختصاص داده بود؛ برخی از برندهای بزرگ جهان نیز در ایتالیا واقع شده‌اند.
صنعت خطوط هواپیمایی: کنسلی بیش از ۲۰۰ هزار پرواز در سراسر جهان؛ از دست رفتن حدود ۹۵ درصد از درآمد این صنعت از فعالیت خطوط هواپیمایی در آسیا و اقیانوسیه در دوران بحران کرونا کاهش میزان تقاضای سالانه مسافران در کشورهای آسیا و اقیانوسیه تا حدود ۱۳ درصد
صنعت رویدادها: تعطیلی یا تعویق رخدادهای ورزشی، فرهنگی و سیاسی
صنعت هتل‌ها، رستوران‌ها و کترینگ: افزایش تحویل غذا درب منزل و اختلال در فعالیت رستوران‌ها و کافه‌ها
صنعت تجارت الکترونیکی (به جز بخش‌های مسافرتی): توقف تجارت الکترونیکی بین‌المللی و افزایش خریدهای آنلاین

تأثیر بر پرداخت‌ها

بیشترین کاهش حجم پرداخت‌ها در صنایع خطوط هوایی، توریسم و هتلداری، تجارت الکترونیک، کالاهای مصرفی بادوام، خرده‌فروشی برندهای لوکس، هتل‌ها، رستوران‌ها، کترینگ‌ها و رویدادها

افزایش بازپرداخت‌ها در صنایع خطوط هوایی، توریسم و هتل‌داری

رشد سه رقمی در تراکنش‌های تجارت الکترونیکی غیر مسافرتی و سفارشات از راه دور و همچنین پرداخت‌های بدون تماس کم ارزش

عدم اطمینان در بخش عرضه، تعطیلی کارخانه‌ها و تأثیر منفی موانع تجاری در پرداخت‌های بین‌المللی مدل B2B

•    اقتصاد گیگ و کیف پول‌های دیجیتالی نیز تحت تأثیر بحران کرونا قرار گرفتند. تحقیقات مؤسسه «مک‌کنزی» نشان می‌دهد که با وجود افزایش تعداد کاربران، ۲۰ تا ۳۰ درصد از جریان نقدی کیف پول‌های اصلی کشورهای آسیایی کاهش داشته است. با وجود اینکه پرداخت‌های آنلاین و تحویل غذا درب منزل افزایش یافته است؛ اما پرداخت‌های تجاری آفلاین و سامانه هوشمند حمل و نقل بیشترین آسیب را متحمل شدند.
همچنین، انتظار می‌رود برخی دیگر از روش‌های پرداخت، تأثیرات منفی‌تری را متحمل شوند. با وجود تلاش‌های زیاد برای استریلیزه کردن پول نقد (با استفاده از پرتوهای فرابنفش، اوزون یا عملیات حرارتی)، میزان استفاده از پول نقد یا سایر روش‌های پرداخت کاغذی، روند نزولی به خود گرفته است. علاوه بر این، دریافت پول نقد از دستگاه‌های خودپرداز تا حد زیادی، بیش از ۵۰ درصد در بسیاری از کشورهای اروپایی کاهش داشته است. از طرفی، پرداخت‌های بدون تماس به شدت در حال افزایش هستند. این در حالی است که میزان رعایت نکات بهداشتی برای پرداخت‌های معمولی از دستگاه پایانه پرداخت بیش از حد نرمال است.

آغاز مجدد فعالیت‌های اقتصادی در جهان

همچنان که ادامه روند مدیریت بحران سلامت پس از پایان دوران قرنطینه از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ اما چرخاندن دوباره چرخ اقتصاد می‌تواند از تأثیرات بلندمدت کووید 19 بر زندگی مردم بکاهد. اپراتورهای پرداخت نه تنها تمام توان خود را در راستای تسهیل فعالیت‌های کامل اقتصادی هدایت می‌کند؛ بلکه کمک می‌کند تا کسب و کارها در کوتاه‌ترین زمان ممکن به کار برگردند. این روند در وهله نخست به معنای حمایت از مشتریان است؛ بنابراین لازم است پورتفولیوی خدمات تنظیم و مدل عملیاتی تطبیق داده شود و ساختار صنعت با نگاه به مالکیت و واگذاری شرکت‌ها در راستای حمایت از اقتصاد تغییرشکل‌یافته مورد بررسی قرار گیرد.

حمایت از مشتریان

مدیران صنعت پرداخت برای اطمینان از بازگشت شرایط به حالت عادی در بخش‌هایی که بیشترین تأثیرات منفی را دریافت کردند، باید درباره نحوه کمک به مشتریان بیشتر فکر کنند تا نقدینگی را در دوران بحران حفظ و فعالیت دوباره کسب و کارها را تسهیل کنند.

•    بانک‌های چینی به سرعت پلتفرم‌های ساده‌ای را برای بازرگانی الکترونیکی ویژه مشتریان کسب و کارهای کوچک راه‌اندازی کردند تا به فعالیت‌های خود ادامه دهند و در فضای تجارت از راه دور آغاز به کار کنند. این راهکار از دو گزینه پرداخت‌های آسان و نمایش وب‌سایت بهره برده است که احتمالاً مربوط به قرارداد تحویل می‌شود. بانک‌ها نیز اقدامات مشابهی را در کشورهایی مانند ایتالیا که دوره‌های طولانی قرنطینه داشتند، اجرا کردند.

•    کارآفرینان ایتالیایی، اپلیکیشن‌هایی به مشتریان خود ارائه دادند تا آنها بتوانند در دوران قرنطینه خدمات مورد نیاز خود را سفارش دهند. این روند به حفظ بازار کسب و کار در حین آماده‌سازی برای آغاز دوباره فعالیت‌ها کمک می‌کند. در همین حال، جریان نقدینگی (هر چند محدود) نیز ادامه پیدا می‌کند.

•    شرکت‌ها در پرداخت‌های خود ترجیح دادند زنجیره‌های تأمین پیچیده جهانی را با گزینه‌های بومی جایگزین کنند. فعالان بومی بنگاه به بنگاه B2B نیز می‌توانند از طریق بهره‌گیری از شبکه‌های تجاری خود به ایجاد مکانیسم‌های تجاری منطقه‌ای و بومی کمک کنند.

•    علاوه بر این، بسیاری از بانک‌های تراکنشی برای کمک به کسب و کارهای آسیب‌پذیر به طور موقت از هزینه تراکنش‌ها و تسهیلات تأمین مالی تجاری چشم‌پوشی کردند. اقدامات مشابهی برای هزینه پرداخت‌های خرده‌فروشی‌ها نیز قابل اجراست. در کشور غنا به تأمین‌کنندگان پول موبایلی (شرکت‌هایی که به ازای فعالیت‌ها و خدمات موبایلی کسب درآمد می‌کنند) دستور داده شد تا از هزینه‌ تراکنش‌های پایین‌تر از ۱۸ دلار صرف‌نظر کنند. در مقابل، سازمان مدیریت امور پولی این کشور مقررات مربوط به خدمات مالی را در راستای بررسی هویت، میزان پایداری و ریسک، تسهیل کرد تا از افزایش دسترسی به پرداخت‌های دیجیتالی اطمینان حاصل شود.

واگذارنده‌های پول نیز می‌توانند گزینه‌های جدیدی را به جای روش سنتی پرداخت برای دریافت وجه ایجاد کنند، به ویژه اکنون که در مراحل نخستین آغاز دوباره فعالیت‌های اقتصادی به سر می‌بریم؛ مثلاً این روند می‌تواند شامل ارائه کاربرد جدید برای شبکه‌های دستگاه‌های خودپرداز باشد.

تنظیم پرتفولیو

انتظار می‌رود نیازها و تعداد مشتریانی که با شرایط اقتصادی پیوستگی مستقیم دارد با سرعت چندان زیادی دچار تغییر نشود. با این حال، مشتریان شاید اکنون با اولویت‌های جدیدی که دارند از شرکت‌های پرداخت انتظار داشته باشند تا راه‌حل‌های نو ارائه دهند؛ مثلاً شرکت‌های پرداخت ممکن است:

از توزیع انبوه پرداخت تسهیلاتی دولتی پشتیبانی کنند. آنها می‌توانند به دولت‌ها و سازمان‌های امدادی کمک کنند تا به شهروندان و شرکت‌ها به ویژه کسب و کارهای کوچک و متوسط، دسترسی داشته باشند و محدوده وسیعی از پرداخت‌های حمایتی (کمک‌های مالی برای سرپرستی از کودکان، تسهیلات فوری یا حمایت‌های وامی) را از طریق استفاده از روش‌های مختلف پرداخت دیجیتال تحت پوشش قرار دهند. شماره حساب‌های سنتی، ممکن است در مناطقی که از خدمات بانکی برخوردار نیستند، مانند ۸۰ درصد از جمعیت پاکستان و ۷۰ درصد از جمعیت مصر در دسترس نباشد؛ بنابراین باید برای این دسته از افراد از روش‌های جایگزین شناسایی، مانند شماره موبایل، آدرس ایمیل یا شماره کارت شناسایی استفاده شود.

از روش‌های آسان آنلاین بهره برید. به نظر می‌رسد شرکت‌هایی که در فضای آنلاین بیشترین فعالیت را دارند، کمتر در معرض رکود هستند. نقطه فروش دیگر تنها گزینه‌ در دسترس نیست. فعالان صنعت پرداخت که حضور کمتری در فضای آنلاین دارند باید با متخصصان این عرصه، حداقل برای کوتاه‌مدت، وارد همکاری شوند تا از آغاز مجدد فعالیت‌های آنلاین اطمینان حاصل کنند.

بخش شناسایی هویت و سلامت را به ویژگی‌های کیف پول موبایلی اضافه کنید. می‌توان از این راه‌حل‌ها برای نظارت و راهنمایی شیوه کاربرد قابلیت‌هایی مانند فعال‌سازی امکان پرداخت در فروشگاه‌ها تنها برای مشتریان سالخورده در زمان‌های مشخص، توسعه سیستم پرداخت با یک کلیک در سوپرمارکت‌ها و محدود کردن زمان خرید برای جلوگیری از تجمع، بهره برد. خرده‌فروشان نیز می‌توانند از کیف پول‌ها با تنظیمات مورد نیاز در فروشگاه‌های خود برای جلوگیری از تماس‌ در زمان پرداخت استفاده کنند.

اهداف شبکه خودپرداز را از نو تعریف کنید. شهروندان بیش از پیش نسبت به استفاده از ارزهای کاغذی به دلیل ریسک بهداشتی، احساس تردید می‌کنند و انتظار می‌رود این روند در دوران پساکرونا نیز ادامه داشته باشد؛ اما اکنون که استفاده از دستگاه‌های خودپرداز در بسیاری از بازارها به میزان قابل توجهی کاهش داشته است، شرکت‌ها می‌توانند به جای دور انداختن آنها درباره تغییر نحوه کاربری‌شان بیندیشند؛ مثلاً می‌توان از دستگاه‌هایی که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای انجام مراحل افتتاح حساب، تأیید هویت یا تحویل اسناد عمومی بهره برد که پیش‌تر نیاز به مراجعه حضوری داشتند.

زنجیره تأمین بنگاه به بنگاه (B2B) خود را ساده کنید. نیاز روزافزون برای به اشتراک‌گذاری ریسک اعتباری میان شرکت‌ها و تأمین‌کنندگان، لزوم توسعه محصولاتی را در راستای حمایت مالی زنجیره تأمین، در صورت ارزیابی ریسک اعتبار خریدار، پررنگ‌تر می‌کند که خود مرتبط با فاکتور‌سازی و تخفیف صورت‌حساب در صورت ارزیابی ریسک اعتبار تأمین‌کننده است. شرکت‌های پرداخت می‌توانند این فرآیند را از طریق استفاده از پلتفرم‌های منبع‌یابی یا سورسینگ پشتیبانی کنند که تخفیف و فاکتورسازی را برای گستره وسیعی از مشتریان امکان‌پذیر می‌کند. آنها همچنین می‌توانند روند پذیرش سازمانی (Onboarding) تأمین‌کنندگان کوچک‌تر را برای پلتفرم‌های بزرگ شبکه زنجیره تأمین تسریع کنند.

سیستم ساده پیش‌بینی و تحلیل جریان نقدی را ارائه دهید. دسترسی به نقدیندگی برای بقاء شرکت‌های بزرگ و کوچک، امری ضروری است. در این میان، کمک به مدیران مالی برای رسیدن به دیدگاهی واضح نسبت به سطوح جهانی، منطقه‌ای و محلی در چنین بافتی اهمیت بسزایی دارد. استفاده از داده‌های پرداخت برای درک بهتر پول مورد نیاز و در دسترس برای همه راهگشا خواهد بود.

سازگاری مدل‌های عملیاتی و عادت‌ها

آغاز دوباره فعالیت‌های اقتصادی ممکن است تا مدتی با فاصله‌گذاری‌های اجتماعی، افزایش حساسیت نسبت به امنیت و آگاهی بیشتر از ریسک همراه باشد. شرکت‌ها نیز حتی پس از پایان مقررات مربوط به امنیت سلامت، ترجیح خواهند داد تغییراتی بلندمدت در مدل‌های عملیاتی خود اتخاذ کنند؛ مثلاً:
•    بخش بزرگی از اقتصاد به شکل کارآمدتری بدون برگزاری جلسات حضوری فعال خواهد بود.  خریدهای مجازی و از راه دور رواج پیدا می‌کند. اهمیت مسافرت‌های کاری و توریسم به عنوان منابع اصلی درآمد کاهش می‌یابد. کانال‌ها و مهارت‌های فروش از راه دور، مانند راه‌حل‌های دیجیتالی برای مواردی مانند امضاء اسناد و گواهی رسمی اهمیت ویژه‌ای به خود می‌گیرند.

•    مدل‌های عملیاتی با توزیع گسترده و زنجیره‌های ارزش به چالش کشیده می‌شوند. واکنش‌های ناهمگون از سوی دولت‌ها و قانون‌گذاران، تعطیلی‌های محلی، درخواست نیروی کار، فقدان پاسخ مناسب سیاسی در سطح جهانی، به جابه‌جایی و ادغام دوباره برخی یا همه عملکردهای مهم منتج می‌شود.

•    برنامه‌ریزی استاندارد با افزایش عملیات بومی، از اجرای راه‌حل‌هایی برای مسائل کوتاه‌مدت به سناریوهای بلندمدت برای مقاومت در برابر بحران تبدیل می‌شود؛ مثلاً روش‌های سرعتی دورکاری یا کار از منزل به استاندارد جدید تبدیل خواهد شد. افزایش استفاده از ابزار دیجیتالی به استفاده از مدل‌های آینده کار شتاب می‌بخشد.

تعریف شرایط عادی در آینده

با جدی شدن بحران کرونا، عمق و دوره رنج بشر وضوح بیشتری پیدا کرد. شکی نیست برگشتی به سال 2019 وجود ندارد؛ تأثیر بحران بر رفتار و انتظارات مشتریان و کسب و کارها و متعاقباً کل اقتصاد، عمیق خواهد بود؛ بنابراین زیست‌بوم پرداخت و اقتصاد به طور کلی باید راه‌حل‌هایی برای پرداخت، توسعه دهند تا علاوه بر مواجهه با چالش کووید 19، آینده پساکرونا را نیز تعریف کنند.

در ادامه 10 چالشی معرفی می‌شوند که برای غلبه بر آنها باید آماده شویم. اینها مواردی هستند که نه تنها در صنعت باید پیش‌بینی شده باشند؛ بلکه باید از لزوم تحقق آنها برای آغاز مجدد اقتصاد پایا و کارآمد اطمینان حاصل شود.

1.    تعریف وجه نقد را تغییر دهید. ابزار فیزیکی پرداخت، مانند پول نقد و چک با سرعت زیادی در طول دوره شیوع ویروس کرونا چندان مورد استفاده و استقبال نبودند. بانک‌ها به دلایل امنیتی، شعبات خود را تعطیل کردند، کارمندان و مشتریان، مدل تعامل خود را تغییر دادند؛ البته برخی از شعبات بانک‌ها هیچ‌گاه بازگشایی نخواهند شد. اکنون زمان مناسبی برای تبلیغ و طراحی برنامه‌های دیجیتالیزه کردن تجارت و اقتصاد است.

2.    از دسترسی جهانی اطمینان حاصل کنید. بحران فعلی، این حقیقت را بیش از پیش آشکار کرد که مردم جهان همه به طور مساوی به ابزار دیجیتالی دسترسی ندارند. دوری از پول نقد شهروندانی را که از خدمات بانکی دور هستند، تحت تأثیر مستقیم قرار می‌دهد. تاجران با افزایش خریدهای از راه دور و بدون دسترسی به پرداخت‌های دیجیتالی، خیلی چیزها را از دست می‌دهند. حال زمان آن فرا رسیده است تا تنظیماتی طراحی شوند که از آن طریق همه تاجران و مصرف‌کنندگان به ابزار مورد نیاز برای آینده دسترسی داشته باشند. محدودیت در زیرساخت پرداخت‌ها و هزینه آنها دلیل درستی برای سر باز زدن از این مسئولیت نیست.  

3.    ارزهای دیجیتالی را تثبیت کنید. ارزهای دیجیتالی با افت ارزش و از بین رفتن اعتمادها، ثابت کردند که وعده راه‌حل‌های پرداخت‌های جهانی در زمان مورد نیاز امکان‌پذیر نبوده است. بحران کرونا نقش دولت‌ها را در حفظ ثبات سیستم مالی جهانی تقویت کرد؛ مثلاً خطوط سوآپ اعتباری را در نظر بگیرید که بانک فدرال رزرو آمریکا در دسترس بانک‌های جهانی قرار داد.

4.    به سوی راه‌حل‌ پرداخت‌های شبکه سراسری برای حمایت از تجارت شبکه سراسری حرکت کنید. رشد تجارت آنلاین شتاب برداشته است و خواهد برداشت، به ویژه اکنون که شکاف میان بازارهای جنوب اروپا و بازارهای پیشرفته‌تر شمال اروپا یا اقتصادهای آنگلوساکسون و چین کمتر شده است. در این میان، برخی از خرده‌فروشان کوچک‌تر نیز که در بحران کرونا تعطیل شدند، ممکن است در دروران پساکرونا آینده دیجیتالی را انتخاب کنند. توسعه قابلیت‌های شبکه سراسری که پرداخت‌ها را در تمام فضاهای فیزیکی و دیجیتالی به هم وصل کرده است، برای تمام فعالان این صنعت در بیشتر مناطق جغرافیایی امری ضروری خواهد بود.

5.    همه پرداخت‌ها را بدون تماس کنید. ترس از تماس با سطوح آلوده باعث شد پرداخت‌ها، کارت‌ها و کیف پول‌های دیجیتالی بدون تماس رونق بگیرند. صندوق‌داران آموزش دیدند که دست به کارت مشتریان نزنند و از آنها بخواهند خودشان کارت را وارد دستگاه پایانه فروش کنند. در واقع مغازه‌دارانی که مشتریان را تشویق به پرداخت‌های بدون تماس می‌کنند و دست به پول نمی‌زنند، باعث می‌شود تا کاربرانی که علاقه‌ای به پرداخت‌های دیجیتالی نداشتند در این روند تغییر کنند؛ بنابراین، شکل‌گیری این عادت در مردم، موانع پیش روی رشد را نیز از میان برمی‌دارد.

6.    راه‌حل‌های کیف پول دیجیتالی را فراتر از پرداخت‌ها توسعه دهید. تغییر روند پرداخت‌های دیجیتالی پیش از شیوع ویروس کرونا آغاز شده بود. هویت دیجیتالی و گزارش و نظارت بر تراکنش‌ها از دیگر ویژگی‌هایی هستند که به توسعه پرداخت‌های دیجیتالی کمک خواهند کرد. گوشی‌های همراه می‌توانند ساعات شلوغیِ فروشگاه و زمان آماده شدن بسته‌بندی کالاها را به شما اطلاع دهند. این قابلیت‌ها تغییرات بزرگی را هنگام بازگشایی مجدد فروشگاه‌ها ایجاد می‌کنند. شرکت‌هایی که گزینه‌های جدیدی را برای پرداخت‌های ترکیبی و بدون تماس به مشتریان و بازرگانان ارائه می‌دهند، احتمالاً در دوران جدید، قدرتِ رقابتی بیشتری خواهند داشت.

7.    از اطلاعات به عنوان دیواری در برابر خلاف و تقلب استفاده کنید. بیماری کووید 19 راه‌های جدیدی را برای استفاده از داده‌ها گشود. در چین از داده‌های به دست آمده برای مشخص کردن مسیرهای امن و ردیابی افراد مبتلا استفاده می‌شود؛ حتی در اروپا، مصرف‌کنندگان از این مفهوم استقبال می‌کنند زیرا به مزایای ارائه اطلاعات شخصی، آگاهی پیدا کرده‌اند. محافظت از کاربران در مقابل تقلب، اهمیت بسیار بیشتری دارد که چند هفته پس از آغاز فعالیت‌های اقتصادی باید توسعه پیدا کند. فواید این مسیر به طور خودکار اذهان عمومی را نسبت به پذیرش این مفهوم آماده می‌کند؛ البته در این فرایند، محافظت در برابر تقلب در اولویت قرار دارد.

8.    عصر جدید رقابت مبتنی بر همکاری را توسعه دهید. اختلال جهانی در جوامع، موج جدیدی از نوآوری را بر مبنای ذهنیت همکاری به ارمغان آورد که در بحران‌های گذشته سابقه نداشت. نقدینگی و سوددهی ناشی از بحران کرونا تغییراتی را در صنعت فین‌تک ایجاد کرد و اقداماتی که ارزش و اعتبار بلندمدت نداشتند به مرور حذف شدند. ما معتقدیم که این روند، چشم‌انداز جدید فین‌تکی را به همراه دارد و همکاری‌های برد ‌ـ ‌برد در حوزه بازار گسترش می‌یابد. با توجه به تغییرات در ارزش‌گذاری‌ها و انتظارات بازار، شکل‌گیری و پیشرفت پیشتازان محلی و منطقه‌ای توسعه بازار ادامه خواهد داشت. شرکت‌ها در این بافت، چشم‌انداز رشد خود را به همراه مدل‌های همکاری و رشد ارگانیک و ادغام‌ها و اکتساب‌ها به منظور حمایت از استراتژی‌های خود از نو بازبینی می‌کنند.

9.    مدل‌های اجرایی پرداخت‌های بانکی را تغییر دهید. بانک‌ها باید خود را با شرایط عادی جدید وفق دهند. امروزه پرداخت‌ها هزینه زیادی برای بانک‌ها به همراه دارند و بسیاری از مخارج، صرف حفظ سیستم‌های فعلی شده است و تغییری ایجاد نمی‌شود. بانک‌ها در دوران پسابحران نیاز دارند تا خود را برای تغییرات جدید آماده کنند، شاید مجبور شوند بخشی از کسب و کار پرداخت خود را به شکلی کاملاً متفاوت انجام دهند؛ مثلاً این روند می‌تواند شامل حرکت‌های ساختاری در انتقال شرکت‌ها و کارخانه‌ها به کشورهای مبدأ، برون‌سپاری فرایندها، زیرساخت‌های مبتنی بر ابر، اتوماسیون و تصمیمات مبتنی بر تحلیل شود تا مقیاس یا تنظیم مجدد محصولات از نو مورد بررسی قرار گیرند. تجارت پرداخت به عنوان خدمات پیش از وقوع بحران، همچنان در مراحل نخستین پیشرفت بود؛ اما اکنون شتاب بیشتری به خود گرفته است، به ویژه در قسمت‌هایی که می‌تواند بودجه بخش فناوری اطلاعات را نیز کمتر کند.

10.    مدل قانون‌گذاری را از نو طراحی کنید. ما باید در دوران تحول با تضمین قانون‌گذاران، نه اجبار آنها، مسائل دنیای واقعی را حل کنیم. این روند نیاز به مدل جدیدی از همکاری میان بخش پرداخت و قانون‌گذاری دارد، مدلی که بر نوآوری در پرداخت متمرکز است و با واقعیت جدید اقتصادی به شکلی پایدار و منعطف سازگاری دارد. نشانه‌های اولیه امیدوارکننده بود؛ مثلاً فدرال رزرو آمریکا، شرکت بیمه سپرده‌گذاری فدرال و سازمان کنترل ارز در این کشور در اواخر ماه مارس اعلام کردند به شرکت‌ها اجازه خواهند داد تا اجرای استانداردهای مربوط به ضرر اعتبار فعلی (CECL) را با پشتیبانی مالی با تأخیر اجرا کنند. این فرایند با حمایت از فعالیت وام‌دهی در دوران کووید 19، کیفیت سرمایه قانون‌گذاری را حفظ کرد.

مدیریت تهدید فوری در برابر سلامت و رفاه عمومی اکنون در اولویت قرار دارد؛ بنابراین همه مواردی که ذکر شد به سرعت تحقق نمی‌پذیرد؛ اما ما معتقدیم که مدیریت بحران کوتاه‌مدت فعلی را باید با فکری بازتر برای آغاز مجدد فعالیت اقتصادی و آماده‌سازی برای مواجهه با شرایط عادی جدید به تعادل برسانیم. توجه به آینده ما را قادر می‌سازد تا با پشتوانه صنعتی مشتری‌محور، کارآمد و منعطف از بحران خارج شویم.

مترجم: فرزانه اسکندریان

منبع: McKinsey

ماهنامه بانکداری آینده